Amman

Amman (Arapça: عمان) Ürdün'ün başkenti ve en büyük şehri olup ülkenin siyasi, kültürel ve ticari merkezidir. Amman, dünya'nın hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden biridir. 2014 yılı itibarı ile nüfusu 4,007.526'dir.[2]

Amman
عمّان
Şehir

Bayrak
Takma ad:
Yedi tepeli şehir
Ülke  Ürdün
İl Başkent
İdare
  Belediye başkanı Akil Bilteci[1]
Yüzölçümü
  Toplam 1,680 km² (640 mil²)
Rakım 773 m (2.536 ft)
Nüfus
 (2014)
  Toplam 4,007,526
  Yoğunluk 2.380/km² (6.100/mil²)
Zaman dilimi UTC+02.00 (DAZD)
  Yaz (YSU) UTC+03.00 (DAYZD)
Resmî site
ammancity.gov.jo

Tarihçe

Amman M.Ö. 7000 yılında kurulmuş olup tarihteki en eski şehirlerden biridir. Şehirdeki ilk insan yerleşimi belirtileri kalkolitik çağa (MÖ 4000-3000) kadar uzanmaktadır.[3]

MÖ 13. yüzyılda Amman, şehrin sakinleri olan Ammonitler tarafından Rabbath Ammon veya Rabat Ammon olarak adlandırılmaktaydı. İncil'e göre şehir Ammon Krallığı'nın başkenti idi. Helenistik dönemde şehrin adı Filadelfeia olup Dekapolis'e bağlıydı.

635 yılında müslümanların eline geçen Amman, 1516'da Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Osmanlı topraklarına katıldı. II. Abdülhamit devrinde Rusya'dan kaçarak Osmanlı devletine sürülen Çerkeslerin bir kısmı Amman civarına yerleştirildi.

1908'de tamamlanan Hicaz Demiryolu hattının Amman'dan geçmesi şehrin önemini arttırdı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra İngiliz manda yönetimine giren Amman 1946'da Ürdün Krallığı'nın başkenti oldu.

Modern Amman, bir Çerkes köyü olarak başlamış olup, geliştirilerek büyük bir şehir haline getirilmiştir.

Coğrafya

Amman, Lut Gölü'nün 35 km kuzey doğusunda, Akdeniz'in 110 km doğusunda ve Kudüs'ün 65 km doğusunda yer almaktadır. Şehir, Ürdün bayrağındaki yedi köşeli yıldızını temsil eden yedi tepe üzerinde yer almaktadır. Amman'da Akdeniz iklimine benzer ancak ama yine de kıtasal olarak farklı bir iklim görülmektedir. Deniz seviyesinden 773 m yükseklikte olması bunu etkilemektedir. Şehirde sık sık yoğun sis görülebilmektedir.

 Amman iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 12,3 13,7 17,2 22,6 27,8 30,8 32,0 32,4 30,7 27,1 20,4 14,4 23,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 3,6 4,2 6,1 9,5 13,5 16,6 18,5 18,6 16,6 13,8 9,3 5,2 11,3
Ortalama yağış (mm) 63,4 61,7 43,1 13,7 3,3 0 0 0 0,3 6,6 28,0 49,2 269,3
Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü[4]

Şehrin yapısı

Amman keskin bir şekilde ikiye ayrılmıştır. Şehrin doğu kesimi geleneksel bir İslam şehri olup eteklerindeki barınaklarda çok sayıda Filistinli mülteci yaşamaktadır. Batı kesimi ise yeşillik içinde olup kafeler ve sanat galerileri bulunmaktadır.[5] Kraliyet Sarayı doğu kesiminde, Meclis ise batı kesiminde yer almaktadır.[3] Şehrin en önemli tarihi eseri, Romalılar'dan kalma kalesidir. Kalenin içinde antik bir tiyatro bulunmaktadır.

Yönetim

Amman beş yılda bir doğrudan seçilen 41 üyeli belediye meclisi tarafından yönetilmektedir. Belediye meclisi 1909 yılında kurulmuş olup 1914 yılında ilk ilçe merkezi kuruldu.[6] 18 yaşın üzerindeki tüm Ürdün vatandaşları belediye seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptirler. Ancak, belediye başkanı kral tarafından atanmaktadır.[7]

Amman Büyükşehir Belediyesi 27 semtten oluşmaktadır:[8]

SemtYüzölçümü (km²)Nüfus (2004)SemtYüzölçümü (km²)Nüfus (2004)
1El-Madine3.138,46515Bedir El-Cedide1915,000
2Basman13.4223,81616Süveyleh2069,400
3Marka2399,81817Tla El-Ali19.8129,812
4El-Nasır28.4150,00018Cubeyhe25.971,828
5El-Yermuk5.5207,86619Şefa Badran4535,000
6Resülayn0.68118,23220Ebu Nseyr5050,000
7Bedir0.01250,00021Uhud25040,000
8Zahran13.860,00022El-Cize55857,000
9El-Abdali15120,00023Saheb1260,000
10Tarık25100,00024El-Müvekker25060,000
11Kuveisme45.9156,78125Husban El-Cedide5530,000
12Herbet El-Suk0.5100,00026Naur8750,000
13El-Mgableyn2360,00027Merc El-Hamam5350,000
14Vadi es-Sir80136,000

Ekonomi

Önemli bir sanayi merkezi olan şehirde 14 üniversite bulunmaktadır. Ürdün Üniversitesi Amman'daki en büyük üniversitedir.

Amman, Ortadoğu ve Afrika'da iş için seyahat edenler ve turistler tarafından en çok ziyaret edilen şehirler arasında 8. sırada, uluslararası ziyaretçilerin en çok para harcadığı şehirler arasında ise 9. sırada yer almaktadır. Şehri 2011'de ziyaret eden 1,8 milyon turist 1,3 milyar dolardan fazla harcama yapmıştır.

Spor

2009 IAAF Dünya Kros Şampiyonası Amman'da düzenlenmiştir.

Ulaşım

Karayolları ile ülkenin diğer şehirlerine bağlanan başkent Amman'ın 30 km güneyinde Kraliçe Aliye Uluslararası Havalimanı yer almaktadır. Şehir içi toplu ulaşım taksi ve otobüsle yapılmaktadır. Taksilerin bazılarında sabit bir yol ve ücret bulunmaktadır.[9] Şehirde ayrıca Akabe kentine yolcu taşıyan çok sayıda özel otobüs şirketi bulunmaktadır.[10]

Kardeş şehirler

Amman'ın aşağıdaki şehirler ile kardeş şehir anlaşması bulunmaktadır.[11]

Kaynakça

  1. "Aqel Biltaji appointed as Amman mayor". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
  2. "Population stands at around 9.5 million, including 2.9 million guests". The Jordan Times. The Jordan News. 22 Ocak 2016. 29 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
  3. "Amman" (İngilizce). Encyclopedia Britannica. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
  4. "World Weather Information Service – Amman" (İngilizce). Dünya Meteoroloji Örgütü. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013.
  5. "Amman" (İngilizce). Lonely Planet. 11 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
  6. "GAM council". Greater Amman Municipality. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
  7. "About GAM". Greater Amman Municipality. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
  8. "Greater Amman Municipality – GAM Interactive". Ammancity.gov.jo. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
  9. "Getting around" (İngilizce). Lonely Planet. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
  10. "Getting there & Away" (İngilizce). Lonely Planet. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
  11. "Amman's Relations with Other Cities" (İngilizce). Ammancity.gov.jo. 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.