Kastamonu (il)

Kastamonu, Türkiye'nin kuzey kesiminde, Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ildir. İlin komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Sinop, Çorum, Çankırı, Karabük ve Bartın illeri oluşturmakta olup, ilin ayrıca kuzeyde Karadeniz'e kıyısı bulunmaktadır. İlin merkezi aynı isimli Kastamonu şehridir.

Kastamonu

Kastamonu'nun Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Bölge Karadeniz Bölgesi
İdare
  Vali Avni Çakır [1]
Yüzölçümü
  İl 13,108 km² (5.061 mil²)
Nüfus
 (2018)
  İl 383,373
  Kent
232,670
  Kırsal
150,703
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Alan kodu (+90) 366
Plaka kodu 37

Etimoloji

Kastamonu ismine ilişkin bilimsel bir etimolojik çalışma bulunmamakla birlikte, kentin ismine dair birkaç farklı görüş ifade edilmektedir.

Bu görüşlerden biri, Bizans İmparatorluğu döneminde bölgede hüküm süren Komninos Hanedanı'na atfen gerçekleştirilen isimlendirmedir. Bu isimlendirme kökeninde ise Komnenlerin Kalesi anlamına gelen Kastra-Komnen ifade yatmaktadır. Hanedanlığın o döneme ait yazılı kayıtlarında Kastamonu ismi Castamon olarak yer almaktadır.[2]

Bir diğer görüşe göre Kastamonu şehri ismini, Gas ve Tumanna kelimelerinin birleşiminden almıştır. Gaslar ya da bilinen adıyla Kaşkalar Kastamonu'nun ilk yerleşimcilerindendir. Tumanna ise o dönemde Kastamonu üzerinde bulunan bir şehir/bölge ismidir. Bu iki kelimenin birleşimi, zamanla Kastamonu şeklini almıştır.[3]

Bir başka görüşe göre ise Kastamonu şehri ismini, Hitit döneminde aynı bölge için kullanılan Kastama isminden almıştır. Kastama ismi zamanla Kastamonu'ya dönüşmüştür.[4][5]

Edinilen bilgilere göre Kastama şehri Kastamonu civarında aranmalıdır. Bunun için üç neden sıralanabilir:[6]

A. İlk neden; Kastama şehrinin, Kaşka bölgesi içinde olmasıdır. I. Arnuvanda ve Aşmunikal'in dua metninde Boğazköy'ün kuzeydoğusunda bulunması gereken kentler ve ülkeler sıralanmıştır: Nerikka, Kastama, Himuua, Uashaia, Patalliia...

B. İkinci neden; Hititlerin yazılı kaynaklarında geçen ma -ama soneki, Kuzey Anadolu'da yaşayan Kaşkalar için kullanılıyordu.

C. Üçüncü neden; Kastama ve Nerik kentindeki fırtına tanrısı kültünün çok uzak olmaması gerektiğidir. Nerik kentinin bugün Samsun'da olduğunu biliyoruz.[7][8]

Coğrafya

Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi'nin batı kesiminde yer alan Kastamonu ilinin doğusunda Sinop, batısında Bartın ve Karabük, güneyinde Çankırı ve güneydoğusunda Çorum illeri ile sınırı bulunmaktadır. İlin kuzey kısmının tamamı ise Karadeniz'e kıyı oluşturmakta olup, ilin sahil şeridi uzunluğu 170 km'dir. Kastamonu sahip olduğu bu sahil şeridi uzunluğu ile Karadenize en uzun kıyısı olan il konumundadır. 13.108 km² alan üzerinde yer alan Kastamonu, Türkiye topraklarının %1,7'sini oluşturmaktadır. İl merkezinin denizden yüksekliği 780 metredir. İlin ortalama olarak deniz seviyesinden yüksekliği 775 m'dir. İlin en yüksek noktasını ise 2.565 m ile Çatalılgaz Tepesi oluşturmaktadır. İl genelinde dağlar denize paralel olarak uzanmakta olup, Türkiye'nin Karadeniz'e doğru uzanan çıkıntısının büyük bir kısmını kapsamaktadır.

Konum

İklim

İl genelinde iki çeşit iklim tipi hüküm sürmektedir. İlin kuzeyinde Türkiye'de Karadeniz iklimi görülürken, ilin güney kesimlerinde Karasal iklim görülmektedir. Kıyıya paralel olarak uzanan Küre Dağları, Karadeniz ikliminin iç kısımlarda görülmesini önlemektedir.

Kastamonu'da yağışın aylara dağılımı genel olarak düzenlidir. Kış döneminde yağışlar yıllık yağışın %18'ini, yaz yağışları ise %27'sini oluşturmaktadır. Yağışların büyük bir bölümü ise bahar aylarında yağmaktadır. genelinde kıyıya yakın bölgelerde sık yağış rastlanmaktadır. İl genelinde en az yağış Aralık-Şubat döneminde gerçekleşirken, en çok yağışlar Nisan-Mayıs ayları arasında gerçekleşmektedir.

Kastamonu merkezde yıllık sıcaklık ortalaması 9,8 °C düzeyindedir. Bu ortalama ile Kastamonu kendisine komşu diğer illere göre daha düşük bir sıcaklık ortalamasına sahip olup, bunun nedeni morfolojik yapıdır. Kastamonu'da diğer komşu illere göre tek iklim tipi yerine iki iklim tipi de etkili olmaktadır.[9]

Kastamonu genelinde 1950 ile 2015 yılları arasında ortalama sıcaklık ve yağış miktarları şu şekildedir:

 Kastamonu iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara
En yüksek sıcaklık (°C) 17,3 21,1 27,6 31,4 35,1 37,5 42,2 40,2 36,5 32,5 24,7 21,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 3,2 6,0 10,8 16,5 21,1 24,6 27,8 28,0 23,9 17,9 10,9 4,9
Ortalama sıcaklık (°C) −0,9 0,7 4,3 9,6 14,1 17,5 20,3 20,0 15,6 10,6 5,1 0,9
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −4,3 −3,5 −0,8 3,5 7,6 10,5 12,4 12,3 8,9 5,2 0,9 −2,3
En düşük sıcaklık (°C) −23,7 −22,3 −19,7 −8,5 −3,6 0,2 3,8 3,2 −1,5 −7,5 −11,5 −20,4
Ortalama yağış (mm) 31,7 27,7 35,8 53,5 71,4 72,8 32,0 29,6 31,9 36,3 27,9 34,6
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[10]

İl genelinde sıcaklığın 42.2 °C ile en yüksek düzeyde ölçüldüğü tarih 30 Temmuz 2000 tarihi olup, Kastamonu'da -23.7 °C ile en düşük sıcaklığın ölçüldüğü tarih ise 15 Ocak 1950 olmuştur. Bir günde Kastamonu'ya düşen en yüksek yağış miktarı 3 Mayıs 1953 tarihinde gerçekleşmiş olup, söz konusu tarihte 104.7 kg/m² yağış düşmüştür.

