Bursa
Bursa, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık dördüncü şehri. 2020 itibarıyla 3.120.424 [3][2]nüfusa sahiptir. 2016 Dünya Yaşanabilir Şehirler sıralamasında Dünya'da 28[4]. Türkiye'de 1. sırada yer almaktadır. Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünde, 40° batı boylam ve 29° kuzey enlem daireleri arasında yer alır. Eski adı Hüdavendigâr'dır. Kuzeyinde Marmara Denizi ve Yalova, kuzeydoğuda Kocaeli ve Sakarya, doğuda Bilecik, güneyde Kütahya ve batıda Balıkesir illeri ile çevrilidir.
Bursa | |
---|---|
İl & Büyükşehir | |
| |
Arma | |
Bursa'nın Türkiye'deki konumu | |
Ülke | Türkiye |
Bölge | Marmara Bölgesi |
İdare | |
• Belediye Başkanı | Alinur Aktaş (AK Parti) |
• Vali | Yakup Canbolat [1] |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 10,882 km² (4.201 mil²) |
Rakım | 155 m (508 ft) |
Nüfus (2020) | |
• Toplam | 3,120,424[2] |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
Alan kodu | (+90) 224 |
Plaka kodu | 16 |
Resmî site www.bursa.bel.tr | |
Tür | Kültürel |
Kriter | i, ii, iv, vi |
Belirleme | 2014 (38. oturum) |
Parçası | Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu |
Referans no. | 1452 |
Ülke | Türkiye |
Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Ekonomik açıdan Türkiye'nin en gelişmiş kentlerinden biri olan Bursa doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Bursa'da en çok Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemine ait tarihî eserlerin bulunmasının sebebi ise, Bursa'nın Osmanlı Devleti'nin ilk başkenti olmasıdır. Bursa alışveriş merkezleri, parkları, müzeleri ve çarşısıyla bölgede öne çıkar. Ayrıca Bursa Marmara bölgesinin İstanbul'dan sonra gelen ikinci büyük şehridir. Türkiye'nin en önemli birkaç sanayi kentinden biridir. Şehir İstanbul'dan sonra en büyük ikinci ihracatı gerçekleştirmektedir. Şehrin futbol takımı Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonudur.
Bursa, sanayi istatistiklerine göre Türkiye'nin en büyük sanayi kenti ve otomotiv üretim merkezidir. CNN International tarafından Türkiye'nin Detroit'i yakıştırması yapılmıştır. Tofaş-Fiat, Renault, Bosch, Peugeot, Karsan Otomotiv, binek otomobil ve ticari araçlar ile Cobra Güleryüz otobüs fabrikaları Bursa'da bulunmaktadır. Bursa'nın otomotiv sanayinin Türkiye'de merkezi olmasından dolayı kurulan Bursa Otomobil Müzesi yine bu şehirde bulunmaktadır.
Tarihçe
Bursa'da şimdilik bilinen en eski arkeolojik kalıntılar Yenişehir yakınlarındaki Menteşe Höyüğü ve Orhangazi yakınlarındaki Ilıpınar'dan bilinmektedir. Bu arkeolojik buluntu yerlerinin en eski tabakaları yaklaşık 7 bin yıllıktır. Bu tabakalardaki kültür, çanak çömleğin gelişmiş olarak ortaya çıktığı, mimarinin dörtgen planlı, bol miktarda ahşap destekli kerpiç kullanılarak inşa edilmiş yapılardan oluştuğu tabakalardır. Bursa'da David French, Mehmet Özdoğan ve Jacop Roodenberg'in arkeoloji ile ilgili çalışmaları tarih öncesiyle ilgili pek çok yeni bilgi ortaya koymuştur.
