Rize (il)

Rize, Türkiye'nin kuzeydoğusunda yer alan ve Karadeniz'e sahili olan bir ildir. Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Rize'nin, batısında Trabzon, doğusunda Artvin, güneybatısında Bayburt, güneyinde Erzurum illeri bulunur. İl, Laz, Hemşin, Türk, Müslüman Rum ve Gürcü topluluklarına ev sahipliği yapar. Türkiye'nin en çok yağış alan ilidir. En önemli ürünü çaydır. Rize'de yaz mevsimi ılık geçer. Sonbahar ve kış mevsimleri ise yağışlı geçer. Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan Rize, bölgenin en baskın karakteristik özelliklerini gösterir. Anadolu'nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır. Dik yamaçlı vadileri, dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, kemer köprüleri, kaleleri ve coşkun akan dereleri ile bir turizm beldesidir.

Bu madde Rize il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Rize (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Rize
İl

İlin Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Coğrafi bölge Karadeniz
İdare
 • Vali Kemal Çeber [1]
Yüzölçümü
 • Toplam 3,920 km² (1.510 mil²)
Nüfus
 • Toplam 329.779
 • Kır
 118.284
 • Şehir
 211.495
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 464
İl plaka kodu 53
Rize

Tarihçe

Rize'nin tarihi öncesi hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Yöreye hakim olan orman dokusu nedeniyle, Rize'nin tarih çağları ile ilgili bilgilere ışık tutacak arkeolojik bulgular da bu güne kadar ortaya çıkarılamamıştır. Rize'nin tarihi ancak komşu illerin ve bölgelerin tarihleri ile bağlantılı olarak ele alınabilmiştir. Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik görüşler ileri sürülmüştür; Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumcada "Rıza" olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca'da ise "Rize" ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan'ın Sakalar dönemindeki "Eriza" olan adının başındaki "e" sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir.

Osmanlı döneminde liman, nahiye ve kaza merkezi olarak önemini korumuştur. 1640 yılında buraya gelen Evliya Çelebi, Rize’den şöyle söz etmiştir: “Trabzon’a bağlı deniz kıyısında bahçeli güzel bir yerdir”. Osmanlı döneminde Batum Kalesi muhafızı Tuzcuoğlu Memiş Ağa (1814-1817) ve Trabzon ağalarının isyanı (1835) gibi isyanlar olmuş ve bastırılmıştır. Rize 19. yüzyılda önemli bir kaza merkezidir. Berlin Antlaşması ile (1878) Lazistan sancağının merkezi olan Batum Rusya’ya bırakılınca Rize Trabzon Vilayetine bağlı sancağın merkezi olmuştur.

Coğrafya

Yeryüzü şekilleri

Doğu Karadeniz kıyı sıradağları yayının kuzey yamacında yer alan Rize toprakları genel ifade ile dağlık ve engebelidir.

Dağlar

Akarsular

Doğudan Batıya:

Jeolojik özellikleri

Doğu Karadeniz dağlık sistemine dahil olan Rize arazisi esas itibarıyla Paleozoik zaman (I. zaman) bir temel üzerinde ve Kretase'de (III. zaman ara devresi) başlayan büyük orojenezle (dağ oluşumu) yüzeye çıkmış Granodiorit ve kertase flişlerinden ibaret olmakla birlikte yer yer Neojen depolarına da rastlanır. Bütün kıyı kesimi yüzeyde üst Kretase serisi volkanik örtü ve tüflerin fazlalığı ile dikkati çeker. Kıyıya yakın yamaçlarda ise Kretase sedimanları yaygın olmakla beraber, bu sedimanların üzeri yer yer Eosen fliş serileri tarafından örtülmüştür. Yüksek dağlık sahada ise daha çok magmatik elemanlar hakim durumdadır. Granit, andezit ve bazalt kütleleri yüksekliği 3000 m’yi aşan hemen her yerde hakim durumdadır. Yörede alüvyonlara, büyük akarsu vadilerinin denizden itibaren en çok 10 km’ye kadar olan kesimlerinde rastlanır.