Bitki örtüsü ve yaban hayat

Kastamonu ilinin yüz ölçümünün %74,6'sı dağlık ve ormanlık, %21,6'sı plato ve %3,8'i ovalardan oluşmaktadır. Bu dağılım göz önünde bulundurulduğunda ilin genel olarak tarıma elverişli geniş alanları bulunmamaktadır. Vadilerin etrafında yer alan küçük ovalar bu tür işlemlerin gerçekleştirildiği önemli alanlar olarak işlem görmektedir.

İl genelinde oldukça zengin bitki örtüsü gözlemlenebilmektedir. Devrekani ilçesi dolaylarında orman örtüsüne pek rastlanmamakla birlikte, burada da belirli aralıklarla da olsa ağaç, çalı ve orman kalıntıları görülebilmektedir. Eğilimin daha yumuşak olduğu bu kesimlerde kestane rengi toprakların geniş alanlarda hüküm sürdüğü gözlemlenebilmektedir. Kıyıdan iç kesimlere ilerlendiğinde ve yükselti arttığında kayın ve köknar ağaçları yaygın bir şekilde görülebilmektedir. Podzolik toprakların yayım alanı olan bölgelerde, alt örtü durumunda bulunan eğreltiotu önemli bir yer tutmaktadır.

İlin kuzey kesimlerinde Karadeniz'e kıyısı bulunan Cide ve İnebolu kesimleri arasında daha çok çam, köknar ve kayın türleri arasında yer alan ıhlamur, kestane, karaağaç, gürgen, mersin, kavak, dişbudak ve ahlat türleri yoğun bir şekilde gözlemlenebilmektedir.

İl genelinde bozayı, kızıl geyik, kurt, vaşak, tilki, tavşan, karaca, sansar ve yaban domuzu gibi türlerin yaşam alanları mevcuttur.[11]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[12])

Kastamonu ili nüfusu: 379.405'tir. Bu nüfusun %62,67'si şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu).

İlin yüz ölçümü 12.478 km2'dir. İlde  km2'ye 29 kişi düşmektedir. (Bu sayı Abana'da 147’dir.)

İlde yıllık nüfus % 1,04 oranında azalmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Merkez ilçe (% 2,43). Nüfusu en çok azalan ilçe: Şenpazar (-% 9,58)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 20 İlçe, 20 belediye, bu belediyelerde 173 mahalle ve ayrıca 1.054 köy vardır.

2019 yılı sonunda Kastamonu ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[13]
İlçe Nüfus

2018

Nüfus

2019

Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[14]

 km2'ye

düşen kişi

Abana 4.248 4.113 -3,18 1 5 10 756 3.357 81,62 28 147
Ağlı 3.196 3.094 -3,19 1 10 13 953 2.141 69,20 225 14
Araç 18.863 18.670 -1,02 1 6 119 11.985 6.685 35,81 1.446 13
Azdavay 7.726 7.324 -5,20 1 4 49 4.069 3.255 44,44 759 10
Bozkurt 9.920 9.468 -4,56 1 5 32 4.080 5.388 56,91 308 31
Cide 23.329 22.196 -4,86 1 16 75 11.774 10.422 46,95 652 34
Çatalzeytin 7.035 7.055 0,28 1 2 41 4.193 2.862 40,57 272 26
Daday 8.749 8.319 -4,91 1 4 60 5.512 2.807 33,74 843 10
Devrekani 13.482 12.658 -6,11 1 8 54 6.817 5.841 46,14 715 18
Doğanyurt 6.153 5.651 -8,16 1 2 25 4.630 1.021 18,07 193 29
Hanönü 4.156 4.060 -2,31 1 3 20 1.995 2.065 50,86 417 10
İhsangazi 5.469 5.381 -1,61 1 10 23 2.518 2.863 53,21 445 12
İnebolu 21.738 20.980 -3,49 1 14 77 10.655 10.325 49,21 417 50
Küre 6.119 5.774 -5,64 1 4 34 3.161 2.613 45,25 406 14
Merkez ilçe 148.931 152.553 2,43 1 20 177 28.099 124.454 81,58 1.847 83
Pınarbaşı 6.020 5.841 -2,97 1 6 27 3.566 2.275 38,95 546 11
Seydiler 4.143 4.014 -3,11 1 10 15 1.467 2.547 63,45 233 17
Şenpazar 5.002 4.523 -9,58 1 7 23 2.895 1.628 35,99 252 18
Taşköprü 38.849 37.815 -2,66 1 14 126 21.258 16.557 43,78 1.758 22
Tosya 40.245 39.916 -0,82 1 23 54 11.239 28.677 71,84 1.302 31
KASTAMONU 383.373 379.405 -1,04 20 173 1.054 141.622 237.783 62,67 13.064 29

Tarihsel nüfus

Kastamonu'nun 1965 yılından günümüze kadar ortaya çıkan nüfus bilgileri şu şekildedir:

Kastamonu il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[15]441.63829
  %15     67.163
374.475     %85  
1970[16]446.60135%1
  %18     82.101
364.500     %82  
1975[17]438.24338-%2
  %20     87.603
350.640     %80  
1980[18]450.94640%3
  %22     99.680
351.266     %78  
1985[19]450.35343-%0
  %27     122.350
328.003     %73  
1990[20]423.61146-%6
  %35     148.710
274.901     %65  
2000[21]375.47651-%11
  %46     174.020
201.456     %54  
2007[22]360.36650-%4
  %51     184.685
175.681     %49  
2008[23]360.42450%0
  %51     184.228
176.196     %49  
2009[24]359.82350-%0
  %53     189.984
169.839     %47  
2010[25]361.22250%0
  %54     195.059
166.163     %46  
2011[26]359.75950-%0
  %55     197.704
162.055     %45  
2012[27]359.80850%0
  %56     202.006
157.802     %44  
2013[28]368.09350%2
  %56     207.045
161.048     %44  
2014[29]368.90750%0
  %58     214.188
154.719     %42  
2015[30]372.63350%1
  %61     226.868
145.765     %39  
2016[31]376.94550%1
  %63     236.363
140.582     %37  

Göç

Kastamonu ili genel itibarıyla göç veren bir il konumunda olsa da, özellikle son yıllarda aldığı göç ile nüfusta artış yaşamıştır. En son 2016'da gerçekleştirilen nüfus sayım sonuçlarında Kastamonu ili 18.898 göç vermesine rağmen, ile göç eden 20.577 kişi ile ‰4,46 (Binde 4,46) bir göç alış artış hızı yakalamıştır.[32]

