Yunanistan
Yunanistan (Modern Yunanca: Ελλάδα, Elláda Modern Yunanca telaffuz: [eˈlaða]) ya da resmî adıyla Helen Cumhuriyeti, eskiden Hellas (Modern Yunanca: Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía Modern Yunanca telaffuz: [eliniˈki ðimokraˈti.a]), Balkanlar'da bir ülkedir. Yunanistan'ın nüfusu 2017 itibarıyla yaklaşık 10,768 milyon kişidir. Başkenti ve en büyük şehri Atina iken ikinci en kalabalık şehri Selanik'tir.
Yunanistan Ελληνική Δημοκρατία Elli̱nikí̱ Di̱mokratía Helen Cumhuriyeti | |
---|---|
| |
Başkent ve en büyük şehir | Atina |
Resmî diller | Yunanca |
Resmî din | Doğu Ortodoksluk |
Demonim | Yunan |
Hükûmet |
Üniter parlamenter cumhuriyet |
Ekaterini Sakellaropulu | |
• Başbakan | Kiriakos Miçotakis |
• Parlamento Başkanı | Nikos Voutsis |
Yasama organı | Yunan Parlamentosu |
Tarihçe | |
25 Mart 1821 | |
• Tanınma | 3 Şubat 1830 |
11 Temmuz 1975 | |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 131.957 km2 (50.949 sq mi) (97.) |
• Su (%) | 0,87 |
Nüfus | |
• 2019 tahminî | 10.724.599[1] (85.) |
• 2011 sayımı | 10.816.286[2] |
• Yoğunluk | 82[3]/km2 (212,4/sq mi) (125.) |
GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî |
• Toplam | 310,743 milyar $[4] (55.) |
• Kişi başına | $29.045[4] (50.) |
GSYİH (nominal) | 2020 tahminî |
• Toplam | 194,376 milyar $[4] (50.) |
• Kişi başına | 18.168 $[4] (39.) |
Gini (2019) |
▼ 31.0[5] orta · 60. |
İGE (2019) |
0.888[6] çok yüksek · 32. |
Para birimi | Euro (€, EUR)1 |
Zaman dilimi | UTC+2 (DAZD) |
UTC+3 (DAYZD) | |
Tarih formatı | gg/aa/yyyy |
Trafik akışı | sağ |
Telefon kodu | +30 |
ISO 3166 kodu | GR |
İnternet alan adı |
.gr 2 .ελ |
Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesişiminde konumlanan Yunanistan, Balkan Yarımadası'nın güney ucunda yer alır ve kuzeybatıda Arnavutluk, kuzeyde Kuzey Makedonya Cumhuriyeti ve Bulgaristan, kuzeydoğuda ise Türkiye ile sınır komşusudur. Dokuz coğrafi bölgeden oluşur: Ege Adaları, Epir, Girit, İyonya Adaları, Makedonya, Mora, Orta Yunanistan, Teselya ve Trakya. Anakaranın doğusunda Ege Denizi, batısında İyonya Denizi, güneyinde Girit Denizi ve Akdeniz yer alır. Yunanistan, 227 tanesinde yaşanılan çok sayıda adaya sahiptir ve 13.676 km uzunluğundaki kıyı şeridiyle bu alanda Akdeniz Havzası'nda birinci, dünyada ise on birinci sıradadır. Yüzde sekseni dağlık olan ülkenin en yüksek dağı 2.918 metrelik Olimpos Dağı'dır.