Bursa ve civarında MÖ 4000'li yıllardan itibaren çeşitli yerleşimlerin olduğu saptanmıştır; fakat yöreye ait kesin bilgiler MÖ 700'lere dayanmaktadır. Homeros, bölgeden Mysia[5] olarak söz etmektedir. Günümüzde Bursa yöresinde Mysia yerleşmelerini anımsatan iki köy bulunmaktadır: Misi (Gümüştepe) ve Misebolu.Ayrıca Prof .Dr. Semavi Eyice,belgesel yönetmeni Tekin Gün yaptığı yüzey çalışmaları sırasında Kentin 14 km batısında, Çayırköyü’nün 1 km güneybatısındaki “Çayırköy Höyüğü’nün” boyutları da Demirtaş Höyüğü ile aynıdır.Burada bulunan seramik parçalarında gri, kırmızı, kahverengi ve siyah renkler hakimdir. Bulunan seramik parçalarının önemli kısmı elde yapılmış, çok azı ise çarkta yapılmıştır. Höyüğün en eski buluntusu MÖ. 2700-2500 yılına erken Bronz Çağı'na işaret etmektedir.[6]
Bursa, 1204-1261 yılları arasında İznik'e bağlıdır, genelde kale içinde kalmış, fazla büyüyememiştir.
Osmanlı dönemi
Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflayıp dağılmaya başlamasıyla kurulan Anadolu Beylikleri içinde zamanla gelişen Osmanlı Beyliği, çevredeki tekfurların arazilerini de alarak güçlenmiştir. Bursa, 1307 yılında Osman Bey tarafından kuşatılmış, uzun süren kuşatmadan sonra 6 Nisan 1326'da Osman Bey'in oğlu Orhan Bey tarafından alınmıştır. 1335 yılında başkent Bursa'ya taşınmış ve kentte büyük imar hareketleri yaşanmıştır.
Osmanlılar Bursa'yı aldıklarında kent sadece hisar içinden ibaretken, Orhan Gazi şehri hisarın dışına çıkararak Orhan Gazi Külliyesini kurdurtmuştur. Surlar dışında mevcut yerleşmeye yakın, hakim noktalarda cami, hamam, imarethane, darüşşifa, medrese gibi kamu yapıları inşa edilerek bu külliyelerin çevrelerinde konut alanları yaratılmış ve böylece bir yerleşme geleneği başlamıştır. Başkent, 1363 yılında (I. Murad Hüdavendigâr döneminde) Edirne'ye taşınmıştır. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethetmesinden sonra ise Bursa'nın faal rolü son bulmuş ve yönetim merkezi niteliğini kaybetmiştir.
Bursa'da Osmanlı Devleti hakimiyetinde, 1922 yılına kadar, Müslüman, Rum, Ermeni ve Yahudiler birlikte yaşamışlardır.
Tanzimat sonrası dönemde Hüdavendigar Vilayeti merkezliği yapan Bursa'ya 1900'lü yılların başında Biga (merkezi Çanakkale), Bilecik, Kütahya, Karesi (Balıkesir), Karahisar (Afyon) sancakları bağlı bulunmaktaydı.
Millî mücadele dönemlerinde çeşitli ayaklanmaların yaşandığı Bursa, 8 Temmuz 1920 de Yunanlarca işgal edilmiş; Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nden sonra 11 Eylül 1922'de Türk birliklerince geri alınmıştır.
Cumhuriyet dönemi
Bursa, 1987 yılında çıkarılan 3391 sayılı kanun[7] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım) Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.[8] Bu sınırlar içinde kalan 7 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.[8] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.[9]
21 Ekim 2014 tarihinde, Bursa Valiliği ve Bursa Kültür Tanıtma Birliği tarafından Bursa şehir logosu tanıtılmıştır. Logo Bursa şehrinin markalaştırılması amacıyla tasarlanmıştır. Logoda Türk islam sanatının bilinen motiflerinden olan çintemani desende lale motifi yer almaktadır.[10]
Coğrafya
İklim
Genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ'ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.
İlin en sıcak ayları Temmuz - Ağustos , en soğuk ayları ise Aralık- Ocak'tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 70,6 cm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69 civarındadır.