Kastamonu nüfusuna kayıtlı olan ancak diğer illerde yaşayan Kastamonu nüfusu yüksek düzeyde bulunmaktadır. Bu iller içerisinde İstanbul, en çok Kastamonu nüfusuna kayıtlı kişinin yaşadığı il konumundadır. 2016 ADNKS verilerine göre İstanbul'da, Kastamonu il genelinde yaşayandan fazla Kastamonulu yaşamaktadır. Söz konusu yılda gerçekleştirilen sayım sonuçlarına göre 557.166 kişi İstanbul'da ikamet etmektedir. Bunun haricinde il nüfusuna kayıtlı olup başka illerde ikamet eden ayrıca 179.382 kişi daha yaşamaktadır. Bu veriler ışığında Kastamonu ili de dahil Türkiye genelinde Kastamonu nüfusuna kayıtlı 1.113.493 kişi yaşamaktadır.[33]

Tarihçe

1947 ve 1948 yılları arasında Kastamonu'da yapılan araştırmalar sonucu Gölköy Enstitüsü çevresinde çakmak taşından yapılma bir alet bulunmuş, bu aletin Orta Paleolitik dönemden kaldığı öğrenilmişti.[34]

1951 yılında yapılan araştırmalar sonucu da Tahta ve Malak köyleri etrafında Abevilyen (Chelléen), Mikokiyen (Micoquien) çağından kalma el baltalarıyla; Musteryen (Mousterian) ve şüpheli olarak da Üst Paleolitik'e ait tarihi bulgular ele geçirilmiştir.[34]

Yine aynı yıllarda İsmail Kılıç Kökten'in yaptığı geziler sonucu Devrekani'nin Eksen bölgesinde (Şimdiki Kulaksızlar Barajı civarı) Dikilitaşlar ile karşılaşmış, ancak tarihlendirme yapılabilecek eşya kalıntısı bulamamıştır. Fakat bölgenin kuzeybatısında Bakır Çağına ait çanak çömlekler bulunmuştur.[34]

1994 yılında Devrekani'nin Kınık köyünde, Delibeyoğlu Sırtı Ören Yeri’nde yapılan kurtarma kazıları sonucu MÖ. 4. binin sonlarından, MÖ. 1. binin ilk yarısına kadar süren üç tabakalı düz iskan yeri keşfedilmiş ve Hititlere ait metal kaplar ele geçirilmiştir.[35]

2009-2011 yılları arasında Cide Bölgesi Yüzey Araştırması kapsamında Cide ve Şenpazar ilçelerinde Erken Holosen, Kalkolitik, Erken Tunç, Orta Tunç ve Geç Tunç Çağına ait tarihi kalıntılar ele geçirilmiştir.[36]

2018 yılında başlanan, Araç'ta yapılan, Kahin Tepe kazısında da bir taş işliği ile beraber Erken Tunç Çağı'na ait kalıntılar,[37] daha sonra da Göbeklitepe ile aynı döneme (Akeramik Neolotik Dönem) işaretlenen öğütme taşı ve süs eşyaları bulundu.[38]

Farklı dönemlerde yapılan kazılar sonucu Taşköprü ilçesinde Pompeiopolis antik kenti gün yüzüne çıkarılmıştır. Şehirde birçok mozaik ve Roma ve Paflagonya dönemlerine ait sikkeler ortaya çıkarılmıştır. Mozaiklerin birinde Yunanca “Eiselte Efagato” yani “İyilik İçin İyilikle Gir”[39] sözleri yazılıdır.

Hitit Dönemi

Kastamonu’nun bilinen geçmişi, Hitit İmparatorluğu ile başlar. Ancak Hititler bu bölgeyi uzun süre elinde tutmayı başaramamış, bölge Kaşkalar ile tarih boyunca güç dengesine bağlı olarak el değiştirmiştir. Hititlerden sonra Frigya ve Lidya Krallıklarının egemen olduğu bu topraklar MÖ 4. yüzyılda Perslerin eline geçmiştir. MÖ 4. yüzyılda Büyük İskender Anadolu ile birlikte Kastamonu topraklarını da Makedonya’ya katmıştır.

İskender’den sonra yöreyi ele geçiren Pontus Krallığı MÖ 1. yüzyılda Romalılar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Uzun yıllar Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalan Kastamonu MS 395 yılında İmparatorluğun bölünmesiyle bütün Anadolu gibi Bizans İmparatorluğu'na katılmıştır.

Romalı ve Bizanslılar Dönemi

Bugün Kastamonu ve çevresindeki illeri de içine alan ve Romalılar devrinde adına Paflagonya (Pophlagonia) denilen bölgede yer almaktadır.

Romalılar devrinde Taşköprü’nün (Pophlagonia) eyalet merkezi olduğu zamanlar Kastamonu küçük bir kasaba olup, Bizans devrinde ve özellikle imparatorluk hanedanlarından olan Komnenler soyunun memleketi olan şehrin iktidarları döneminde gelişmeye başlamıştır. Bu hanedan zamanında buraya bir kale yapılmış ve Komnenler'in kalesi anlamında “Kastra Komneni” denilmiştir[40]. Bu kelimenin Türkmenlerin bölgeye yerleşmesiyle zamanla (“Kastamoni”, "Kastamonu") bugünkü şekline dönüşmüştür.

Selçuklu ve Osmanlı Dönemi

Moğol istilası önünde Türkistan ve İran’dan kaçan Türklerin, ikinci büyük göç dalgasından da en fazla etkilenen şehirlerin başında Kastamonu gelmiş ve İç Anadolu’da Moğollara karşı tutunamayan birçok Türk boyu Ilgaz Dağları'nın kuzeyine yani Kastamonu’ya sığınmıştır. Yirmi dört Oğuz boyunun neredeyse tamamı Kastamonu çevresinde yurt tuttuğu gibi, Alpı, Alpağut, Dânişmendli, Kıpçak, Karluk, Çiğil, Yağma gibi Türk boyları da Kastamonu’ya yerleşmişlerdir.[41] Kastamonu’da hâlen birçoğu yaşatılan Kayı, Bayat, Çavundur, Kınık, Îğdir, Afşar, Kıyık, Büğdüz, Bayındır, Çepni, Karaevli gibi yer adları Oğuz iskanının mahiyetini çok iyi ifade etmektedir. 1260'lı yıllarda İbn Sa'd bu kente "Türkmenlerin Başkenti" adını vermiştir. Yine onun kaydına göre, bu tarihlerde Kastamonu bölgesinde 100 bin çadır halkı yığılmıştır.[42]

Kastamonu’nun ilk defa Türklerin eline geçmesi Danişmentliler zamanında Danişmend Ahmed Gazi'nin oğlu Gümüştekin Gazi devrinde “1105 yılında” gerçekleşmiştir. 100 yıla yakın bir zaman Danişment idaresinde kalan şehir ve çevresi 15 yıl süre ile tekrar Bizanslılara geçmiş, 1213'te Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ın emriyle Selçuklu kumandanı Hüsamettin Çoban bey tarafından zaptedilmiştir.

