Suudi Arabistan

Suudi Arabistan ya da resmî adıyla Suudi Arabistan Krallığı (Arapça: المملكة العربية السعودية, el-Memleketü’l-Arabiyyetü’s-Suûdiyye), Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta Doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.

Suudi Arabistan
المملكة العربية السعودية (Arapça)
el-Memleketü’l-Arabiyyetü’s-Suûdiyye
Suudi Arabistan Krallığı
Slogan
"لا إله إلا الله محمد رسول الله"
Allah'tan başka ilah yoktur ve Muhammed onun elçisidir." (Kelime-i Tevhid)[1]
Millî marş
السلام الملكي
"Aash Al Maleek"
"Kraliyete selam"
Başkent
ve en büyük şehir
 Riyad
24°39′K 46°46′D
Resmî diller Arapça
Resmî din
İslam
Hükûmet Üniter Mutlak Monarşi
• Kral
Selman bin Abdülaziz
• Veliaht
Muhammed bin Selman
Tarihçe  
• Suudi Arabistan Krallığı
23 Eylül 1932
Yüzölçümü
• Toplam
 2.149.690 km2 (830.000 sq mi) (13.)
• Su (%)
 0,7
Nüfus
• 2019 tahminî
 34.218.169[2] (40.)
• Yoğunluk
 15/km2 (38,8/sq mi) (174.)
GSYİH (SAGP) 2019 tahminî
• Toplam
 1,924 trilyon $[3] (14.)
• Kişi başına
 56.817 $[3] (12.)
GSYİH (nominal) 2019 tahminî
• Toplam
 779,289 milyar $[3] (18.)
• Kişi başına
 23.566 $[3] (35.)
Gini (2013) 45.9[4]
orta
İGE (2019)  0.854[5]
çok yüksek · 40.
Para birimi Riyal (SAR)
Zaman dilimi UTC+3 (AST)
• Yaz (YSU)
 UTC+3 (kullanılmamaktadır)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu 966
İnternet alan adı .sa

Tarihçe
Abdülaziz İbni es Suud (İbni Suud). Suudi Arabistan'ın kurucusu.

Arap Yarımadası'nın büyük bölümünde binlerce yıl boyunca göçebe kabile yaşamı sürdürüldü. Muhammed'in takriben 570'te Mekke'de doğması, dünya tarihinde Arabistan'ın önemini artırdıysa da, Emevi sülalesinin, Şam'ı başkent yapmasıyla, İslâm dünyasının ağırlık merkezi Suriye'ye kaydı (692). Arap Yarımadası 16. yüzyıldan I. Dünya Savaşı'na kadar, Osmanlı yönetiminde kaldı. 1730'larda ortaya çıkan Vehhabi hareketi 1745'te Suud ailesi tarafından benimsendi.[6] 1902'de Kuveyt'te sürgünde bulunan Abdülaziz bin Suud, Riyad'a dönerek yeniden siyasal birlik arayışlarına başlar. Aynı yıllarda Osmanlı devleti bu fiili durum karşısında bir çözüm olarak Abdülaziz'in babası Abdurrahman'ı Riyad kaymakamı olarak tayin eder. Balkan savaşının sürdüğü sıralarda Osmanlı askerlerinin bölgede azaltılmasını fırsat bilen Necit emîri ve vahhabi imamı olan Abdülaziz bin Suud, idari merkez olan Hasa/Ahsa'yı ele geçirir (1913).[7] Sonra, 1921-1926 arasında Ha'il, Mekke, Cidde ve Asir'i ele geçirerek topraklarını genişletti ve 1926'da Hicaz kralı, 1932'de Suudi Arabistan kralı ilan edildi. 1936'da ilk petrol yatağının bulunduğu, ama II. Dünya Savaşı'na kadar ciddi bir kuyu açma çalışması yapılmayan ülkede, Abdülaziz El Suud'un ölümünden (1953) sonra, yerine geçen oğlu Suud bin Abdül Aziz'den itibaren kral ve başbakan oldular aynı anda, 1964'te Suudi aile meclisinin kararıyla tahttan indirildi ve yerine kardeşi Faysal bin Abdül Aziz geçirildi (2 Kasım 1964). Ülkeyi modernleştirme girişimlerine başlayan Faysal bin Abdül Aziz'in 1975'te yeğenlerinden biri tarafından öldürülmesinden sonra, yerine geçen kardeşi Halid bin Abdül Aziz, 1979 Mısır-İsrail Barış Antlaşması'na şiddetle karşı çıkmakla birlikte, Arap-İsrail anlaşmazlığında ılımlı bir siyaset izledi, Halid bin Abdül Aziz'in 1982'de ölmesiyle yerine Fahd bin Abdül Aziz geçti.Günümüzde Suudi Arabistan devletinin kralı Selman bin es Suud tur.

