Moskova

Moskova (Rusça: Москва / Moskva), Rusya'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir merkezinde 10.406.578'lik nüfusa sahiptir. Banliyöler de eklendiğinde 18 milyona yaklaşan bir nüfusa ev sahipliği yapar.

Moskova
Москва (Rusça)

Bayrak

Arma

Moskova'nın sınırları
Moskova
Moskova'nın Rusya'daki konumu
Ülke Rusya
Federal Bölge Merkez
Federe Şehir Moskova
Kuruluş 1147
Alt idari birimler
İdare
  Tür Şehir Meclisi
  Belediye Başkanı Sergey Sobyanin (Yedinaya Rossiya)
Yüzölçümü
  Toplam 2.561,5 km² (9.890 mil²)
Nüfus
(2018)
  Toplam 12.500.123
Zaman dilimi UTC+03.00 (MZD)
Alan kodu 77
ISO 3166 kodu RU-MOW
Plaka kodu 77, 97, 99, 177, 197, 199

Moskova Doğu Avrupa'nın önemli bir politik, ekonomik, kültürel ve bilim merkezidir. Topraklarının tamamı Avrupa'da yer alan en büyük şehirdir, İstanbul'un ardından Avrupa'nın 2. en büyük şehridir [1] Ayrıca Dünya'nın en büyük 18. kentsel alanına sahiptir. Forbes'in 2013 yılı araştırmasına göre Moskova Dünya'nın en pahalı 9. şehri seçilmiştir[2]. Aynı zamanda Dünya'nın sayılı büyük kentsel ekonomisine sahip olan Moskova, "Global şehir" kabul edilir. Turizm konusunda dünya çapında en hızlı büyüyen şehirler arasında yer alan Moskova, aynı zamanda yer yüzündeki en kuzeyde yer alan Metropol unvanına sahiptir. Avrupa'nın en uzun tek başına duran yapısı olan Ostankino Kulesi'ne, yine Avrupa'nın en yüksek gökdeleni unvanına sahip Federation Tower'a ev sahipliği yapar. 1 Temmuz 2012'deki bölgesel genişlemenin ardından yüz ölçümü 2 kat artmış olup, 233.000 kişi ise nüfusa eklenmiştir.[3] Avrupa Rusya'sında yer alan şehir, Moskova Nehri'nin üzerinde yer alır. Denize kıyısı olmayan en büyük şehirdir. Şehir aralarında Aziz Vasil Katedrali'nin de bulunduğu birçok tarihi bina ile zengin bir mimariye sahiptir. Kapladığı alanın %40'ını ormanlar ve yeşil alanlar oluşturması, Moskova'yı Dünya'nın en yeşil şehirlerinden biri yapar. Şehir sırasıyla Moskova Knezliği, Rusya Çarlığı, Rus İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve son olarak şu anki Rusya devletine başkentlik yapmıştır. Moskova Rus kültürünün merkezi konumundadır ve içerisinde barındırdığı birçok müze, tiyatro ve akademik kurumlardan dolayı sayısız bilim adamı ve sanatçıya ev sahipliği yapmaktadır.

Rusya Hükümeti'nin merkezidir. Şu anda Rusya devlet başkanı'nın çalışma yeri olan Moskova Kremlini de şehirdeki önemli yapılardan biridir. Moskova Kremlini orta çağ kalesi olarak inşa edilmiştir. Kremlin ile birlikte Kızıl Meydan da Dünya Mirası listesine giren yerlerdendir. Rus Parlamentosu'nun iki birimi (Devlet Duması ve Federasyon Konseyi) de Moskova'da bulunmaktadır.

Şehir yaygın bir transit ulaşım ağına sahiptir. 4 uluslararası havaalanı, 9 demiryolu istasyonu, sayısız tramvay, monorail sistemi ve en önemlisi Dünya'nın en derin yer altı hızlı taşıma sistemine sahip olan Moskova Metrosu metropolün yaşamında önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Moskova Metrosu zengin mimarisi ve 200'ü aşkın istasyonu ile şehrin simgesel noktalarından biri haline gelmiştir.

Rusya'nın iki federe şehrinden biridir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Mart 1918'de başkent olmuştur. Moskova Nehri'nin içinden geçtiği bu şehir Dünya'nın en yoğun işleyen metro sistemine sahiptir. 1980 yaz olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştır. Moskova'da yaşayan milyarder sayısı diğer dünya şehirlerden fazladır, bu da en çok milyarderin yaşadığı şehir unvanını getirmiştir. 2007 yılı istatistiklerine göre dünyanın en pahalı şehirleri listesinde 1. sıraya yerleşmiştir. Ayrıca Eurovision 2009'a ev sahipliği yapmıştır. Kızıl Meydan, Lenin Mozolesi, Tarih Müzesi, Bolşoy Tiyatrosu şehirdeki önemli mekanlardır.

