Yeni Zelanda

Yeni Zelanda (İngilizce: New Zealand, [njuːˈziːlənd]; Maorice: Aotearoa, [aɔˈtɛaɾɔa]), Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 1.500 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük (North Island ve South Island) ve birçok küçük adadan oluşur.

Yeni Zelanda
Aotearoa (Māori)
Arma
Kraliyet marşı
God Save the Queen
Başkent Wellington
En büyük Auckland
Resmî diller
Etnik gruplar
Hükûmet Anayasal Monarşi, Parlamenter Demokrasi
• Kraliçe
II. Elizabeth
• Genel Vali
Patsy Reddy
• Başbakan
Jacinda Ardern
Tarihçe  
• Anayasa Yasası
17 Ocak 1853
• Dominyon
26 Eylül 1907
• Westminster Tüzüğü
11 Aralık 1931
• Yeni Zelanda Krallığı
25 Kasım 1947
• Anayasa Yasası
13 Aralık 1986
Yüzölçümü
• Toplam
 268.021 km2 (103.483 sq mi) (75.)
• Su (%)
 1,6
Nüfus
• 2020 tahminî
 5.109.520
• 2018 sayımı
 4.699.755
• Yoğunluk
 19/km2 (49,2/sq mi) (167.)
GSYİH (SAGP) 2020 tahminî
• Toplam
 205,541 milyar $ (63.)
• Kişi başına
 41.072 $[1] (29.)
GSYİH (nominal) 2020 tahminî
• Toplam
 193,545 milyar $ (52.)
• Kişi başına
 38.675 $[1] (23.)
Gini (2019) 33.9
orta
İGE (2019) 0.931
çok yüksek · 14.
Para birimi Yeni Zelanda Doları (NZD)
Zaman dilimi UTC+12 (NZST)
• Yaz (YSU)
 UTC+13 (NZST)
Trafik akışı sol
Telefon kodu 64
İnternet alan adı .nz

Etimoloji

Yeni Zelanda adı Felemenkçe Zeeland adından geliyor. Zeeland, Hollanda'da bir bölgedir ve deniz ülkesi/bölgesi anlamındadır. Maorice Yeni Zelanda'ya Aotearoa deniyor. Uzun Beyaz Bulutların Ülkesi anlamına geliyor. Ao bulut, şafak, gündüz ya da dünya anlamına, tea beyaz, açık ya da parlak anlamına ve roa uzun anlamına gelmektedir.

Tarihçe
Yeni Zelanda'ya ilk defa 1200'de Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir.

Yeni Zelanda’ya ilk kez 1000 yıl önce Polinezyalı Maoriler yerleşmiştir. Maoriler iyi örgütlenmiş, kan bağı ile gelen şefler ve güçlü rahipler tarafından yönetilen bir kabiledir.

Adaya ilk ayak basan Avrupalı, 1642 yılında Hollandalı Abel Tasman olmuştur. Ancak Kaptan James Cook’un 1769 ve 1779’daki gezilerine kadar adalar herhangi bir yönetime bağlı kalmamış ve keşfedilmemiştir. İngiliz göçmenler, 1840 yılında İngiliz hakimiyeti kurulunca adaya yerleşmeye başlamışlardır. Wellington bu tarihten sonra kurulmuştur. Yeni Zelanda’ya 1852 yılında kendi hükûmeti tahsis edilmiştir ve sonraki yüzyılda ülke yatırım, iletişim ve tarımsal üretimde hızlı bir gelişme kaydetmiştir.

Yeni Zelanda adı Hollandalı kartograflar tarafından, Hollanda'da bulunan Zealand adasına ithafen konulmuştur ve ülkenin yerlileri olan Maorilerin kendi dillerinde Aotearoa yani Uzun Beyaz Bulut Ülkesi olarak isimlendirilir. 1769-1779 yılları arasında ülkeyi 4 kez ziyaret eden İngiliz kâşif James Cook tarafından şimdiki ismi New Zealand olarak adlandırılmıştır. İngiliz Kraliyeti, 1840'ta Maori şefleri ile Waitangi anlaşmasını yaparak Yeni Zelanda’yı İmparatorluğu’nun kolonisi olarak ilan etmiştir.

Yönetim ve politika

Yeni Zelanda meşruti monarşi ve parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. Devlet başkanı Kraliçe II. Elizabeth, Başbakanı ise Jacinda Ardern'dir.

İklim

Yeni Zelanda'nın Güney Yarımküre'de veya ekvatorun güneyinde olması, mevsimlerin kuzey yarım küredekilerin tam tersi olması anlamına gelir. Yazın en sıcak ayları Ocak ve Şubat olup en soğuk aylar Haziran ve Temmuzdur.

Genellikle ılıman bir iklime sahip olup, ülkenin kuzey kesimleri subtropikal iklimin etkisi altındadır. Kışın, Güney Ada'nın (South Island) iç kesimleri -10 dereceye kadar inerken, Okyanus kıyıları daha yumuşak ve yağışlı bir iklime sahiptir. Yazları 20-33 dereceler arasında olup oldukça da güneşlidir.

Demografi
Christchurch Bazilikası, Christchurch

2019 yılının Aralık ayındaki sayıma göre Yeni Zelanda'da 4,951,500 kişi yaşamaktadır. Kuzey Adası, Güney Adası'ndan daha küçük olmasına rağmen bu adada daha çok kişi yaşar. Ülke nüfusunun çoğunluğunu Avrupa kökenliler oluşturur Yeni Zelanda'nın yerli halkı Maoriler ise nüfusun %14,9'unu oluşturmaktadır.

Yeni Zelanda halkı kendilerini Yeni Zelanda'da yaşayan uçamayan bir ulusal kuş olan Kivi olarak adlandırmaktadır.

Din

Hristiyanlık ülkede baskın dindir, ancak halkın büyük çoğunluğu seküler yaşam tercih etmektedir. 2006 nüfus sayımına göre halkın %55,6'sı kendisini Hristiyan olarak tanımlamaktadır. Diğer %34,7'si kendilerini herhangi bir dine mensup görmemektedir.Nüfus sayımının verilerine göre diğer azınlık dinleri Hinduizm, Budizm ve İslam'dır.[2]

Kültür

Başkenti Wellington olan Yeni Zelanda kar kaplı dağ manzaraları ile bilinen bir ülkedir. En büyük ve en kozmopolit şehri Auckland'dır. Sinema da Yüzüklerin Efendisi film üçlemesi ile 200.000.000$ ek gelir kazanmış ve bunu Peter Jackson'ın yönettiği bu üçlemenin sahibi olan Warner Bros.'un ve New Line Cinema'nın şirketleri ile bağlantılı olup Winut Films Productions katkısı bulunan bu film üçlemesi birden çok ödül sahibidir. Almanya, ABD ve Yeni Zelanda'da çekilmiştir.

Yeni Zelanda'nın en büyük şehri olan Auckland'dan bir panorama.

Ekonomi

Yeni Zelanda, Transparency International 2013 Yolsuzluk Algısı Endeksi'nde, Danimarka ile birlikte 100 üzerinden 91 puanla birinci sırada yer almıştır (0 puan = yüksek yolsuzluk, 100 puan = temiz).[3] The Legatum Institute 2016 Dünya refah düzeyi araştırması sonucuna göre Yeni Zelanda Dünyada refah düzeyi en yüksek ülke olarak 1. sırada yer almıştır.

Kaynakça
  1. "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org.
  2. GALLUP WorldView 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 31 July 2012
  3. (İngilizce) Yolsuzluk Algılama Endeksi 2013 5 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Transparency International. 3 Aralık 2013 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.