Moğollar tarafından bölgenin ikinci kez zaptına memur edilen Şemsettin Yaman Candar kumandasındaki ordu 1292 yılında Kastamonu’ya giderek Muzafferettin Yavlak Arslan birliğini bozguna uğratmış kendisi de öldürülmüştür. Muzafferettin Yavlak Arslanın oğlu Mahmut bey, babasının intikamını almak için mücadeleye girmiş ve Şemsettin Yaman Candar’ı buradan batıya sürmeyi başarmıştır. Şemsettin Yaman Candar’ın ölümünden sonra Süleyman Paşa tarafından 1309 yılında Kastamonu yeniden zaptedilmiş, toprakları genişletilerek “Candaroğulları Beyliği”ni kurmuş ve Çobanlar hakimiyetine son vermiştir.

Osmanlı devletinin kuruluş sürecinde Bizans'a karşı düzenlenen seferlerde Kastamonu'daki yerleşik Türkler, Osmanlı Beyliğine yoğun bir destek vermişlerdir.

1333’lerde Kastamonu’ya uğrayan ünlü gezgin İbn Batuta, "Kastamonu (Anadolu'daki) şehirlerin en büyük ve en güzellerindendir… Hiçbir ülkede fiyatları bu şehirden daha ucuz bir yer görmedim."[43] şeklindeki açıklamalarıyla şehrin büyüklüğüne ve hayat şartlarının elverişliliğine ışık tutmuştur.

İsfendiyar Beyden sonra “İsfendiyaroğulları” adını da alan Candaroğulları Beyliği 1460 yılında Osmanlı İdaresine girinceye kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi olmuş, birçok ilim adamı yetiştirmiş, Osmanlılar zamanında da bu özelliğini devam ettirmiştir.

Kastamonu, Fatih Sultan Mehmet’in 1460 yılında Sinop’la birlikte bu şehri alarak Candaroğulları Beyliğini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı Devletine katılmıştır.

Osmanlı döneminde Kastamonu; Önce Anadolu Eyaleti'nin bir sancağı olmuş, daha sonra kendi başına eyalet olmuş ve en sonunda vilayet olup en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

Millî Mücadele ve Cumhuriyet dönemi

Kastamonu Ulusal (Millî) Mücadele sırasında lojistik destek açısından en güvenilir bölge olması nedeniyle büyük yarar sağlamıştır. İstanbul'dan kaçırılan silah ve cephaneler, İnebolu'dan başlayan İstiklâl Yolu üzerinden Ankara'ya sevk edilmiştir. Gemilerle gelen cephaneler kayıklarla karaya taşınmış, bu büyük yardımın sonucu olarak İnebolulu kayıkçılara Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası verilmiştir.[44][45]

28 Eylül 1919 tarihinde kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Kastamonu şubesi, savaş boyu asker sevkiyatı, silah, cephane yardımı ve para toplama gibi birçok konuyla yakından ilgilenmiştir.[46]

1921 yılında Hilâl-i Ahmer Cemiyetinin Kastamonu şubesi açılmış, aynı yıl ülke genelinde en çok hizmet veren dernek olmuş ve takdir edilmiştir.[47]

Türk egemenliğine geçtikten sonra hiç düşman istilasına uğramamış olan Kastamonu, Çanakkale ve İstiklâl savaşında en fazla şehit veren illerimizden biridir. Hatta Ersizlerdere köyünün ismi köydeki tüm erkeklerin savaşa gidip şehit olmasını anlatmaktadır.[48][49] İl, Çanakkale Savaşında 2.527 şehit verdi Meşhur "Çanakkale Türküsü", Kastamonulu Aşık Yorgansız Hakkı'ya aittir.

İdari yapılanma

Kastamonu ili kendi içerisinde 20 ilçeye ayrılmıştır. Söz konusu ilçelere bağlı olan 1.058 adet köy mevcuttur. Kastamonu köy sayısı bakımından Türkiye’de en fazla köye sahip ikinci il konumundadır. İl genelinde ise toplamda 3.532 adet yerleşim alanı mevcuttur.[50]

İlçeler

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[51] Alanı km² Rakım mt. Merkeze km[52] Ulaşan Yollar[52]
Abana 1968 28 11 101 -11, 37-02
Ağlı 1990 225 1.174 51 -02, 37-80
Araç Cumh.önce 1.446 676 47 -03, 37-50, 37-53, 37-52
Azdavay 1946 759 834 75 -01=>37-77
Bozkurt 1968 308 39 99 -11=>37-02
Cide Cumh.önce 652 14 134 -09, -01
Çatalzeytin 1954 272 11 103 -11, 37-01
Daday Cumh.önce 843 868 34 -02 (Kastamonu)=>37-75
Devrekani 1944 715 1.108 32 -02=>37-01
Doğanyurt 1990 193 13 125 -10
Hanönü 1990 417 427 72 -05
İhsangazi 1987 445 870 37 -02 (Kastamonu)=>37-50
İnebolu Cumh.önce 417 17 93 -10, -01
Kastamonu Merkez   1.847  814   -02, -03, -01, 37-75, 37-50
Küre 1926 406 976 63 -01
Pınarbaşı 1987 546 672 101 -01=>37-77=>37-78
Seydiler 1990 233 1.043 34 -01, -02
Şenpazar 1987 252 373 97 -01
Taşköprü Cumh.önce 1.758 559 44 -04, 37-04
Tosya Cumh.önce 1.302 833 70 E E80 / -15, -01, 37-27
Kastamonu Cumh.önce 13.064    

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[53][54]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Kastamonu Valisi, 1968-Aksaray doğumlu Avni Çakır’dır. 17 Haziran 2020 tarihinde İçişleri Bakanlığı Hukuk Hizmetleri Genel Müdür Vekili iken atanmıştır.[55][56]

Kastamonu Belediye Başkanı, 1967-Taşköprü doğumlu Rahmi Galip Vidinlioğlu (MHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %49,55 oy oranıyla seçilmiştir.[57]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Kastamonu İl Genel Meclisi üye sayısı, 28 AK PARTİ, 14 MHP ve 3 CHP olmak üzere 45’dir.[58] Kastamonu Belediye meclisi ise 9 AK PARTİ, 18 MHP ve 4 CHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[59]

Kastamonu ili 1920 yılında bu yana Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde temsil edilmektedir. TBMM'de üç milletvekilliği ile temsil edilen Kastamonu ilinde tek seçim bölgesi bulunmaktadır.