Moskova'nın çeşitli lakapları vardır ve bunların çoğu şehrin büyüklüğüne veya Rus ulusu için önemine atıfta bulunur. Üçüncü Roma (Третий Рим), Beyaz Taşlı (Белокаменная), İlk Taç (Первопрестольная) ve Kahraman Şehir (город-герой). Moskovalı için kullanılan demonim erkekler için "москвич" (moskviç) kadınlar için ise "москвичка" (moskviçka). İngilizceye Muscovite olarak geçmiştir.

Coğrafya

Coğrafi Konum

Moskova Rusya’nın Avrupa merkezinde, Oka ve Volga Nehirleri arası, Smolensk-Moskova sırtları (batıda), Moskvoretsko-Okskaya ovasında (doğuda), Meşçyora çukureli (Güney-Batıda) kavşağında bulunur. Şehir alanı 2006 yılının verilere göre 1081 km²[4], bu da Rusya Federasyonu'nda şehri en küçük yapar. Ana bölümü (877 km ²) çevre otoyolunda iken, diğeri 204 km² - çevre otoyolun dışında. Ortalama rakımı 156 metredir. Arazinin en yüksek noktası Teplostanskaya Yükseltisinde (Rusça: Теплостанская возвышенность ) bulunur ve 255 m rakıma sahiptir.[5].

İklim

Moskova ılımlı kara iklimi altında, güçlü don ve yıkıcı sıcaklıklar oldukça seyrek, ancak normdan uzaklaşma sıkça görülür. Meteoroloji istasyonu verilere göre yıllın en soğuk ayı Ocak (Ortalama sıcaklık −7,5 °C'dir, ayrıca kış sezonunda hava sıcaklığın artma eğilimi gözlenmektedir.[6]), soğuk dalgaların zamanında hava sıcaklığı -20 °C'ye düşebilir. En sıcak ayı temmuz (Ortalama sıcaklık +18,4 °C). Yaz boyunca ortalama 5-7 gün +30 °C ve daha yüksek geçer. 130 yıllık dizi gözlemde en yüksek hava sıcaklığı 2010 yılında +38,2 °C, en düşük 1940 yılının Ocak ayında -42,2 °C olarak kaydedilmiştir. Yıl boyu Moskova ve çevresindeki bölgeler 600-800 mm (2008 yılı-869 mm[7]) yağış alır. Moskova'nın kendine has havasının özelliklerinden en önemlisi hava akımının şehrin merkezine akarken beraberinde yağışlar ve yakıcı sıcaklık getirmesidir.

  • Yıllık Sıcaklık Ortalaması: +5,4 °C (2007 ve 2008 yıllarında +7 °C'yi[8] aşmaktaydı.)
  • Yıllık Rüzgâr Hızı Ortalaması: 2,3 m/s
  • Yıllık Havadaki Nem Ortalaması: 76 %
  • Yıllık Güneş Işığı Alınan Süre Ortalaması: 1731 saat[9] (2007 yılında 2000 saat[10] üzerinde gözlemlenmiştir.) (Güneş ışığı alınan sürede kış aylarında azalma, ilkbahar ve yaz aylarında artma eğilimi gözlenmektedir.)
 Moskova 1981-2010 iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 8,6 8,3 19,7 28,9 33,2 34,7 38,2 37,3 32,3 24,0 16,2 9,6 38,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) −4 −3,7 2,6 11,3 18,6 22,0 24,3 21,9 15,7 8,7 0,9 −3 9,6
Ortalama sıcaklık (°C) −6,5 −6,7 −1 6,7 13,2 17,0 19,2 17,0 11,3 5,6 −1,2 −5,2 5,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −9,1 −9,8 −4,4 2,2 7,7 12,1 14,4 12,5 7,4 2,7 −3,3 −7,6 2,1
En düşük sıcaklık (°C) −42,2 −38,2 −32,4 −21 −7,5 −2,3 1,3 −1,2 −8,5 −16,1 −32,8 −38,8 −42,2
Ortalama yağış (mm) 52 41 35 37 49 80 85 82 68 71 55 52 707
Kaynak: Погода и климат

Yıllarına göre sıcaklığın mutlak minimumların büyük çoğunluğu XIX veya XX yüzyıllarında kayda geçerken, XXI. yüzyılın başlangıcında ise 4 mutlak maksimum sıcaklığı görülmüştür.[11]

Yıl Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
Mutlak Maksimum 2007 1989 2007 1950 2007 1901 1936 1920 1890 1915 1934 2008
Mutlak Asgari 1940 1929 1913 1879 1885 1916 1886 1885 1881 1960 1890 1940

Tarih

Kent içinden geçen nehirle adlandırılmıştır. Kentin adı ile ilgili bazı kuramlar bulunmaktadır fakat adının kökeni tam olarak bilinmemektedir. Çarlık döneminin başkenti St.Petersburg'ta batı tarzı mimari görülürken, Moskova daha çok Rus kültürünün özelliklerine sahiptir.

