Suriye

Suriye (Arapça: سوريا) ya da resmî adıyla Suriye Arap Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية العربية السورية, El-Cumhuriyyetü'l-Arabiyyetü's-Suriyye), Orta Doğu'da Lübnan, İsrail, Ürdün, Irak, Türkiye ile; Akdeniz'de ise KKTC ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile komşu bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Şam, diğer büyük şehirleri Halep, Lazkiye, Humus'tur. Ülkenin toplam nüfusu resmî verilere göre 2010'da 21 milyon 18 bin 834 kişi iken, bu sayının 2019'da 18 milyon 507 bin 587 olduğu tahmin edilmektedir.[5]

Başlığın diğer anlamları için Suriye (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Suriye
Arapça:  الجمهورية العربية السورية
El-Cumhuriyyetü'l-Arabiyyetü's-Suriyye
Suriye Arap Cumhuriyeti
Millî marş
Homat el Diyar
Yurdun Koruyucuları
Başkent
ve en büyük şehir
 Şam
33°30′K 36°18′D
Resmî diller Arapça1
Diğer yaygın diller Kürtçe, Neo-Aramca ve Türkçe
Hükûmet Üniter baskın partili yarı başkanlık sistemli cumhuriyet
Beşşar Esad
• Başbakan
Hüseyin Arnus
• Meclis başkanı
Hammuda Sabbağ
Tarihçe  
• Mevcut Anayasa
27 Şubat 2012
• Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığı
1 Eylül 1918
23 Temmuz 1920
• Fransa'dan bağımsızlığı
17 Nisan 1946
Nisan 1964
1979-1982
15 Mart 2011
Yüzölçümü
• Toplam
 185.180 km2 (71.500 sq mi) (88.)
• Su (%)
 1,1
Nüfus
• 2020 tahminî
 17.500.657 (66.)
• 2010 sayımı
 21.018.834
• Yoğunluk
 118,3/km2 (306,4/sq mi) (70.)
GSYİH (SAGP) 2015 tahminî
• Toplam
 50,28 milyar $[1]
• Kişi başına
 2.900 $[1]
GSYİH (nominal) 2014 tahminî
• Toplam
 24,6 milyar $[1] (167.)
• Kişi başına
 831 $[1]
Gini (2014) 55.8[2]
yüksek
İGE (2019)  0.567[3]
orta · 151.
Para birimi Suriye Lirası (SYP)
Zaman dilimi UTC+2 (DAZD)
• Yaz (YSU)
 UTC+3 (EEST)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu 9632
İnternet alan adı .sy
  1. Arapça resmi dildir;
    Halk arasında konuşulan diğer diller ve çeşitleri: Suriye Arapçası, Kuzey Mezopotamya Arapçası, Kurmanci Dili, Türkçe, Ermenice, Aramice & Kuzeybatı Kafkas Dilleri'dir.[4]
  2. 02 Lübnan'dan.

Ülke 1963'ten bu yana ülke Baas Partisi tarafından, 1970'ten bu yana ise Esad ailesinin başta olduğu hükûmetler tarafından yönetilmektedir. Suriye'nin şimdiki devlet başkanı, ülkeyi 1970'ten 2000'deki ölümüne kadar yöneten Hafız Esad'ın oğlu Beşşar Esad'dır.[6]

2010 yılında Orta Doğu'da başlayan Arap Baharı'nın etkisiyle Suriye'de başlayan protesto gösterileri kısa sürede şiddet eylemlerine dönüştü ve ülkede iç savaş başladı. 2011 yılının Mart ayından bu yana aralıksız olarak süren iç savaş nedeniyle 2019 yılı itibarıyla 370 binden fazla kişi hayatını kaybederken, 5,5 milyondan fazla Suriyeli ülkeden kaçmak zorunda kaldı.[7] Suriye yönetimi, BM Araştırma Komisyonu tarafından Rusya ile birlikte savaş suçu işlemekle suçlanmıştır.[8]

Coğrafi Konum ve İklim

Akdeniz'in doğusunda yer alan Suriye karışık bir coğrafyaya sahiptir, Suriye'de orman, verimli ovalar, yüksek dağlar ve çölleşmiş bölgeler vardır. Suriye'nin batısında dağlık bir kütle yer alır. K-G yönünde uzanan Ensariye Dağları Türkiye'deki Nur Dağlarının bir uzantısı şeklinde Anti-Lübnan Dağları olarak İsrail'e kadar kıyı boyunca uzanır. 1000 metre yükseklikteki bu dağlar kıyıya paralel uzanması nedeniyle deniz etkisinin Suriye'nin iç kısımlarına sokulmasını önler. Suriye'nin iç kısımlarında çöl şartları etkilidir. Suriye'nin güneydoğusunda Suriye Çölü yer alır. Akdeniz kıyısında Akdeniz iklimi egemendir. Tarım ve hayvancılık halkın temel uğraşıdır. Suriye'nin yeraltı kaynakları arasında petrol ve fosfat çok önemlidir.