Bursa iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
En yüksek sıcaklık (°C) | 23,8 | 26,9 | 32,0 | 36,2 | 36,5 | 41,3 | 43,8 | 42,2 | 39,6 | 37,3 | 31,0 | 27,3 | 43,8 |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 9,6 | 10,9 | 13,7 | 18,8 | 23,7 | 28,4 | 30,8 | 31,0 | 27,2 | 21,7 | 16,4 | 11,7 | 20,3 |
Ortalama sıcaklık (°C) | 5,4 | 6,3 | 8,4 | 12,8 | 17,6 | 22,1 | 24,6 | 24,3 | 20,1 | 15,2 | 10,7 | 7,4 | 14,5 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 1,7 | 2,2 | 3,6 | 7,1 | 11,2 | 14,9 | 17,2 | 17,1 | 13,6 | 9,9 | 6,0 | 3,5 | 9,0 |
En düşük sıcaklık (°C) | −19,2 | −16,8 | −10,5 | −3,1 | 0,9 | 4,0 | 9,0 | 8,6 | 4,4 | −1 | −5,4 | −16,3 | −19,2 |
Ortalama yağış (mm) | 87,6 | 74,6 | 69,7 | 63,4 | 44,3 | 34,3 | 15,3 | 15,7 | 39,5 | 68,8 | 78,5 | 103,4 | 695,1 |
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[11] |
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[12])
Bursa İl Nüfusu:3.056.120'dir (2019 sonu). İlin yüzölçümü 10.811km2'dir. İlde km2'ye 283 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 5.982 kişi ile Yıldırım'dır)
İlde yıllık nüfus artış oranı % 2,06 olmuştur. Nüfus en çok artan ilçe: Nilüfer (% 5,59) Nüfusu en çok azalan ilçe: Büyükorhan(-%3,74)
4 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre 17 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1.060 mahalle bulunmaktadır.
2019 yılı sonunda Bursa ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | |||||||
İlçe | Nüfus 2018 | Nüfus 2019 | Fark | Nüfus Artışı % | Mah.Say. | Alanı km2[13] | Yoğunluk |
Büyükorhan | 10.042 | 9.666 | -376 | -3,74 | 43 | 505 | 19 |
Gemlik | 111.488 | 113.493 | 2.005 | 1,80 | 35 | 401 | 283 |
Gürsu | 91.339 | 93.788 | 2.449 | 2,68 | 15 | 106 | 885 |
Harmancık | 6.576 | 6.384 | -192 | -2,92 | 31 | 400 | 16 |
İnegöl | 268.155 | 273.933 | 5.778 | 2,15 | 116 | 1.118 | 245 |
İznik | 43.330 | 46.531 | 201 | 0,46 | 46 | 753 | 58 |
Karacabey | 83.115 | 83.923 | 808 | 0,97 | 85 | 1.158 | 72 |
Keles | 12.355 | 11.997 | -358 | -2,90 | 42 | 617 | 19 |
Kestel | 65.256 | 68.204 | 2.948 | 4,52 | 36 | 396 | 172 |
Mudanya | 93.707 | 97.631 | 3.924 | 4,19 | 47 | 369 | 265 |
Mustafakemalpaşa | 100.696 | 101.119 | 423 | 0,42 | 131 | 1.641 | 62 |
Nilüfer | 441.299 | 465.956 | 24.657 | 5,59 | 64 | 552 | 844 |
Orhaneli | 19.492 | 19.387 | -105 | -0,54 | 61 | 838 | 23 |
Orhangazi | 78.447 | 79.145 | 698 | 0,89 | 31 | 506 | 156 |
Osmangazi | 862.516 | 876.048 | 13.532 | 1,57 | 137 | 621 | 1.411 |
Yenişehir | 53.704 | 53.921 | 217 | 0,40 | 71 | 720 | 75 |
Yıldırım | 653.004 | 657.994 | 4.990 | 0,76 | 69 | 110 | 5.982 |
BURSA | 2.994.521 | 3.056.120 | 61.599 | 2,06 | 1.060 | 10.811 | 283 |
Bursa il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
1965[14] | 755.504 | 7 | %44 335.048 420.456 %56 | |
1970[15] | 847.884 | 6 | %12 | %49 416.662 431.222 %51 |
1975[16] | 961.639 | 6 | %13 | %53 507.106 454.533 %47 |
1980[17] | 1.148.492 | 6 | %19 | %55 636.910 511.582 %45 |
1985[18] | 1.324.015 | 6 | %15 | %63 840.094 483.921 %37 |
1990[19] | 1.603.137 | 6 | %21 | %72 1.157.805 445.332 %28 |
2000[20] | 2.125.140 | 5 | %33 | %77 1.630.940 494.200 %23 |
2007[21] | 2.439.876 | 4 | %15 | %81 1.979.999 459.877 %19 |