Yunanistan; demokrasi, Batı felsefesi, Olimpiyat Oyunları, Batı edebiyatı, tarihyazımı, siyaset bilimi, önemli bilimsel ve matematiksel ilkeler ile Batı dramasının doğduğu yer olması nedeniyle Batı uygarlığının beşiği kabul edilmektedir.[7] Yunanlar, MÖ sekizinci yüzyıldan itibaren tüm Akdeniz ve Karadeniz'e yayılan ve polis olarak bilinen birçok bağımsız şehir devleti kurdular. II. Filip MÖ dördüncü yüzyılda Yunan anakarasının çoğunu birleştirirken oğlu III. Aleksandros, antik dünyanın büyük bir kısmını fethederek Yunan kültürünü ve bilimini Doğu Akdeniz'den İndus Nehri'ne kadar yaydı. MÖ ikinci yüzyılda Roma tarafından ilhak edilen Yunanistan, Roma İmparatorluğu'nun ve Yunan dili ve kültürünün baskın olduğu ardılı Bizans İmparatorluğu'nun ayrılmaz bir parçası oldu. Birinci yüzyılda Rum Ortodoks Kilisesi'nin kuruluşu, modern Yunan kimliğini şekillendirdi ve Yunan geleneklerini Ortodoks dünyasına yaydı.[8] On beşinci yüzyılın ortalarında Osmanlı egemenliği altına giren Yunanistan'ın modern bir ulus devlet olarak ortaya çıkışı, verdiği bağımsızlık savaşının ardından 1830'da gerçekleşti. Yunanistan'ın sahip olduğu on sekiz UNESCO Dünya Mirası, ülkenin zengin tarihsel geçmişini yansıtmaktadır.[9]
Yunanistan; yüksek gelirli bir ekonomi, yüksek yaşam kalitesi ve çok yüksek yaşam standardına sahip demokratik ve gelişmiş bir ülkedir. Birleşmiş Milletler'in bir kurucusu, Avrupa Birliği'nin bir üyesi ve 2001'den beri euro bölgesinin bir parçasıdır. Ayrıca aralarında Avrupa Konseyi, NATO, OECD, Dünya Ticaret Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Frankofon'un da bulunduğu pek çok uluslararası kuruluşa üyedir. Kültürel mirası, turizm sektörü, taşımacılık sektörü ve jeostratejik önemi nedeniyle bir orta güç olarak sınıflandırılmaktadır. Balkanlar'ın en büyük ekonomisi ve önemli bir bölgesel yatırımcısıdır.
Etimoloji
Arapçada Roma İmparatorluğu'nda veya Doğu Roma’da yaşayan Yunanlara Romalı, "Rumî” denirdi. Fakat daha sonra sözcük “Rum” halini almış ve bir süre sonra da Türkiye’de Anadolu’da yaşayan Yunanlara denilmiştir ve günümüzde de denilmektedir. Tarihte Helen sıfatı, çeşitli etnik topluluklar için kullanılmıştır. Helen sözcüğü ilk olarak Makedonya Kralı Büyük İskender’nin Pers'ler üzerine yaptığı Asya Seferi sonunda Helen Uygarlığı'nın kurmasıyla başlamıştır. Bu sefer sonunda Anadolu, Mezopotamya, Mısır, İran ve Kuzey Hindistan topraklarını ele geçiren İskender, doğu ve batı (Yunan) kültürlerini sentezleyerek Helen kültürünün oluşumunu sağlamıştır. Bu olaylar meydana gelirken Yunanlar, Helen imparatorluğu içinde dağınık halde yaşıyorlardı. Yunanlar ticari ve kültürel ilişkiler içine girdikleri çeşitli halklarla bu dağınıklığı bozup, birlik oluşturmak istediler. Birliğin oluşmasında halkların lehçe farklarına rağmen ortak bir Yunanca konuşmaları da önemli bir etken olmuştur.
Helenler, dillerini anlamadıkları halklara "Bır bır edenler" mânâsına gelen bir sıfat takarak "Barbares" (Barbarlar) demişlerdir. Dil farkı (hellinika) sebebiyle etnik şuur oluşmaya başlamıştır. “Grek” deyimine tarihsel açıdan bakıldığında Yunanların Akdeniz'de koloniler kurması bunda büyük etken olmuştur. O zamanlarda Yunan kolonilerinden biri de İtalya yarımadasındaki Kime’dir. Kime Eğriboz adasında yaşayan Halkisliler tarafından kurulmuştur fakat bu şehrin kurulmasında Eğriboz adasının karşı kıyılarındaki Gralar yardımcı olmuştur. Bunun sonucunda bu kavmin adı İtalya'da biraz değiştirilmek suretiyle Graecus şeklini almış, sonraları Latinler tarafından tüm Helen kavmini gösteren kolektif bir sözcük olarak kullanılmıştır.