İklim

Rize’de yazları serin ve ılıman, kışları soğuk ve her mevsimi yağışlı bir iklim görülür. Elli yıl boyunca yapılan rasat sonuçlarına göre Rize’nin yıllık sıcaklık ortalaması 14 °C'den biraz fazla olarak tespit edilmiştir. Bu süre içinde kaydedilen en düşük sıcaklık -7 °C derece olup, en yüksek sıcaklık ise 38 C° derecedir. En soğuk ay olan Ocak ayının sıcaklık ortalaması 6,7 C° derece, en sıcak ay olan Temmuz ayının sıcaklık ortalaması ise 22,2 C° derecedir. Ocak en az -5,6 C° derece, Temmuz en fazla 32,5 °C derece olduğu Rize’de yıllık sıcaklık salınımı 25,8 °C derecedir. Bu haliyle Rize, denizsel iklimlerin karakteristik özelliğini taşır.

Rize’de aylık ortalama sıcaklık eğrisi bütün yıl 5 °C derecenin üzerinde seyretmekte olup, sadece 4 ayın sıcaklık ortalaması 10 °C derecenin altındadır ve Rize çok nemli bir şehirdir.

Yaylalar

Rize'nin iç kesimlerinde, zengin orman dokusu civarında yer alan yaylalarda mevcut altyapıyı kullanarak yapılabilecek fazla yatırım gerektirmeyen bir turizm çeşididir. Bu aktivite için gerekli potansiyel tüm yaylalarda mevcut olup, Ayder, Anzer, Çat, Elevit, Handüzü gibi yaylalarda yapılmaktadır.

Rize’nin güneyindeki Kaçkar Dağları ile yüksek dağların eteklerinde birbiriyle bağlantılı birçok yayla vardır. Bütün bu yaylalar yaz mevsiminde turistler tarafından ziyaret edilir. Bu yaylaların hemen hemen hepsinde de ot biçme şenlikleri yapılmaktadır. Bu şenliklere katılmak mümkün olduğu gibi, yayla eteklerindeki yamaçlarda rehberlerle birlikte doğa yürüyüşü yapma imkânı da bulunmaktadır.

Mutfak kültürü

Rize mutfak kültürü son dönemlerde, halk kültürünün genelinde olduğu gibi dönüşümler geçirse de, özellikle köylerde geleneksel yapısını korumayı sürdürür. Bölgedeki tarım alanlarının darlığı ve iklim koşulları nedeniyle sınırlı sayıda sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Tarım alanları daha çok “çay” ve 1990’larla birlikte kısmen “kivi” yetiştiriciliğine ayrılmış durumdadır. Arıcılık ve bal üretimi (Anzer balı, Deli bal) hala yaygınlığını sürdürürken, pekmez üreticiliği de (üzüm pekmezi, armut pekmezi/balı) devam etmektedir. Rize kavurması, Rize Fırın Sütlacı, Çayeli kuru fasulyesi bölgede meşhur olan tatlardır. Muhlama, turşu tavalı, Laz böreği, mısır ekmeği, karalahana çorbası/yemeği ya da haşlaması, vurma veya ezme lahana, karalahana sarması, pepeçura, pekmezli kabak, hamsili pilav, hamsi kuşu, hamsikoli, enişte lokumu, kabak sütlacı en çok tüketilen yemeklerdir. Yöre mutfağının başlıca ham maddeleri mısır (mısır unu), kara lahana, fasulye, kabak gibi sebzelerin yanı sıra, Karadeniz denince akla ilk gelenlerden olan hamsidir. Bununla birlikte hayvansal gıdalar da (et ve süt ürünleri) Rize mutfağını zenginleştiren ve tamamlayan unsurlardandır. Yılın büyük bölümünde kapalı ve yağışlı bir havaya sahip olan Rize’de yiyeceklerin güneşte kurutularak saklanması pek mümkün olmadığından turşu ve salamura yapımı da ön plana çıkar.[2]

Yönetim
Ayrıca bakınız: Rize'nin ilçeleri

2019 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 18 belediye, bu belediyelerde 207 mahalle ve ayrıca 347 köy vardır.[3])

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[4][5]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Rize Valisi, 1972-Artova doğumlu Kemal ÇEBER’dir. 7 Kasım 2018 tarihinde Emniyet Genel Müdür Yardımcısı iken atanmıştır.[6]

Rize Belediye Başkanı, 1969-Rize doğumlu Rahmi Metin (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %72,99 oy oranıyla seçilmiştir.[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Rize İl Genel Meclisi üye sayısı, 25 AK Parti, 2 MHP, 2 CHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 30’dur.[8]Rize Belediye Meclisi ise 28 AK Parti, 1 CHP ve 2 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]

2018 Genel seçimleri sonucu, Rize'yi temsilen TBMM'e AK Parti'den 3 milletvekili (Hayati Yazıcı, Osman Aşkın Bak, Muhammed Avcı) seçilmiştir.[10]

Nüfus

Güncel nüfus değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[11])

Rize ili nüfusu: 343.212'dir. Bu nüfusun %70,32'sı şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 3.835 km2'dir. İlde  km2'ye 89 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 583’dür.)