Devlet yapısı
Ayrıca bakınız: Suudi Arabistan hukuk sistemi

Suudi Arabistan, şeriat yasalarının anayasa olarak kabul edildiği bir krallıktır. Hem yürütme gücünü, hem yasama gücünü elinde tutan kral, Bakanlar Kurulu'nu kendi atar ve kararlarını veto etme hakkına sahiptir.[8] Yönetimle ilgili önemli kararların aşağı yukarı tümü, Suudi ailesi tarafından alınır. Siyasal parti de, yasama organı da bulunmamakla birlikte, her yurttaş "meclis" diye adlandırılan düzenli dinleme oturumlarına doğrudan başvurarak krala şikâyetlerini iletebilir, yardımını isteyebilir.

Suudi Arabistan'da kral seçimi ile ilgili reforma gidilmiştir. Buna göre kral artık halefini kendi seçemeyecektir. Bunun yerine Kraliyet ailesi üyelerinden oluşan Biat adlı özel bir konsey gizli oylama yöntemiyle yeni kralı belirleyecektir. 3 aday ise kral tarafından tespit edilecek, ancak Konsey, yönetim için yetersiz gördüğü kralın haklarını elinden alma gücüne sahip olacaktır.

Toplum yapısı
Başkent Riyad

Suudi Arabistanlıların büyük bölümünü, yerli kabilelerin soyundan gelen Araplar oluşturmaktadır. Basra Körfezi kıyısında bir İranlı azınlık topluluğu yaşar. Yabancı işçilerin sayısında son yıllarda büyük bir azalma olmakla birlikte, ekonomi yabancı işgücüne bağımlı durumdadır.[9]

Resmî dil olan Arapça ve çeşitli lehçeleri, bütün nüfus tarafından konuşulur. Nüfusun %97'si Müslümandır.[10] Suudi vatandaşlarının çoğunluğu Selefi mezhebinden Sünnilerdir.[11] Şiiler Müslüman nüfusun %10-15'ini oluşturur.[12]

Nüfusun büyük bölümü Riyad, Cidde, Mekke, Taif, Medine, Dhahran, Dammam, El Huber ve Hufuf gibi büyük kentlerde toplanmıştır. Kırsal kesimde, göçebe Bedevilerin sayısı, yerleşik tarımcılarınkinden yüksektir. Rubülhali ve Nüfud çölleri bütünüyle ıssızdır; öteki yörelerde de çoğunlukla nüfus yoğunlukları düşüktür. Batı kıyısında, Riyad çevresinde ve doğudaki petrol alanlarındaysa, biraz daha yüksektir.

Ekonomi
Ana madde: Suudi Arabistan ekonomisi

1936'da petrol bulunmasına kadar ekonomisi Mekke ve Medine'yi ziyarete gelen hacılara ve hurma dışsatımına bağımlı olan Suudi Arabistan'ın, bu gelirleri günümüzde de sürmekle birlikte, ekonomisinin temeli petrole dayanır. Hükûmet, petrolden elde edilen gelirleri Suudi Arabistan'ı çok çeşitli bir sanayi ülkesine dönüştürmek için gerekli altyapıyı oluşturmak için kullanmıştır. Ham petrol ve petrol ürünlerinin, devlet gelirlerinin %90'dan çoğunu oluşturduğu ülkede, petrolün büyük bölümünü çıkaran ARAMCO şirketinde Suudi ailesinin payı 1973'te %25 iken, 1974'te %60'a, 1980'de de %100'e yükselmiştir.