Türkiye genelinde çok partili siyasi sistemde 1946 ile 2015 yılları arasında gerçekleştirilen on dokuz farklı seçimde ili temsilen on beş farklı siyasi partiden 111 milletvekili mecliste bulunmuştur. 1946 yılında gerçekleştirilen ilk çok partili seçimlerde on bir milletvekili ile mecliste temsil edilen Kastamonu, ilerleyen yıllarda il genelinde yaşanan göçün de etkisi ile mecliste temsil gücünde kayıplar yaşamıştır. İl 2011 genel seçimlerinden başlamak üzere güncel olarak üç milletvekili ile temsil edilmektedir.

2018 Genel seçimleri sonucu, Kastamonu'yu temsilen TBMM'e AKP'den 2 milletvekili (Hakkı Köylü ve Metin Çelik), CHP'den 1 milletvekili (Hasan Baltacı) seçilmiştir.[60]

Kültür

Tarihçesi binlerce yıl öncesine dayanan önemli uygarlıklar merkezi olan ve kültür şehri olarak gelişen Kastamonu zengin tarihi ile arkeolojik bakımdan zengin illerimizden biridir.

Kastamonu, Anadolu Türk-İslâm kültürünün önemli merkezlerinden biridir. Bu kültür, yörenin Türkler tarafından fethinden sonra Beylikler-Selçuklu-Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde inşa edilen ve bir kısmı günümüze kadar gelen mimarî eserler ve yer isimleri yanında halkın günlük yaşantısında etkili örf-adet ve geleneklerde de kendini göstermektedir.

İlin görülmeye değer başlıca tarihî-kültürel eserleri arasında camiler, külliyeler, medreseler, türbeler ve kale bulunmaktadır.

Şeyh Şaban-ı Veli Külliyesi ilin en büyük ve en önemli dini turizm merkezidir. Hisarardı semtinde yer alan külliye; cami, türbe, asa suyu, şadırvan, kütüphane ve ahşap konaklardan meydana gelmektedir. Külliyede M. 1575-1900 yılları arasında yapılanmalar ile genişlemiştir. Buna ek olarak Karanlık Evliya Türbesi, Aşıklı Sultan Türbesi, Atabey Gazi Türbesi, Hepkebirler Türbesi, Müfessir Alaaddin Türbesi, Hatun Sultan Türbesi, Şeyh Mehmet Efendi (Sacayaklı Sultan) Türbesi, Yılanlı Külliyesi, Nasrullah Külliyesi ve içerisinde yer alan Münire Medresesi (Bayraklı Medrese), Benli Sultan Külleyisi diğer başlıca turizm noktaları arasında yerini almaktadır.

El sanatları çarşısı

Taşköprü ilçesinde Pompeipolis (Zımbıllı) harabeleri ve hâlen kullanılan-ilçeye ismini veren tarihî "taşköprü", Kastamonu Endüstri Meslek Lisesi yanında Ev-Kaya mezarı, İsmailbey Şehinşah kaya mezarları, Arslantaş mezar odası, Tekkeşin ve Ömerli köyleri arasında Kalenderağa kaya mezarları, Emirler köyünde Berat kaya mezarları, Kayalı köyünde İnönü mağaraları, Kavak köyünde Arı kayası, Baltacıkuyucağında Molla Ahmet kayası, Pınarbaşında Ilgarini Mağaraları arkeolojik alanlardan birkaçıdır.

Kastamonu Arkeolojik ve Etnoğrafya Müzesi Batı Karadeniz bölgesinin Millî Sanat ve kültür kalıntılarının toplandığı bir müzedir. Müze binası Mimar Kemalettin tarafından 1909 yılında planı çizilmiş ve 1910 yılında İttihak ve Terakki Kulübü olarak inşa edilmiştir. İstiklal Savaşı yıllarında Kastamonu Gençlik Teşkilatı, sonra İstiklal Mahkemesi olarak kullanılmıştır. Daha sonra Halk Fırkası ve Türk Ocağı burada faaliyetini sürdürmüştür

Mustafa Kemal Atatürk’ün 23 Ağustos 1925’te Kastamonu’yu ziyaretinde Şapka ve Kıyafet İnkılabı bu binada ilan edilmiştir. Atatürk’ün şapka devrimini Kastamonu’da gerçekleştirme kararını ve bunun sebebini kendi sözleriyle şöyle özetliyor: “Niçin Kastamonu’yu seçtiğimi bilmezsin. Dur, anlatayım. Bütün vilayetler beni tanırlar; ya üniformayla veya fesli, kalpaklı sivil elbiseyle görmüşlerdir. Yalnız Kastamonu’ya gidemedim. İlk önce nasıl görürlerse öyle alışırlar, Türkiye beni öyle görür, yadırgamazlar. Üstelik, bu vilayetin hemen hepsi, asker ocağından geçmişlerdir, itaatlidirler, munistirler. Bunun için şapkayı orada giyeceğim.” der.

Bina 1940 yılında Eski Eserler Deposu olarak kullanılmıştır. 1952 yılında da Müze Müdürlüğü haline getirilmiştir. Müzede Jeolojik fosil kalıntıları ile Prehistorik çağlardan zamanımıza kadar gelen çeşitli medeniyetlerin kültür kalıntıları ve etnoğrafik eserler teşhir edilmektedir.

Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.[61]

Eğitim

Kastamonu il genelinde birçok ilk ve orta dereceli okul bulunmaktadır. İlde Millî Eğitim Müdürlüğü ile merkez ilçe hariç her ilçede İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü bulunmaktadır. İl Millî Eğitim Müdürlüğü aynı zamanda merkez ilçe Millî Eğitim hizmetlerini de yürütmektedir.[62] 2015 verilerine göre il genelinde Millî Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı 403 ilköğretim okulu ile lise bulunmaktadır. Bu eğitim kurumlarından 5 tanesi Abana'da, 6 tanesi Ağlı'da, 22 tanesi Araç'ta, 8 tanesi Azdavay'da, 6 tanesi Bozkurt'ta, 22 tanesi Cide'de, 7 tanesi Çatalzeytin'de, 12 tanesi Daday'da, 10 tanesi Devrekani'de, 43 tanesi Doğanyurt'ta, 3 tanesi Hanönü'nde, 8 tanesi İhsangazi'de, 46 tanesi İnebolu'da, 13 tanesi Küre'de, 5 tanesi Pınarbaşı'nda, 8 tanesi Seydiler'de, 13 tanesi Şenpazar'da, 43 tanesi Taşköprü'de, 32 tanesi Tosya'da ve 91 tanesi de Kastamonu merkez ilçede yer almaktadır.[63]

Kastamonu'daki Türkiye'nin ilk resmi lisesi ve Anadolu'da açılan ilk lise olan Abdurrahman Paşa Lisesi, 2 Mayıs 1885'te Osmanlı İmparatorluğu döneminde açılmış bir eğitim kurumudur.[64] Abdurrahma Paşa Lisesi I. Dünya Savaşı yıllarında lise bölümünde sınıfların birçoğunu açamadığı için 1916-1917 ile 1917-1917 ders yıllarında mezun verememiştir.