  • Fiziki Suriye Haritası
  • Suriye de yerleşim olan tek ada, Arwad
  • Suriye Çölü
  • Suriye'nin uydudan görüntüsü

Bitki örtüsü

Suriye'nin iklim şartları, kuzeydeki topoğrafik ve dağlık yapısı nedeniyle, ülkede bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Ülkenin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, Söğüt ve Meşe ağaçları bulunur. Güneyinde ise genelde çöl ağaçları olan hurma ve Palmiye ağaçları vardır.

Ekonomi
Ana madde: Suriye ekonomisi

Suriye'nin ekonomisini tarım, turizm, alışveriş ve petrol ihracatı oluşturmaktadır.

Kültür

Suriye'nin kültürü Mezopotamya kültürü, Hristiyanlık dini, İslam dini ve Suriye'deki etnik karışımın kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın, Suriye'nin çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi ve ağırlıklı olarak Arap kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.

Suriye mutfağı
Ana madde: Suriye mutfağı

Daha çok Akdeniz ve Levant mutfağı tutulmakta olup döner lokantalarından Suriye otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilmektedir. Hızlı yiyecekler, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlar, pirinç ve bulgurdur. Bu nedenle Suriye mutfağı ağır yemeklerden oluşur. Mutfağın temel bileşenleri Kebaplar, Mezzeler, lahmacunlar, etli yemekler ve hamurlu tatlılar olup dünyanın her yerinde tanınmakta ve tercih edilmektedir. Fast-Food tarzı Batı kültürünün de arttığı bu devirlerde, fast-food'la yarışabilir hızlı hazırlanabilen bir mutfaktır.

Giyim ve kurallar

Suriye'de giyim bakımından bir zorlayıcılık yoktur. İnsanlar istedikleri kıyafeti giyebilmektedirler.

Nüfus
Nüfus tarihçesi
Yıl Nüfus   %± Artış  
1960 4.565.000 —    
1970 6.305.000 3,28%
1981 9.046.000 3,34%
1994 13.782.000 3,29%
2004 17.921.000 2,66%
2011 21.124.000 2,38%
2015 18.734.987 −2,96%
2019 18.528.105 −0,28%
2019 tahmini[9]
Kaynak: Suriye Merkezi İstatistik Bürosu, 2011[10]

Suriye etnik yapısı: % 60-70 Arap veya Araplaşmış, % 7-10 Kürt, % 5-6 Süryani, % 5-6 Türk, % 3 Ermeni, % 1 Çerkes, % 23 diğer, ayrıca Filistinli ve Iraklı mülteciler.

Dini gruplar: Sünni (% 60), Nusayri (% 11), Hristiyan (% 16), Dürzî (% 3) ve az sayıda diğer Şiî İslami hizipler (İsmailî, Câferî), çok az sayıda da Yahudi ve Yezidi.

  • Ülkeye Ait Nüfus Yoğunluğu Haritası (1993)
  • Suriye'nin Din ve Mezhep Haritası
  • Suriye'deki Hristiyanlar

Tarih
Suriye'de bulunmuş kadın figürü, MÖ 5000, Antik Doğu Müzesi.

Suriye, tarih boyunca Kenanlılar, İbraniler, Aramiler, Asurlular, Babilliler, Persler, Yunanlar, Romalılar, Bizans, Emevîler, Abbâsîler, Eyyubiler, Selçuklular, Memlûklular, Haçlılar ve Osmanlı Devleti tarafından yönetilmiştir. Başkenti Şam Emevi İmparatorluğu'nun merkezi ve Memlûk Devleti'nin bölgesel yönetim merkeziydi. Şam, 1260 yılında Memlük Sultanlığının başkenti olmuş, 1400 yılında, Timur tarafından saldırıya uğrayıp yok edilmiştir. 1517'de Osmanlı egemenliğine girmiş ve tam 403 sene boyunca Osmanlı tarafından yönetilmiştir. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı yönetiminden çıkmıştır.