"İyonya", Yunanistan'daki Dor istilası karşısında Anadolu kıyılarına göç etmek zorunda kalan ve Batı Anadolu'da on iki büyük site kuran halkın kendilerine verdikleri isimdir. İyonlar bir süre bağımsız kaldıktan sonra Anadolu’nun halklarından olan Lidyalılar'a boyun eğmişleridir.Daha sonra doğudan gelen Pers işgallerine yenilen Lidya’nın Pers egemenliğine girmesiyle İyonlar'da Pers egemenliğine girmiştir. Daha sonra bu “İyon” adı giderek yayılmaya başladı. Tevrat'ta Yavan, Asur yazıtlarında Yavnai, Pers yazılı belgelerinde Yauna olarak gösterilmiştir. Buna göre; doğudan gelen ve önce Batı Anadolu'yu -dolayısıyla İyonya'yı- ele geçiren Persler, Ege'deki düşmanlarına "Yauna" adını vermişlerdir. Bu ad zamanla bugünkü Yunanistan halkını da içine alacak şekilde genelleşmiştir.
Tarihçe
Tarihöncesi ve erken tarih
Güney Balkanlar'da insanların atalarına dair en erken kanıtlar Yunanistan'ın Makedonya bölgesinde yer alan Petralona Mağarası'nda bulunmuş olup, MÖ 270.000 yılına tarihlenmiştir.[10] Güney Yunanistan'da yer alan Mani'deki Apidima Mağarası'nda ise Afrika dışında bulunmuş en eski anatomik açıdan modern insan kalıntıları yer alır. Bu kalıntıların MÖ 210.000 yılından kaldığı düşünülmektedir.[11][12][13] Paleolitik, Mezolitik ve Neolitik çağlarını kapsayan Taş Devri'nin tüm dönemleri Yunanistan bölgesinde temsil edilmiştir. Ülkedeki Neolitik Çağ yerleşimleri MÖ 7. binyıldan kalma olup, Avrupa'daki diğer yerleşimlerden bir kaç yüzyıl daha eskidir. Bunun nedeni, Yunanistan'ın tarımın yayılma merkezi olan Yakın Doğu'ya olan yakınlığıdır.[10][14]
Yunanistan bölgesi, Kiklad uygarlığı (MÖ 3200), Girit uygarlığı (MÖ 2700-1500) ve Miken uygarlığı (MÖ 1600-1100) gibi Avrupa'nın ilk gelişmiş medeniyetlerine ev sahipliği yapmıştır ve Batı uygarlığının başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir.[15][16][17][18] Bu medeniyetler Linear A ve B gibi yazı sistemleri kullanmış, Mikenler ise ilk Yunanca yazılı eserleri üretmiştir. Mikenler zamanla Giritlilerin yerini almıştır, ancak MÖ 1200 civarında Bronz Çağı Çöküşü sonucunda uygarlık yıkılmıştır.[19] Bu, Yunan Karanlık Çağı'na sebep olmuş, bu dönemde yazılı eser üretimi durmuştur.
Antik ve Klasik dönemler
Yunanistan'ın ilk sakinlerine sıklıkla Pelasgi, yani "deniz halkı" denirdi. Yarımadanın bu sakinleri kuzeyden göçen işgâlcilerin etkisi ile güneye kaçtılar. Birbiri ardı sıra gelen işgallerle güney kıyılarına ve Ege Adaları'na yayıldılar. MÖ 3200 civarında bölgeye yeni gelenler birlikte zamanla Yunancaya dönüşen bir Hint-Avrupa dili getirdiler. MÖ 1. binyılda Homeros'un Eski Yunanca yazmış olduğu İlyada'da, Batı edebiyatının başlangıç noktası olarak sayılmaktadır.[20][21]
II. Filip, MÖ dördüncü yüzyılda Yunan anakarasının çoğunu birleştirirken oğlu III. Aleksandros, antik dünyanın büyük bir kısmını fethederek Yunan kültürünü ve bilimini Doğu Akdeniz'den İndus Nehri'ne kadar yaydı.