İlde yıllık nüfus % 1,55 oranında azalmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Merkez ilçe (% 4,44). Nüfusu en çok azalan ilçe: İkizdere (-% 27,26)

4 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 18 belediye, bu belediyelerde 207 mahalle ve ayrıca 347 köy vardır.

2019 yılı sonunda Rize ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[12]
İlçe Nüfus

2018

 Nüfus

2019

 Nüfus

Artışı %

 Belediye

Sayısı

 Mahalle

Sayısı

 Köy

Sayısı

 Köy

Nüfusu

 Şehir

nüfusu

 Şehirde

oturan %

 Alanı

 km2[13]

  km2'ye

düşen kişi

Ardeşen 41.084 41.106 0,05 2 30 40 8.350 32.756 79,69 376 109
Çamlıhemşin 8.121 7.147 -11,99 1 10 24 5.303 1.844 25,80 897 8
Çayeli 44.304 44.351 0,11 3 35 54 15.328 29.023 65,44 442 100
Derepazarı 9.365 7.653 -18,28 1 7 11 3.192 4.461 58,29 28 273
Fındıklı 16.902 16.678 -1,33 1 8 23 5.865 10.813 64,83 383 44
Güneysu 16.750 15.596 -6,89 1 8 21 8.059 7.537 48,33 159 98
Hemşin 2.817 2.478 -12,03 1 4 8 1.134 1.344 54,24 134 18
İkizdere 9.809 7.135 -27,26 1 7 29 5.252 1.883 26,39 855 8
İyidere 10.018 8.554 -14,61 1 8 7 3.407 5.147 60,17 28 306
Kalkandere 16.768 13.708 -18,25 1 12 22 6.950 6.758 49,30 107 128
Merkez ilçe 141.143 147.411 4,44 4 66 60 24.742 122.669 83,22 253 583
Pazar 31.527 31.395 -0,42 1 12 48 14.295 17.100 54,47 173 181
RİZE 348.608 343.212 -1,55 18 207 347 101.877 241.335 70,32 3.835 89
Rize il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[14]281.09946
  %23     63.554
217.545     %77  
1970[15]315.70046%12
  %23     72.714
242.986     %77  
1975[16]336.27849%7
  %25     82.708
253.570     %75  
1980[17]361.25848%7
  %27     96.152
265.106     %73  
1985[18]374.20650%4
  %30     111.368
262.838     %70  
1990[19]348.77651-%7
  %38     133.370
215.406     %62  
2000[20]365.93852%5
  %56     205.245
160.693     %44  
2007[21]316.25257-%14
  %62     197.167
119.085     %38  
2008319.41057%1
  %59     189.704
129.706     %41  
2009[22]319.56957%0
  %61     195.569
124.000     %39  
2010[23]319.63757%0
  %62     197.520
122.117     %38  
2011[24]323.01257%1
  %63     202.636
120.376     %37  
2012[25]324.15256%0
  %64     207.631
116.521     %36  
2013[26]328.20556%1
  %62     204.194
124.011     %38  
2014[27]329.77956%0
  %64     211.495
118.284     %36  
2015[28]328.97956-%0
  %66     215.596
113.383     %34  

Ulaşım

Türkiye'nin her yerinden Rize’ye karayolu bağlantısı vardır. Doğu Karadeniz sahil şeridi üzerinde yer alan Rize’de ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. Liman bağlantısı tamamen endüstriyel amaçlar için kullanılır. Turistik amaçlı geziler dışında denizyolu ile sivil taşıma yapılmamaktadır. Demiryolu ağı ve hava limanı şehirde mevcut değildir. Hava yolu ile ulaşım, Rize’ye en yakın il olan Trabzon Havalimanı'ndan sağlanmaktadır. Ayrıca Pazar-Çayeli arasındaki Rize-Artvin Havalimanı'nın yapımı sürmektedir. 2022 yılında tamamlanması planlanmaktadır.[29] Sivil havayolu sektöründe yaşanan gelişmeler neticesinde kentin göç vermiş olduğu büyük şehirlerle olan ulaşım bağlantısı karayolu ulaşımından çok havayolu ulaşımına kaymıştır.