2008[22] | 2.507.963 | 4 | %3 | %88 2.204.874 303.089 %12 |
2009[23] | 2.550.645 | 4 | %2 | %88 2.249.974 300.671 %12 |
2010[24] | 2.605.495 | 4 | %2 | %89 2.308.574 296.921 %11 |
2011[25] | 2.652.126 | 4 | %2 | %89 2.359.804 292.322 %11 |
2012[26] | 2.688.171 | 4 | %1 | %89 2.402.012 286.159 %11 |
2013[27] | 2.740.970 | 4 | %2 | %100 %0 |
2014[28] | 2.787.539 | 4 | %2 | %100 %0 |
2015[29] | 2.842.547 | 4 | %2 | %100 %0 |
Ekonomi
2007 yılı nüfus sayımı resmî kesin sonuçlarına göre Türkiye'nin 4. büyük kentidir. Brookings Institution ve JP Morgan'ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan ekonomide yükselen kentler sıralamasında Bursa 300 şehir arasında İstanbul'un ardından 4. sırayı aldı. Aynı listede Türkiye'den İstanbul ve Bursa dışında İzmir 2 ve Ankara 9. sırada yer almıştır.[30]
Bursa; otomotiv, tekstil, makine, gıda sanayi sektörlerinde söz sahibidir. Tarihte ilk havlu üretiminin Bursa'da gerçekleştiği söylenir. Hâlen de havlu üretimi ve ihracatı gerçekleştirilir. İpek üretimi ve bıçakçılık Bursa'nın eskiden dünyaca tanınmasını sağlamasına rağmen şu anda bitme noktasına gelmiştir.
1961 yılında kurulan Türkiye'nin ilk organize sanayi bölgesi Bursa Organize Sanayi Bölgesi ile daha sonra oluşan Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi ve özellikle İzmir ve Ankara yollarının çevresi Bursa'da sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdir. Kaplıcaları, Uludağ'ı, İskender Kebabı,Kestane Şekeri, İnegöl Köftesi,Şeftalisi, Havlusu ile meşhurdur.
Türkiye'nin ilk zeytinyağı laboratuvarı Bursa'ya kurulmuştur.[31]
Sanayi
- Otomotiv sanayi
Bursa'da otomotiv sanayi kuruluşları, otomobil, otobüs, metro, hafif metro ve tramvay vagonları ve bunlara ait yedek parçaların imalatını yapmakla birlikte, yurt içine ve yurt dışına satış yapmaktadır. Fiat (TOFAŞ), Renault, Bosch fabrikaları ve bu fabrikalara parça sağlayan diğer fabrikalar sayesinde Bursa önemli bir otomotiv kentidir. Şehrin göç almasındaki en büyük etkenlerin başında bu fabrikalar gelir.
- Mobilya sanayi
İnegöl İlçesinde Organize sanayi bölgesinde faaliyet göstermektedir. Ayrıca İnegöl ilçesinde sadece mobilya üzerine satış yapan İnegöl Mobiliyum AVM bulunmaktadır.
- Tekstil sanayi
Türkiye'deki birçok yerli tekstil markasının fabrikaları ve Bursa Uluslararası Tekstil Ve Ticaret Merkezi Bursa'da bulunmaktadır. Ayrıca tekstil sanayi olarak da Türkiye'nin en gelişmiş şehirlerinden biri konumundadır.
Kültür
UNESCO Dünya Mirası | |
---|---|
Konum | Türkiye |
Kriter | Kültür: i, ii, iv, vi |
Referans | 1452 |
Tescil | 2014 (38. oturum) |
Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
2000'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen[32] Bursa, 2014'te ise Dünya Mirası olarak tescil edildi.[33]
Türkiye'nin ilk tekstil müzesi Bursa'dadır.[34][35]
Uluslararası Bursa Festivali 1962 yılından beri, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı'nın (BKSTV) koordinasyonunda düzenleniyor. Bursa Bölge Senfoni Orkestrası, temeli 1997 yılında atıldı.[36] Bursa Botanik Parkı, 1998 yılında hizmete açılmıştır. Bursa Hayvanat Bahçesi, 1998 yılında hizmete açılan Avrupa standartlarındaki hayvanat bahçesidir.