Kastamonu'da bulunan Kastamonu Üniversitesi sahip olduğu on üç fakülte, iki enstitü, üç yüksek okul ve on bir meslek yüksek okulu ile ilin en önemli üniversitesi konumundadır. 01 Mart 2006 tarih ve 5467 sayılı kanun ile kurulan Kastamonu Üniversitesi, 2006 yılına kadar Gazi Üniversitesi'nin diğer illerde bulunan okul ve kampüslerinin bir bölümünü oluşturmaktaydı.[65]

2015 verilerine göre ilde öğrenim gören üniversite öğrenci sayısı 20.450, öğretim elemanı sayısı da 704'tür.[66]

Ekonomi

Kastamonu ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayalı bir konumdadır. İl genelinde sanayi son yıllarda gelişim göstermekte olup, ilde birkaç yerde Organize Sanayi Bölgeleri bulunmaktadır. Türkiye'nin orman bakımından en zengin alanlarından biri konumunda olan Kastamonu'da, ormancılık gelişmiş bir durumdadır.

Tarım

Kastamonu il genelinde arazilerin %59'unun ormanlık ve fundalık olması, kışların uzun ve sert geçmesi, arazi yapısının engebeli olması, birinci sınıf tarım arazisinin olması, sulama imkanlarının yetersizliği bitkisel üretimde çeşitliliği azaltmaktadır. Tarım arazilerinin darlığı tarla bitkileri üretimini kısıtlamakta, ilkbahar geç don olayları meyveciliğin ekonomik olmasını zorlaştırmaktadır. İl genelinde en çok buğday, arpa, mısır, pirinç, nohut, şekerpancarı, patates ve sarımsak ekimi gözlemlenmektedir. Meyve olarak da üzüm, elma ve erik, kiraz, armut çoğunluğu oluştururken, bunun haricinde son dönemlerde ceviz elde ediminde artış yaşanmaktadır.

Kastamonu açısından sarımsak önemli bir ürün olup, Türkiye üretiminin yaklaşık dörtte biri bu ilde gerçekleştirilmektedir. İl geneli topraklarında bulunan selenyum minerali nedeniyle Kastamonu sarımsağının tat ve kalitesi diğer bölgede yetişen sarımsaklara göre daha iyi sonuç verebilmektedir. İlin Taşköprü ilçesinde üretilen sarımsağın coğrafi işaret tescil belgesi bulunmaktadır.

Kastamonu geçmişten bu yana kadar varlığını bozulmadan sürdüren doğal alanların varlığı ve organik tarım için elverişli tarım arazileri ile organik tarım açısından yüksek potansiyele sahiptir. Bu nedenle sarımsak, pirinç, üryani eriği, siyez bulguru gibi yerel marka ürünlerinin organik tarıma kazandırılarak daha fazla katma değer amaçlanmaktadır.

Tarımsal faaliyetlerin yanı sıra hayvancılıkta toplum arasında yaygın bir konumdadır. Özellikle büyükbaş hayvan yetiştiriciliği önemli bir faaliyet konusudur. Yetiştiriciliği gerçekleştirilen sığır, manda gibi büyükbaş hayvanların sütünden, etinden ve derisinden faydalanılmaktadır. Günümüzde güncel olarak artık pek kullanılmasa da eski yıllara büyükbaş hayvanlar tarımsal faaliyetlerin icrasında sıklıkla kullanılmaktaydı. Bunun yanı sıra keçi, koyun gibi küçükbaş hayvan yetiştiriciliği de gerçekleştirilmektedir. Bunların haricinde kümes hayvanı yetiştiriciliği ile arıcılıkta yaygın olarak görülebilmektedir. İl genelinde 2013 verilerine göre 315.069 büyükbaş, 132.059 küçükbaş, 290.000 kanatlı hayvan ile 56.922 arı kovanı bulunmaktadır.[67]

Sanayi

Kastamonu sanayisi son dönemlerde gelişim göstermekte olup, bu gelişim ile beraber yatırımcılara önemli imkanlar sunmaktadır. Sanayi yapısı içinde tarım ve orman ürünlerine ilişkin sektörler ön plana çıkmaktadır. İl genelinde küçük ve orta ölçekli firmaların birbirleriyle ve tamamlayıcı bir şekilde üretim yapmalarını sağlamak adına üç adet organize sanayi bölgesi mevcuttur. Bunlar ilin merkezinde diğer ikisi de Tosya ve Seydiler ilçelerinde yer almaktadır.

İlin ticari hayatının en yoğun yaşandığı ilçeler Merkez, Tosya, Taşköprü ve İnebolu ilçeleridir.

İl genelinde 2013 yılı verilerine göre $110 milyon düzeyinde ihracat gerçekleştirilmiş olup, ihracat ürünlerinde en yüsek payı demir dışı metal cevheri oluşturmuştur. Bunun dışında atık ve hurdalar, plastik ürünler, giyim eşyası, kum, kil, tahta plaka (kontrplak, yonga, levha, sunta), maden, taş ocağı ve inşaat makinaları da ihracatı gerçekleştirilen ürünler arasında yer almaktadır.[67]

Aynı yılın verilerine göre Kastamonu genelinde $29 milyon düzeyinde ithalat gerçekleştirilmiştir. İthal edilen ürünler arasında kaldırma ve taşıma tezgâhları çoğunluğu oluştururken, bunun haricinde elektrik motoru, jeneratör, suni ve sentetik elyaf, iplik ve dokunmuş tekstil, sentetik kauçuk ve plastik malzemeleri gibi ürünler bulunmaktadır.[67]

Maden

İl belli yeraltı madenlerine de sahip olmaktadır. Kastamonu il genelinde bakır madeni olmak üzere civa, kuvarsit, kromit, feldspat, boksit ve mermer madenleri rezervleri bulunmaktadır. Bunların haricinde demir, manganez, taşkömürü, linyit ve grafit madenlerinin muhtemel rezervleri tahmin edilmektedir.[67]

İlin özellikle Küre ilçesi içerisinde yoğun miktarda bulunan bakır madenleri ilin en önemli gelir kaynaklarından birini oluşturmaktadır.