Helenistik ve Romen dönemler
Antik Yunanistan MÖ 2. yüzyılda da Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girerek ortadan kalktı. Roma İmparatorluğu'nun 4. yüzyılda bölünmesiyle de 1821'e kadar Doğu Roma ve Osmanlı İmparatorluklarının başkenti olan Konstantinopolis tarafından yönetildi. Antik kültürler ve politeist dinler bu dönemlerde yerini Orta Doğu kaynaklı dinler olan Ortodoks Hristiyanlığa, 13.-14. yüzyıllardan sonra da Müslümanlığa bıraktı.
Çağdaş dönem
Günümüzdeki modern Yunanistan, 1821'de başlamış ve Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya'nın da desteklediği Yunan Bağımsızlık Savaşı sonucunda Mora Yarımadası ve Atina'yı kapsayan Birinci Helen Cumhuriyeti (1827) adlı devletin Osmanlı İmparatorluğu'nda ayrılmasına dayanmaktadır. Bu devletin başında seçimle gelmiş Yannis Kapodistrias bulunmaktaydı. Kapodistrias, 1831 yılında suikast sonucu öldürüldü.
Bu olayın ardından Yunan Krallığı kuruldu ve Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya'nın desteğiyle ilk Yunan Kralı olarak Wittelsbach Hanedanı'ndan Bavyeralı prens Otto von Wittelbach atandı.[22] Bu dönemde Yunanistan Büyük Güçler'in ve Bavyera Krallığı'nın etkisinde kaldı.[23] Krallığın ilk 11 yılında ülkede Bavyera oligarşisi hüküm sürdü. Joseph Ludwig von Armansperg başbakanlık görevini yürüttü, daha sonra ise Otto hem başbakan hem de kral unvanını aldı. 1843'te ise kral anayasayı kabul etti ve bir temsilciler meclisi kuruldu.
Otto altında modern Yunan eğitim ve hukuk sistemi ile altyapısı oluştu.[24] Bu dönemde yönetim, tarihsel revizyonizm ile ülkeyi Bizans ve Osmanlı etkisinden çıkartarak Antik Yunanistan kimliğini ve kültürünü öne çıkardı.[25] Bunun sonucunda ülkenin başkenti Nafplion'dan Atina'ya taşındı. Atina, başkent olmadan önce bir köydü.[26] Bu devirde ayrıca Yunanistan Kilisesi kuruldu ve ülkeninin milli kilisesi ilan edildi.
Coğrafya
Balkan Yarımadası üzerine kurulu olan Yunanistan, 35° - 41°′Kuzey/19 - 22°′Doğu koordinatları arasında yer alır, doğuda Türkiye, kuzeyde Bulgaristan ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, kuzeybatıda ise Arnavutluk ile komşudur. Batısında İyon Denizi, güneyinde Akdeniz, doğusunda ise Ege Denizi ile çevrili olan Yunanistan, yaklaşık 3000 ada ve kayalığa sahiptir. Bu adalardan 227'sinde yerleşim olup, sadece 78'inde 100 kişiden fazla insan yaşamaktadır.
Yunanistan'ın 1935 kilometre uzunluğunda kara sınırı vardır;
- Türkiye ile 203 km (kara sınırı 203, deniz ile birlikte, Trakya'dan Rodos'a kadar 931 km deniz sınırı)
- Arnavutluk ile 282 km
- Bulgaristan ile 494 km
- Kuzey Makedonya Cumhuriyeti ile 228 km
Deniz sınırları ise adalar ile birlikte 15,021 kilometredir. Ege Denizi'nde kıyısı bulunan iki devlet olan Türkiye ve Yunanistan'ın karasuları 6 deniz milidir. Bu kara suları Türkiye ile Yunanistan arasında soruna neden olmaktadır.