Sanat
Karagöz Gölge oyunu, tarihte Bursa'nın Türk kültür yaşamına kazandırdığı en önemli etkinliklerden birisidir. Cumhuriyet tarihinin ilk modern sinema-tiyatro-konser salonları arasında yer alan Tayyare Kültür Merkezi, mimar Arif Hikmet Koyunoğlu'nun projesi doğrultusunda Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) tarafından yaptırılmış ve 1932 yılında Bursa'da hizmete açılmıştır. Bursa Devlet Tiyatrosu 1957 yılında kuruldu. Bursa Devlet Türk Sanat Müziği Korosu 1991 yılında kuruldu, Kültür Bakanlığı’na bağlı.
- Halk oyunları
Kılıçkalkan, yörenin ünlü halkoyunudur. Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir.
Mutfak
- İskender Kebap
- Kestane Şekeri
- Tirilye Zeytini
- Gemlik Sofralık Zeytini
- Kemal Paşa Tatlısı
- Sütlü Bursa Helvası
- İnegöl Köfte
- Bursa Kebabı
- Ciğer Sarma
- Mağlıç Peyniri
- Mihaliç Peyniri
- Pideli Köfte
- Cevizli Lokum
- Kaymaklı Ekmek Kadayıfı
- Cantık
- Tahinli pide
- Muradiye Çorbası
Turizm
- Uluabat Gölü
- Somuncu Baba Türbesi
- Ulu Cami
- Emir Sultan Camii
- Yeşil Türbe
- Tarihi Çınar
- Ağlayan Çınar
- Bursa Kalesi
- Oylat
- Keramet Su Kaplıcası
- Suuçtu Şelalesi
- Alışveriş merkezleri ve hipermarketler
- AS Merkez (Yalova Yolu Caddesi)
- Anatolium (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
- Korupark (Mudanya Caddesi, Emek Kavşağı)
- Zafer Plaza (Cemal Nadir Caddesi)
- Kent Meydanı AVM (Kıbrıs Şehitleri Caddesi)
- Carrefour AVM (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
- Carrefour Hipermarket (x2) (Anatolium AVM - CarrefourSA AVM)
- Carrefour Express (x3) (Kent Meydanı AVM - Nalbantoğlu - Bademli)
- Nilpark (İzmir Bulvarı, Orhaneli Kavşağı)
- Özdilek AVM (x3) (Geçit - Yalova Yolu Caddesi - İzmir Yolu Caddesi)
- Özdilek Hipermarket (x7) (Gürsu-Kaplıkaya - Ataevler - İnegöl - Gemlik - Özlüce - Mudanya)
- Koçtaş (x3) (Korupark AVM - Yalova Yolu Caddesi - CarrefourSA AVM)
- Metro (x2) (Yalova Yolu Caddesi - İzmir Bulvarı)
- Meridyen Avm(Unlu Cadde - Heykel)
- Kipa (x3) (Mudanya-Mustafakemalpaşa)-Korupark AVM)
- İnegöl AVM (İnegöl Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı)
- İnegöl 5M Migros (Bursa'daki tek 5M Migros'tur).
- Migros (x13)(Küçükkumla - Mudanya - Mudanya Sahili - Ertuğrul - Nilüfer - Beşevler - Bursa Modern - Bademli - Altıparmak - As Merkez - Zafer Plaza - Kükürtlü - İnegöl AVM)
- IKEA (Yalova Yolu Caddesi, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali yanı
- Endülüs Park (Bursa Mudanya Yolu)
- Marka AVM (Carrefoursa AVM arkası)
- Büyük parklar
- Azerbaycan - Türkiye Kardeşlik ve Soydaşlık Parkı
- Reşat Oyal Kültür Parkı
- Bursa Botanik Parkı
- Bursa Botanik Parkı
- Bursa'daki büyük parklardan bazıları;
- Reşat Oyal Kültür Parkı 1955'te açılan bünyesinde çay bahçeleri, lokantalar, açık hava tiyatrosu bulunur.
- Uludağ Milli Parkı Dünyaca ünlü Türkiye'nin en önemli kayak merkezidir.
- Merinos Parkı İçerisinde nikâh salonu, konservatuvar, kültür merkezide barındıran büyük bir parktır.