Moskova, 1917 Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 12 Mart 1918'de Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve SSCB'nin başkenti oldu.

Resmi sembolleri

Yönetim

İdari yapılanma

N İdari okruglar Rusça adı Yüzölçümü
(km²)
Nüfus
(1 Ocak 2010)
Nüfus artışı
2002 (%)
Rayon
sayısı
Harita
1 Merkez Центральный 66 696.563 −0,7 10
2 Kuzey Северный 107 1.112.875 0,0 16
3 Kuzeydoğu Северо-Восточный 106,7 1.249.384 0,8 17
4 Doğu Восточный 154.6 1.403.493 0,6 16
5 Güneydoğu Юго-Восточный 117,56 1.160.743 3,9 10
6 Güney Южный 132 1.573.442 −1,2 16
7 Güneybatı Юго-Западный 111.362 1.243.826 5,5 12
8 Batı Западный 153 1.098.482 4,7 13
9 Kuzeybatı Северо-Западный 107 805.391 3,3 8
10 Zelenograd Зеленоградский 37.22 218.839 1,4 5

Demografi

Tarihî nüfus
Yıl Nüfus  
1897 1.038.625
1926 2.019.500
1939 4.137.000
1959 5.032.000
1970 6.941.961
1979 7.830.509
1989 8.967.332
2002 10.382.754
2010 11.503.501
2013 11.794.282
2015 12.197.596
Nüfus, idari bölüm sınırlarının değişmesinden etkilenebilir

Nüfus yapısı

2010 yılında yapılan nüfus sayımına göre Moskova'nın nüfusu 11.503.501 kişidir. 2002 yılında yapılan nüfus sayımında şehrin nüfusunun 10.382.754 olarak sayılmıştır. 2010 tarihli nüfus sayımına göre Moskova'nın etnik yapısı şöyledir:

  • Ruslar: 9.930.410 (%91,65)
  • Ukraynalılar: 154.104 (%1,42)
  • Tatarlar: 149.043 (%1,38)
  • Ermeniler: 106.466 (%0,98)
  • Azeriler: 57.123 (%0,5)
  • Yahudiler: 53.142 (%0,49)
  • Beyaz Rusyalılar: 39.225 (%0,4)
  • Gürcüler: 38.934 (%0,4)
  • Özbekler: 35.595 (%0,3)
  • Tacikler: 27.280 (%0,2)
  • Moldovalılar: 21.699 (%0,2)
  • Mordvinler: 17.095 (%0,2)
  • Çeçenler: 14.524 (%0,1)
  • Çuvaşlar: 14.313 (%0,1)
  • Osetler: 11.311 (%0,1)
  • Diğer etnik gruplar: 164.825 (%1,6)
  • 668.409 kişi etnik grubunu belirtmemiştir.

Halk hizmetleri

Eğitim ve Bilim

Moskova Rusya'nın önemli kültür merkezlerden, ülkenin ilk yükseköğretim kurulunun (Slav-Yunan-Latin akademisi) kurulması itibarıyla, şehirde önemli ölçüde öğretim kurumları artar. Günümüzde şehirde 124 yükseköğretim kurulu faaliyette, bunların arasında Rusya'nın en eski ve en çok tanınan Moskova Devlet Üniversitesi, Lomonosov inisiyatifine göre 1755 yılında kurulmuştur.

Moskova'nın Tanınır Yükseköğretim Kurumlar
Türkçe Rusça
Moskova Devlet Üniversitesi Московский государственный университет
Bauman Moskova Devlet Teknik Üniversitesi Московский государственный технический университет им. Н. Э. Баумана
Plehov Rusya Ekonomik Akademi Российская экономическая академия им. Г. В. Плеханова
Devlet Yönetim Üniversitesi Государственный университет управления
Moskova Devlet Dışişleri Üniversitesi Московский государственный институт международных отношений
Moskova Havacılık Yüksek Okulu Моско́вский авиацио́нный институ́т
Ulusal Nükleer Araştırmalar Üniversitesi «МEPhI» Национальный исследовательский ядерный университет «МИФИ»
Gubkin Petrol ve Gaz Rusya Devlet Üniversitesi Российский государственный университет нефти и газа им. И.М.Губкина
Rusya Devlet Beşeri Üniversitesi Российский государственный гуманитарный университет
O. E. Kutafin Moskova Devlet Hukuk Akademisi Московская государственная юридическая академия им. О. Е. Кутафина
Devlet Üniversitesi - Ekonomi Yüksek Okulu Государственный университет - Высшая школа экономики
Moskova Devlet Dilbilimsel Üniversitesi Московский государственный лингвистический университет
Gerasimov Sinematografi Enstitüsü Всероссийский государственный университет кинематографии имени С. А. Герасимова