Adalar
Yunanistan'ın sahip olduğu adaların sayısı 1.200 civarındadır. Üzerinde yaşanılan adaların sayısının ise 166 ila 227 arasında olduğu düşünülmektedir. Ülkenin en büyük adası Girit'tir.
İklim
Yunanistan'da hâkim iklim büyük ölçüde Akdeniz iklimi'dir. Yazları sıcaklık ortalaması 26 °C - 28 °C 'dir. Kışlar çok sert geçmez, ancak yüksek kesimler kış boyunca kar alır. Yüzey şekilleri ise fazla yüksek olmayan dağlardan oluşan oldukça engebeli arazilerdir. Ülke'nin en yüksek noktası Eski Yunan Mitolojisi'nde tanrıların evi olduğu kabul edilen Olimpos Dağı'dır (2,917). Bunu 2,457 metre ile Parnassos Dağı izler. Ülkenin bu denli engebeli olmasının Yunan Mitolojisi'ndeki açıklaması ise tanrıların dünyayı yaratırken toprağı eleyip eleyip, Yunanistan'ın ise kalan tortulları fırlatıp savurması ile oluştuğu yönündedir. Yunanistan ayrıca 1. derece deprem kuşağı üstünde yer alır.
Alçak bölümler bitki örtüsü bakımından fakir olup, tek mevsimlik bitkiler yetişir. Ülkenin orta ve güney kısımlarında Akdeniz iklimi'nin karakteristik bitki örtüsü makiler egemendir. Dağlık bölgelerde ise ormanlar yer alır. Ormanlar ya da korular ülkenin yaklaşık %50'sini kaplar.
Siyaset
Yunanistan üniter bir parlamenter cumhuriyettir.[27] Ülkenin devlet başkanı, parlamento tarafından beş yıllığına seçilen cumhurbaşkanıdır.[27] Mevcut anayasa 1967-1974 askerî cuntasının sona ermesinden sonra 1975'te kabul edildi. 1986, 2001 ve 2008 yıllarında anayasada değişiklikler yapıldı.
İdari bölümler
|
Yunanistan 54 ilden oluşur:
1. Atina |
18. Drama |
35. Argolis |
(a) Aynoroz (özerk bölgedir)
1. Atina
2. Doğu Attika
3. Pire
4. Batı Attika
Ekonomi
Yunanistan ekonomisi, nominal olarak dünyanın 54. büyük ve satın alma gücü paritesi bakımından 58. büyük ekonomisi olup ayrıca 2020 yılı itibarıyla Avrupa Birliği'nin 21. büyük ekonomisidir.
Demografi
Yunanistan'ın 2010 yılı verilerine göre nüfusu 10,764,020'dir. Halkın büyük çoğunluğunu etnik Yunanlar (9.555.000) oluşturur. Yunanlar büyük çoğunlukla Ortodoks'tur. Nüfusun çoğunluğu Türkiye'den 1924 ve 1955 mübadeleleri neticesinde göçen Rum nüfustan oluşur. 1924 öncesi Yunan Krallığı'nın nüfusu 2 milyonun altındaydı, mübadele ile bu nüfusa 1,5 milyon civarında Anadolu Rum'u eklenmiştir. Anadolu'dan göçen Rumlar daha çok Batı Trakya ve Tesalya'ya yerleştiler ve yüksek çocuk sayısı ve nüfus artışıyla eski Yunan nüfusunu geride bıraktılar.