Spor

Kastamonu'da futbol, basketbol, hentbol, voleybol gibi çeşitli spor dallarında birçok takım ili üst liglerde temsil etmiş ya da günümüzde de etmektedir. İl genelinde en sevilen spor dalı futboldur.

2015-2016 Sezonu Hentbol Challenge Cup'da Kastamonu Belediyesi GSK kadın takımı, Avrupa 2.si olmuştur.

2018-2019 Sezonu sonunda, Kastamonuspor 1966 2. Ligi 7.sırada tamamlamıştır. BAL ve Kadın futbol liglerinde birer takımı yer almıştır. Hentbol kadınlarda Kastamonu Belediyesi GSK süper ligde şampiyon olmuştur.. Ayrıca Basketbol kadın 1. Liginde takımı Kastamonu GSK lig 6.sı olmuştur.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Kastamonuspor 1966, 4. turda Altay'a elenmiştir.

Hentbol Kadınlar Türkiye Kupası'nda Kastamonu Belediyesi GSK final oynayarak, Muratpaşa Belediyesi'nin ardından 2.olmuştur.

Avrupa EHFCup Kadınlar'a katılan Kastamonu Belediyesi GSK, 2. turda elenmiştir.

Futbol

Kastamonuspor ilin futbol takımıdır. 1966 yılında kurulmuş ve 1967-1969 yılları arasında 2. Ligde mücadele etmiştir. 1969'da 3. lige düşen kulüp, 1969-1977 yılları arasında 3. ligde mücadele etmiş ve 1977'de Amatör Lige düşmüştür. 1984-85 sezonunda yeniden 3. lige alınan kulüp, o tarihten sonra uzun yıllar 3. ligde mücadele etmiştir. 2012-2013 sezonunda ise Bölgesel Amatör Lige 2013-2014 sezonunda ise Kastamonu 1. Amatör Küme'ye düşmüştür. 2014-2015 sezonu öncesinde yeniden yapılanmaya giden takım, Bölgesel Amatör Lig ekiplerinden Tosya Belediyespor ile güç birliğine giderek Kastamonuspor 1966 ismi ile yoluna devam etmiştir. Söz konusu sezon BAL'da şampiyon olan takım, tekrar 3. Lig'e yükselme başarısını göstermiştir. 2015-2016 sezonunda mücadele verdiği 3. Lig'de de şampiyon olan takım 1969 yılında veda ettiği 2. Lig'e şampiyon olarak yeniden yükselme başarısı göstermiştir.[68] Kulüp 2016-2017 sezonundan bu yana 2. Lig'de mücadele edecektir.

İlin 2015-2016 sezonunda bu yana BAL temsilcisi olarak Kastamonu İl Özel İdare Köy Hizmetlerispor bu ligde mücadele etmektedir.

Kastamonuspor 1966, 2017-2018 sezonunda sezonu 11.sırada, 2018-2019 sezonunda ise ikinci sırada tamamlamıştır. 2018-2019 normal sezonunun ardından ligi ikinci sırada bitirmesi sonucunda play-off oynamaya hak kazanmış ancak ilk turda Sarıyer'e elenerek 1. Lig'e yükselme mücadelesini sonlandırmıştır.

Ekim 2019'da yönetim kurulu kararıyla Gün Medya Grubu (GMG) ile sponsorluk anlaşması yapılmış, takım adına sponsor alınarak isim değişikliğine gidilmiş ve bundan sonraki süreçte takımın adının GMG Kastamonuspor olduğu ifade edilmiştir.[69]

Basketbol

Türkiye Kadınlar Basketbol Ligi'nde mücadele eden Ferko Ilgaz M.R. Kastamonu BSK, 2017-18 sezonu sonunda 2. Lige düşmüştür.

Voleybol

İlin voleybol branşında en başarılı ekiplerinden biri olan Bozkurt Belediyespor, Bozkurt ilçesini Türkiye Erkekler Voleybol 1. Ligi'nde temsil etmiş, üç sezon boyunca mücadele verdiği ligde 2009-2010 sezonunda son iki sırada yer alarak küme düşmüştür. Bir sonraki sezonda yer alması gereken Türkiye Erkekler Voleybol 2. Ligi'ne de katılmayan Bozkurt Belediyespor liglerden çekilmiştir.

Hentbol

Kastamonu'nun hentbolda en üst ulusal ligde yer alan takımı Kastamonu Belediyespor'dur. Kastamonu Belediyespor Türkiye Bayanlar Hentbol Süper Ligi'nde mücadele etmektedir. Kulüp tarihinin en başarılı dönemini 2015-2016 sezonunda mücadele ettiği Avrupa kupalarında finale kalarak elde etmiştir. Hentbol Kadınlar Challenge Kupası'nda finale yükselen Kastamonu ekibi, 30 Nisan 2016 tarihinde İstanbul'da Haldun Alagaş Spor Salonu'nda oynanan ilk mücadelede İspanya temsilcisi Rocasa Gran Canaria ACE takımına 29-25 yenilmiş, 7 Mayıs 2016'da oynanan rövanş mücadelesinde de rakibine bu sefer deplasmanda 33-29 yenilerek kupada ikinci olmuştur.

Bunun haricinde hem erkeklerde hem de kadınlarda alt liglerde de hentbol takımları bulunan Kastamonu'da, hentbol mücadeleleri Kastamonu Atatürk Spor Salonu'nda gerçekleştirilmektedir.

Kastamonu Belediyespor haricinde ilin alt liglerde de temsilcileri bulunmaktadır. Türkiye Bayanlar Hentbol 1. Ligi'nde mücadele eden Kastamonu Artsam Koleji SK 2015-2016 sezonunda Play-Off mücadeleleri sonucunda grubu ikinci tamamlayarak 2016-2017 sezonundan itibaren Süper Lig'e katılmış, o sezon küme düşmüştür. Kastamonu Artsam Koleji SK'nın 2017-18 sezonu sonunda tekrar Süper Lig'e yükselmesi ile birlikte Kastamonu ili ligde iki takım ile temsil edilecektir.[70] Bu takımların haricinde Türkiye Bayanlar Hentbol 2. Ligi'nde de Kastamonu Gençlik SK ili temsil etmektedir.