Moskova'da birçok eğitim kurumu faaliyettedir. Lise, gymnasium, yatılı okullar dahil olmak üzere 1800'den fazla öğretim kurumu, 400'e yakın kütüphane, bunların yanında Rusya'nın en eski halk kitaplığı MDÜ Bilimsel Kütüphanesi ve ülkenin en büyük kitap deposu Rusya Devlet (Lenin) Kütüphanesi bulunmaktadır.[12]

1. Bauman MDTÜ Ana Binası

Ulaşım

Moskova'da ulaşım metroyla sağlanabilmektedir.

Uluslararası ilişkiler

Kardeş kentler

Moskova'nın 77 tane kardeş şehri vardır.

Avrupa

Ayrıca bakınız

  • Moskova'daki yerleşim yerleri listesi
  • Moskova Knezliği
  • Moskova Piskoposluğu
  • Moskova Nehri
  • Kremlin
  • Moskova'daki müzeler listesi
  • Moskova'daki tiyatrolar listesi
  • Moskova'daki yollar listesi
  • Moskova'daki köprüler listesi
  • Moskova'daki turistik yerler
  • Moskova'daki şehir heykelleri listesi
  • Moskova'daki sinemalar listesi
  • Moskova'daki park ve bahçeler listesi
  • Moskova'daki çeşmeler listesi
  • Moskova metrosu
  • Moskova'da toplu taşımacılık
  • Moskova'da televizyon
  • Moskova Uluslararası İş Merkezi
  • Hruşçyovka
  • Moskova ve Sankt Petersburg arasındaki konuşma farkları
  • Moskova Uluslararası Film Festivali
  • Arh Moskova
  • Moskova Uluslararası Otomobil Fuarı
  • Moskova'nın onursal vatandaşı
  • Moskova Oblastı
  • Moskova metropol alanı
  • Moskova'daki okullar listesi
  • Moya Moskva
  • Podmoskovnye veçera

Kaynakça

  1. http://www.citymetric.com/fabric/which-largest-city-europe-2878 4 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Which is the largest city in Europe? - CityMetric
  2. https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL=https://www.forbes.com/forbes/welcome/?toURL=https://www.forbes.com/sites/ricardogeromel/2013/03/14/forbes-top-10-billionaire-cities-moscow-beats-new-york-again/&refURL 16 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Forbes Top 10 Billionaire Cities – Moscow Beats New York Again
  3. https://www.mos.ru/city/about/ 22 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Из истории Москвы
  4. "Москва в зеркале цифр, фактов, событий 2006/2007" (Rusça). Moskova Belediyesi resmî sitesi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010.
  5. "Памятник природы "Высшая точка Москвы - 255 м над уровнем моря (Теплый Стан)"" (Rusça). www.darwin.museum.ru. 27 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010.
  6. Большой энциклопедический словарь. Климат Москвы.
  7. "Синоптики: в 2008 году в Москве были побиты рекорды тепла и осадков" (Rusça). NEWSru.com. 9 Ocak 2009. 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009.
  8. "2008 год стал самым тёплым в истории Москвы (абзац 1)" (Rusça). pogoda.ru.net. 11 Ocak 2009. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009.
  9. "2008 год стал самым теплым в истории Москвы (абзац 2)" (Rusça). pogoda.ru.net. 11 Ocak 2009. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009.
  10. "Продолжительность солнечного сияния в Москве в 2007 г". 21 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009.
  11. "Температура воздуха для г. Москвы" (Rusça). Погода и климат. 22 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2009.
  12. "Москва в зеркале цифр, фактов, событий 2006/2007" (Rusça). Официальный сервер правительства Москвы. Erişim tarihi: 12 Ocak 2009.
  13. "Sister Cities of Ankara". ankara.bel.tr. Ankara. 28 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.

Dış bağlantılar

Önce gelen:
Vladimir
Sankt-Peterburg
Petrograd
Rusya'nın başkenti
1303-1713
1728-1730
1918'den beri
Sonra gelen:
Sankt-Peterburg
-
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.