Ülkedeki başlıca azınlıkları Arnavutlar (419.000), Arumenler (198.000), Makedonlar (148.000) Arvanitler (144.000), Çingeneler (120.000>) ve Türkler (49.000) oluşturur.[28]
Dil
Yunanistan’da en çok konuşulan dil, resmî dil olan Yunancadır. Yunanca, çeşitli ağızlarıyla konuşulur. Bunun yanında, ülkede Türkçe, Arnavutça, Ladino, Megleno-Rumence, Bulgarca, Makedonca, Ulahça da ülkede konuşulan dillerdendir.
Yunanistan'daki tek resmî dil Yunanca'dır. Çağdaş Yunanca, Halk Yunancası ya da Yunanca söylenişiyle Demotiki (Yun. δημοτική "Đimotiki" okunur) 1976'dan beri Yunanistan'ın ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Yunanca (Ελληνικά - Elinika) 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Hint-Avrupa dil ailesine aittir. Antik Yunanca Klâsik Yunan uygarlığının dili olarak kullanılmıştır. Modern Yunanca Antik Yunancadan oldukça farklı olmakla beraber köken olarak ona dayanır. Yunanca, Yunan Alfabesi kullanılarak yazılır.Türkçede Batı Trakya bölgesinde azınlık dili olarak konuşulmaktadır.
Yunanistan'ın kurulmasıyla devletin resmî dili Katarevusa ilan edildi. Okullar ve resmî dairelerde sadece bu diyalekt kullanıldı; ancak halk bu diyalekte yabancı olduğundan evlerde ve sokaklarda Halk Yunancası (Demotiki) konuşulmaya devam edildi.
Demotiki'de birtakım bozulmalar olunca 1964'te okullarda Demotiki'nin de okutulmasına izin verildi.
Bu çift dillilik 1976 yılına kadar devam etti. 1976'da Yunanistan’da çıkan bir kanun ile Katarevusa devletin resmi dili olmaktan çıkartıldı ve Demotiki resmi dil hâline getirildi böylece okul, resmî daire ve evlerde konuşulan dilin aynı olması sağlandı.
Yunanlar'ın uzun yıllar farklı milletlerin hâkimiyeti altında kalmaları ya da başka milletleri yönetmesinden dolayı, dilleri bu kültürlerle büyük ölçüde etkileşime girmiştir. Yunanca birçok kelime alıp verdiği gibi, etkileşimlerden yeni lehçeler bile doğmuştur, bunlardan başlıcaları;
- Demotiki (Δημοτική)
- Katarevusa (Καθαρεύουσα)
- Tsakonika (Τσακωνικά)
- Pontus (Ποντιακά)
- Kapadokya (Καππαδοκικά)
- Güney İtalya (Κατωιταλικά)
- Yevanika
Kültür
Yunanistan kültürü, Miken Uygarlığı ile başlayıp Klasik Yunanistan dönemi boyunca devam eden binlerce yıllık bir gelişim süreci geçirdi. Roma ve Bizans imparatorluklarından da etkilendi. Ayrıca modern Yunan kültüründe Latin, Fransız, Osmanlı, Venedik, Ceneviz ve Britanya etkisi de görülmektedir.
Kaynakça
- "Statistics - ELSTAT". www.statistics.gr. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
- Απογραφή Πληθυσμού – Κατοικιών 2011. ΜΟΝΙΜΟΣ Πληθυσμός [Results of Population-Housing Census 2011 concerning the permanent population of the country] (Yunanca). 20 Mart 2014. 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2016.
- "Announcement of the results of the 2011 Population Census for the Resident Population" (PDF). Hellenic Statistical Authority. 28 Aralık 2012. 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
- "Report for Selected Countries and Subjects: October 2020". IMF. 15 Ekim 2019.
- "INCOME INEQUALITY". Piraeus: Hellenic Statistical Authority. 19 Haziran 2020. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- Carol Strickland (2007). The Illustrated Timeline of Western Literature: A Crash Course in Words & Pictures. Sterling Publishing Company, Inc. s. 2. ISBN 978-1-4027-4860-8.
- Greece during the Byzantine period (c. AD 300–c. 1453), Population and languages, Emerging Greek identity. ABD: Encyclopædia Britannica Inc. 2008. Online Edition.