Basra Körfezi kıyısındaki Jubail ve Kızıldeniz kıyısındaki Yanbu'da kurulan yeni ve büyük sanayi merkezlerinde, enerji kaynağı olarak petrol yataklarından boruyla getirilen doğalgaz kullanılmaktadır. Petrol yatakları, petro-kimya sanayisi ve yapay gübre üretimi gibi sanayi kollarının yanı sıra demir-çelik sanayisi, çimento sanayisi, besin sanayisi, vb. dallar hızla gelişmektedir.

Tarım alanında, hükûmet, besin ürünleri alanında dışsatıma bağımlılığı azaltmak için, tarım üretimini desteklemektedir. Yakın dönemde balıkçılık da gelişmeye başlamıştır.

Ayrıca, El Huber'de çıkarılan petrolde ülke ekonomisine yüksek katkılar sağlamaktadır. El Huber dışındaki bölgelerde de çıkartılan petrol en çok Ash Sharqiyah ve çevresinde çıkartılmaktadır. Dhahran'da, Dammam'da, Al Qatif'te ve bunlar dışında birçok şehirde çıkartılmaktadır.

İklimi

İklimini irdelediğimizde Suudi Arabistan'da, çok sıcak yazlar görülür. Çoğunlukla çöl olması bu sayılan iklimsel sonuçları doğurur.

Bitki örtüsü

Suudi Arabistan'ın iklim şartları nedeniyle ülkede bitki örtüsü olarak genelde çöl ağaçları olan hurma ve Palmiye ağaçları vardır.

Suudi Arabistan Cografyasi

İdari bölümler
Ana maddeler: Suudi Arabistan'ın bölgeleri ve Suudi Arabistan'ın illeri

Suudi Arabistan 13 idari bölgeye[13] (manatik idāriyya, – tekil mintakah idariyya), bu bölgeler de 118 ile ayrılmıştır. Bu sayı 13 bölge başkentini içerdiği gibi belediye başkanlar tarafından yönetilen farklı statüye sahip belediyeleri de kapsar.

Nu.BölgeBaşkent
Suudi Arabistan'ın bölgeleri
1CevfSekake
2Kuzey SınırlarıArar
3TebukTebük
4HailHail
5MedineMedine
6El KasımBureyde
7MekkeMekke
8RiyadRiyad
9Doğu BölgesiEd Dammam
10El BahaEl Baha
11AsirAbha
12CizanCizan
13NecranNecran

Kaynakça
  1. About Saufdi Arabia: Facts and figures 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington D.C.
  2. "The total population – General Authority for Statistics". stats.gov.sa. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2019.
  3. "Saudi Arabia". International Monetary Fund. 18 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2021.
  4. "The World Factbook". CIA.gov. Central Intelligence Agency. 6 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2019.
  5. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
  6. Alliance of Muhammad ibn Saud & Muhammad ibn Abd-al-Wahhab 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., King Abdul Aziz Ibn Saud Information Resource
  7. Decline and Revival 6 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., King Abdul Aziz Ibn Saud Information Resource
  8. The Economist Democracy Index 2010 http://graphics.eiu.com/PDF/Democracy_Index_2010_web.pdf 6 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. "Saudi Arabia's Population". Alriyadh Newspaper. 5 Ağustos 2010. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2010.
  10. Mapping the World Muslim Population 5 Şubat 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi (October 2009), Pew Forum on Religion & Public Life. p. 16 (p. 19 of the PDF).
  11. The Daily Star 27 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lamine Chikhi. 27-11-2010.
  12. "Saudi Arabia – Culture". Country Stats. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2017.
  13. "Administrative Divisions of The Kingdom of Saudi Arabia". mofa.gov.sa. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.