1920 yılında gerçekleşen Fransa-Suriye Savaşı sonucunda Suriye bağımsızlığını kaybetmiş ve 1920'den 1946'ya kadar Fransa yönetiminde kalmıştır.[11] 1946'daki bağımsızlık ilânından sonra,[12] 1958 Şubat'ında, Mısır ile Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır. Ama bu birliktelik, ancak 3 yıl sürmüştür ve iki ülke 1961 yılında ayrılmışlardır. Suriye, Altı Gün Savaşı'nda Golan Tepeleri'ni kaybetmiştir. İsrail, 1981 yılında burayı, tek taraflı olarak ilhak etmiştir. Bu işgal, bugün hala iki ülke arasında sorundur.

Suriye lideri Beşşar Esad

Bilgiler
  • Kullanılan telefon hatları: 1.313 milyon (1997)
  • Radyo yayın istasyonları: AM 14, FM 2, kısa dalga 1 (1998)
  • Radyolar: 4.15 milyon (1997)
  • Televizyon yayını yapan istasyonlar: 44 (1995)
  • Televizyonlar: 1.05 milyon (1997)
  • İnternet servis sağlayıcıları: 1 (2000)
  • İnternet kullanıcıları: 20,000 (2000)

İlleri ve başkentleri
Ana madde: Suriye'nin illeri

Suriye yönetimsel olarak on dört ile bölünmüştür. En yüksek yönetimsel bölüm olan il Suriye'de Arapça محافظة muhafaza olarak adlandırılır. On dört il, Arapça منطقة mıntıka olarak adlandırılan altmış ilçeye, ilçeler de Arapça ناحية nahiye diye adlandırılan 206 bucağa bölünmüştür. Bucaklar, en küçük yönetimsel birim olan köyleri içinde barındırır.

  1. Şam (مُحافظة دمشق) (Şam)
  2. Rif Şam (مُحافظة ريف دمشق) (Şam)
  3. Kuneytire (قنيطرة الخراب) (Kuneytire)
  4. Dera (مُحافظة درعا) (Dera)
  5. Süveyde (مُحافظة السويداء) (Süveyde)
  6. Humus (مُحافظة حمص) (Humus)
  7. Tartus (مُحافظة طرطوس) (Tartus)
  8. Lazkiye (مُحافظة اللاذقية) (Lazkiye)
  9. Hama (مُحافظة حماه) (Hama)
  10. İdlip (مُحافظة ادلب) (İdlip)
  11. Halep (مُحافظة حلب) (Halep)
  12. Rakka (مُحافظة الرقة) (Rakka)
  13. Deyrizor (مُحافظة دير الزور) (Deyrizor)
  14. Haseke (مُحافظة الحسكة) (Haseke)

Suriye'nin en büyük şehirleri
Nüfuslarına göre Suriye'nin en büyük şehirleri


Halep

Şam

 Sıra Şehir İl Nüfus


Humus

Lazkiye

1HalepHalep (il)1,116,513
2ŞamŞam313,300
3HumusHumus 265,150
4LazkiyeLazkiye 95,453
5HamaHama240,300
6RakkaRakka70,220
7DeyrizorDeyrizor87,000
8HasekeHasiçi188,160
9KamışlıHasiçi184,231
10Seyyide ZeynepRif Şam136,427


Ayrıca bakınız
Suriye'nin turistik yerlerinden Palmira'da sabahın erken saatleri

Kaynakça
  1. "Syria". International Monetary Fund. 12 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2012.
  2. "World Bank GINI index". World Bank. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
  3. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
  4. "World Directory of Minorities: Syria Overview". Minority Rights Group International. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2010.
  5. http://www.cbssyr.org/pdf/statistic2008/2/2.html
  6. Baath Party The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001–05. Retrieved 2007, 06-13.
  7. "Situation Syria Regional Refugee Response". 10 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2019.
  8. https://www.aa.com.tr/tr/bahar-kalkani-harekati/bm-suriye-arastirma-komisyonu-rusya-ve-esed-rejimi-savas-sucu-isledi/1751669
  9. "World Population Prospects – Population Division – United Nations" (İngilizce). population.un.org. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2020.
  10. "1960, 1970, 1981, 1994, 2004 nüfus sayımları ve 2005–2011 yılları arasındaki tahminlere göre Suriye nüfusu (000)" (İngilizce). Central Bureau of Statistics. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
  11. Mehmet Akif Okur, "Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye’de Fransız Mandası", bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 48 Kış'09, ss.137-156, http://yayinlar.yesevi.edu.tr/files/article/214.pdf 13 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. "Report of the Commission Entrusted by the Council with the Study of the Frontier between Syria and Iraq". World Digital Library. 1932. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2013.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.