- "Greece Properties inscribed on the World Heritage List (17)". UNESCO. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2017.
- Eugene N. Borza (1992). In the Shadow of Olympus: The Emergence of Macedon. Princeton University Press. s. 58. ISBN 978-0-691-00880-6.
- Zimmer, Carl (10 Temmuz 2019). "A Skull Bone Discovered in Greece May Alter the Story of Human Prehistory - The bone, found in a cave, is the oldest modern human fossil ever discovered in Europe. It hints that humans began leaving Africa far earlier than once thought". The New York Times. 6 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2019.
- Staff (10 Temmuz 2019). "'Oldest remains' outside Africa reset human migration clock". Phys.org. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2019.
- Harvati, Katerina (10 Temmuz 2019). "Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia". Nature. 571 (7766): 500-504. doi:10.1038/s41586-019-1376-z. PMID 31292546.
- Perlès, Catherine (2001). The Early Neolithic in Greece: The First Farming Communities in Europe. Cambridge University Press. s. 1. ISBN 9780521000277.
- World and Its Peoples. Marshall Cavendish. Eylül 2009. s. 1458. ISBN 978-0-7614-7902-4. Erişim tarihi: 5 Aralık 2012.
Greece was home to the earliest European civilizations, the Minoan civilization of Crete, which developed around 2000 BC, and the Mycenaean civilization on the Greek mainland, which emerged about 400 years later. The ancient Minoan
- Frucht, Richard C (31 Aralık 2004). Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. ABC-CLIO. s. 847. ISBN 978-1-57607-800-6. Erişim tarihi: 5 Aralık 2012.
People appear to have first entered Greece as hunter-gatherers from southwest Asia about 50,000 years... of Bronze Age culture and technology laid the foundations for the rise of Europe's first civilization, Minoan Crete
- Sansone, David (2011). Ancient Greek civilization. Wiley. s. 5. ISBN 9781444358773.
- Slomp, Hans (30 Eylül 2011). Europe, A Political Profile: An American Companion to European Politics: An American Companion to European Politics. ABC-CLIO. s. 50. ISBN 978-0-313-39182-8. Erişim tarihi: 5 Aralık 2012.
Greek Culture and Democracy. As the cradle of Western civilization, Greece long ago discovered the value and beauty of the individual human being. Around 500 BC, Greece
- Drews, Robert (1995). The End of the Bronze Age: Changes in Warfare and the Catastrophe Ca. 1200 BC. Princeton University Press. s. 3. ISBN 0691025916.
- Vidal-Naquet, Pierre. Le monde d'Homère (The World of Homer), Perrin (2000), p. 19.
- D.C.H. Rieu's introduction to The Odyssey (Penguin, 2003), p. xi.
- "Otto". Encyclopedia Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Eylül 2018.
- Jong, M. de; Lalenis, K.; Mamadouh, V. D. (31 Aralık 2002). The Theory and Practice of Institutional Transplantation: Experiences with the Transfer of Policy Institutions (İngilizce). Springer Science & Business Media. s. 71. ISBN 9781402011085.
- Hodge, Carl Cavanagh (2008). Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914 (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 291. ISBN 9780313043413. Erişim tarihi: 9 Eylül 2018.
- Roudometof, Victor (2001). Nationalism, Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ss. 101-113. ISBN 9780313319495.
- Wynn, Martin (1984). Planning and Urban Growth in Southern Europe (İngilizce). Mansell. s. 6. ISBN 9780720116083.
- "Syntagma" (PDF) (Yunanca). 25 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 11 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2008.
- "2011 census".
Dış bağlantılar
- Yunanistan cumhurbaşkanı (Yunanca)/(İngilizce)/(Fransızca)
- Yunanistan başbakanı (Yunanca)/(İngilizce)
- Yunanistan Parlamentosu (Yunanca)/(İngilizce)
Vikigezgin'de Greece ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - Yunanistan 1973