2017-2018 sezonunda Kastamonu Belediyesi GSK, Hentbol Avrupa Şampiyonlar Ligi ön elemeyi kaybederek, EHF Cup da 3.olmuştur.. turdan devam etmiş ve 3. tura geçmiştir.[71]

Önemli spor tesisleri: Kastamonu Gazi Stadyumu (4.033), Atatürk Spor Salonu (1.064), Ilgaz Kayak Merkezidir.

Ulaşım

Karayolu

Kastamonu iline, İstanbul'dan karayolu ile ulaşım E-80 ve D-100 karayolları Gerede üzerinden ve devamında D-030 karayolu ile de Karabük ve Araç üzeriden ulaşım sağlanabilmektedir. İl, İstanbul'a 500 km, başkent Ankara'ya ise 240 km mesafededir.

Denizyolu

İlin Karadeniz'e 170 km'lik bir sahil şeridi mevcut olup, bu sahil şeridi boyunca ilin altı ilçesi yer almaktadır. İnebolu'da küçük tonajlı gemilerin yük alıp boşaltabilecekleri bir liman bulunmaktadır. Bunun haricinde Cide, Abana ve Çatalzeytin ilçelerinde de küçük limanlar mevcuttur.

Havayolu

İl sınırları içerisinde yapımı 1959 yılında gerçekleştirilen Kastamonu Havalimanı yolcu yetersizliği sebebiyle kısa süre sonra kapatılmış, 1990 yılında da dönemin siyasi gelişmeleri doğrultusunda "her ile bir havalimanı" sloganı ile bakımı yapıldıktan sonra 1994 yılı itibarıyla tekrar hizmete açılmıştır. Ancak ikinci açılışında da buraya gerçekleştirilen birkaç deneme uçuşu haricinde alan kullanılmayarak tekrar atıl konuma düşmüştür.

2011 yılın içerisinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Kastamonu Valiliği arasında yapılan mutabakat sonucunda tekrar bakıma alınan alan, 2013 yılında tekrar hizmete açılarak, Kastamonu ile İstanbul arasında direkt uçuşlara başlanmıştır. Bunun haricinde Kastamonu ile diğer iller arasında da aktarmalı şekilde bağlantı sağlanmıştır. İl merkezine uzaklığı 10 km olan havalimanına günümüzde Türk Hava Yolları ve Pegasus Hava Yolları tarifeli seferler düzenlemektedir.[72]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
  2. "Kastamonu ismi nereden gelmektedir?". 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2016.
  3. Talat Mümtaz Yaman, Kastamonu Tarihi, syf. 175
  4. Ahmet Ünal, Hititler Devrinde Anadolu Cilt 2, syf. 54
  5. S.Erkut, “Hitit Kenti Kastama’nın Yeri Üzerine”, XII. T.T.Kongresi, (Ankara 12-16 Eylül 1994) I. Cilt, Ankara 1999, s.129,130,132
  6. https://www.ulusaltezmerkezi.net/document-search-results/
  7. https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/antik-kentin-kutsal-nerik-oldugu-kesinlesti
  8. https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Nerik
  9. Kastamonu'da iklim
  10. "Resmî İstatistikler - Kastamonu". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016.
  11. Kastamonu'da yaban hayat
  12. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  13. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
  14. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
  15. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  24. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  25. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  26. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  27. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  28. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  29. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  30. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  31. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 23 Şubat 2017.
  32. Kastamonu - Bölgesel İstatistikler Göç
  33. "Kastamonu nüfusuna kayıtlı kişi sayıları hakkında bilgiler". 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2016.
  34. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1005/12196.pdf
  35. http://www.academia.edu/6566436/KASTAMONU_-_KINIK_KAZILARI_VE_YERLE%C5%9E%C4%B0M%C4%B0N_%C3%87EVRE_K%C3%9CLT%C3%9CR_B%C3%96LGELER%C4%B0_%C4%B0LE_%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0LER%C4%B0
  36. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/Eklenti/4650,29arastirma3.pdf?0
  37. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/kahin-tepede-karadenizin-ilk-tas-atolyesine-rastlandi/1287582
  38. https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/kahin-tepede-heyecanlandiran-buluntular/1597001
  39. http://www.milliyet.com.tr/pompeiopolis-antik-kenti-nde-kazi-calismalari-kastamonu-yerelhaber-909097/
  40. http://runeberg.org/nfco/0039.html
  41. C. Yakupoğlu, “Kuzey-batı Anadolu’ya Türk Muhacereti ve Bölgede Bazı Türk Boy Adları”, Kastamonu Eğitim, C. 9/2, Ekim 2001.
  42. Claude Cahen, Osmanlıdan Önce Anadolu’da Türkler, çev. Yıldız Moran, İstanbul 1979, s. 240.
  43. İbn Batûta Seyâhatnâmesi’nden Seçmeler, haz. D. Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1999, sayfa 53.
  44. "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
  45. Mustafa Eski, Kastamonu Basınında Milli Mücadele'nin Yankıları, syf. 15
  46. Mustafa Eski, Kastamonu Basınında Milli Mücadele'nin Yankıları, syf. 8
  47. Mustafa Eski, Kastamonu Basınında Milli Mücadele'nin Yankıları, syf. 13
  48. "Arşivlenmiş kopya". 12 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2019.
  49. http://www.milliyet.com.tr/cagir-ersizlerdere-koyumuz-kaniti-olmayan-kastamonu-yerelhaber-622879/
  50. "İçişleri Bakanlığı Mülki İdare Birimleri - Kastamonu bilgileri". 6 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2016.
  51. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  52. Karayolları Genel Müdürlüğü
  53. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
  54. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
  55. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
  56. http://www.kastamonu.gov.tr/vali-avni-cakir
  57. https://www.kastamonu.bel.tr/v2/baskan/baskanin-ozgecmisi/
  58. http://www.kastamonuozelidare.gov.tr/il-genel-meclis-uyeleri
  59. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
  60. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020.
  61. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
  62. "Kastamonu'da eğitim, Erişim:01 Haziran 2016". 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016.
  63. Kastamonu İl Millî Eğitim Müdürlüğü
  64. Kastamonu Abdurrahman Paşa Lisesi resmi sitesi, Erişim:01 Haziran 2016
  65. Kastamonu Üniversitesi resmi sitesi, Erişim:01 Haziran 2016
  66. www.yok.gov.tr
  67. Kastamonu'da ekonomi
  68. Kastamonuspor şampiyon olarak 2. Lig'de
  69. Kastamonuspor'da isim değişikliği
  70. "Kastamonu'dan Hentbol Süper Ligi'ne ikinci takım". 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016.
  71. EHF
  72. Kastamonu Uzunyazı Havalimanı hakkında bilgiler

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.