Batıda 76 km ile Trabzon'a, güneyde 251 km ile Erzurum'a, doğuda ise 159 km ile Artvin'e ve 109 km ile de Sarp Sınır Kapısı’na kara yolu ile bağlantılıdır. Doğu Karadeniz limanları içerisinde gelişmeye en müsait topoğrafik konumda olan liman, Rize Limanı'dır. Liman, konumu itibarı ile karayolu hatlarına bağlı olup; Trabzon, Hopa, Rusya limanları ve İkizdere-Erzurum üzerinden İran bağlantısı ile Karadeniz Bölgesinin en kestirme transit yol merkezidir.

Konum

Konum bilgileri tablosu
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[30] Alanı km²[31] Rakım mt. Merkeze km[32] Ulaşan Yollar[32]
Ardeşen 1953 376 5 47 E E70 / -24, 53-23
Çamlıhemşin 1960 897 311 65 -24 (Ardeşen)=>53-05, 53-04
Çayeli 1944 442 10 19 E E70 / -23, 53-52
Derepazarı 1990 28 8 9 E E70 / -23, 53-12, 53-06, 53-11
Fındıklı 1948 383 11 63 E E70 / -24, 53-17
Güneysu 1987 159 169 15 -23=>53-01, 53-02
Hemşin 1990 134 315 49 -23 (Pazar)=>53-04
İkizdere 1945 855 556 50 -01
İyidere 1990 28 7 15 E E70 / -23, 53-54
Kalkandere 1959 107 167 21 -01=>53-50,53-51, -23 (Rize)=>53-50
Pazar Cumh.önce 173 34 38 E E70 / -23, , 53-04
Rize Merkez   253 11   E E70 / -23, 53-53, 53-56, 53-50, 53-55, 53-31
Rize 1935 3.835      

Spor
Ana madde: Rize'de spor

2018-2019 Sezonu sonunda, futbol takımı Çaykur Rizespor, Süper Lig'i 11.sırada tamamladı. 3. Ligdeki Pazarspor’un yanı sıra Bölgesel Amatör Lig'de 2, kadın futbol liginde 1 takımı ligde kalmıştır. Erkekler voleybol 1. Liginde Fındıklıspor grup 8. si olmuştur. Voleybol kadınlar 2. Liginde, Pazar Kaçkar Sağlık Koleji küme düşerken, Çaykur Rizespor ve Fındıklı Tenis Doğa ve Su Sporlar takımları ligde kalmıştır. Hentbol süper ligindeki Ardeşen GSK, kadın takımı ligi 3.sırada tamamlamıştır. Süper ligin diğer takımı Pazarspor'un hakları dondurulmuştur. Güneysuspor erkek takımı süper lige yükselmiştir. Erkekler hentbol 2. Liginde Rize GSK da yer almaktadır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Pazarspor 4.turda, Çaykur Rizespor 5.turda elenmişlerdir.

Hentbol Kadınlar Türkiye Kupası'nda Ardeşen GSK, yarı finalde Kastamonu Bld.spor'a yenilerek Kupa 3.sü olmuştur.

Önemli spor tesisleri: Çaykur Didi Stadyumu (15.332), Yenişehir Spor Salonu (3.000) ve Rize Olimpik yüzme Havuzu (1.000)'dur.

Doğa sporları

Rafting gibi Akarsu Sporları, Dağcılık, Trekking gibi Yürüyüş Sporları, Heliski ve Jeep Safari gibi Doğa Sporları bölgede özellikle turizm açısından yaygındır.[33]

İlin milletvekilleri
Ana madde: Rize milletvekilleri

Fotoğraflar

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 25 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018.
  2. "- MUTFAK KÜLTÜRÜ". 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020.
  3. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  4. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  5. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  6. "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  7. "Arşivlenmiş kopya". 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  8. "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  9. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  10. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
  11. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  12. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
  13. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
  14. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  23. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  24. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  25. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  26. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  27. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  28. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  29. "Rize-Artvin Havalimanı". milliyet. 31 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2017.
  30.  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  32. Karayolları Genel Müdürlüğü
  33. "- Doğa Sporları". 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.