- Teoman Özalp Parkı Hamitler Mahallesi'nde yer alan, içinde Hamitler Sosyal Yaşam Merkezi bulunan büyük bir parktır.
- Azerbaycan- Türkiye Kardeşlik Parkı Azerbaycan ile olan bağları güçlendirmek amacıyla yapılmış güzel bir parktır.
- Atatürk Kent Ormanı Bursa halkının hafta sonlarında soluk aldığı Bursa'nın inci tanesi kent ormanıdır.
- Hüdavendigar Kent Parkı 500 bin metrekare alana sahip olan Hüdavendigar Kent Parkı Bursa'nın en büyük parkıdır. İçerisinde spor faaliyet alanları, büfe, kafe, lokanta, restoran, idari birimler ve çevre birimlerini barındırmaktadır.
- Bursa Hayvanat Bahçesi Avrupa Standartlarında bir hayvanat bahçesidir.
- Bursa Botanik Parkı Binlerce çeşit bitki ve ağacın bulunduğu Avrupa standartlarında büyük bir park.
- Mihraplı Park İçerisinde Şehitlik bulunan büyük bir parktır.
- Minia Yıldırım Yıldırım ilçesindeki tarihi yerlerin küçültülmüş maketlerinin bulunduğu parktır.
- Kaplıkaya Cazibe Merkezi İçerisinde akvaryumların, balık tutma göletlerinin, yürüyüş yollarının, tenis kortlarının, kaykay pistinin bulunduğu dev parktır.
- İnegöl Hikmet Şahin Kültür Parkı İçinde Büyük Suni Göl, Yeşillik alanlar, koşu ve yürüyüş parkurları, Nikâh Dairesi, Büyük Meydan, Açık Hava Konser ve Gösteri Alanı, Çocuk Trafik Eğitim Merkezi, Spor Merkezi, Amfitiyatro, Kafeler ve Restaurantlar, LunaPark ve Mobilya Fuar Alanınında olduğu Bursa ilindeki önemli parklardan biridir, İnegöl ilçesinde bulunmaktadır.
- İnegöl Botanik Parkı (Sanayi Parkı) İnegöl Sanayi Semtinde bulunan yürüyüş, koşu ve gezi parkurlarının da bulunduğu Süs Havuzu ve Kameriyeleriyle İnegöl'de bulunan önemli parklardandır.
- İnegöl Kuğulu Parkı İnegöl semtinde bulunan tarihi havuzu ve kuğularıyla ünlü park.
- İnegöl Şehir Parkı Bursa-Ankara Yolu üzerinde bulunan yürüyüş, gezi ve ailece oturulabilecek Bursa'da bulunan yeşil parklardan biridir.
- Doğal mekânlar
|
|
- Kale ve surlar
|
|
|
|
|
- Tekkeler
|
- Camiler
|
|
|
|
- Mescitler
|
|
- Türbeler
|
|
|
|
- Medreseler
|
|
|
|
- Kiliseler
|
|
|
|
- Müzeler
|
Arkeolojik sit alanları
Antik dönemde Bursa,Misya ve Bitinya bölgeleri sınırları içinde kalmaktadır.
Antik kentler
Höyükler
- Aktopraklık Höyüğü,(Nilüfer-Akçalar)
- Ilıpınar Höyüğü,(Orhangazi)
- Hanlar
|
|
|
- Köprüler
|
|
|
- Kaplıcalar
- Ağaçhisar Kaplıcası
- Yeni Kaplıca
- Armutlu Kaplıcası
- Bademli Bahçe Kaplıcası
- Tümbüldek Kaplıcaları
- Gemlik (Terme) Kaplıcası
- Ilıcaksu Kaplıcası
- Orhangazi Keramet Kaplıcası
- Oylat Kaplıcası
- Sadağ Kaplıcası
- Vakıfbahçe (Çekirge) Kaplıcası
- Kültür merkezleri
- Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
- Tayyare Kültür Merkezi
- Akpınar Kültür Merkezi
- Konak Kültür Evi
- Fethiye Kültür Merkezi
- Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
- Barış Manço Kültür Merkezi
- Adile Naşit Kültür Merkezi
- Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
- Suare Kültür Merkezi
- Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
- Yıldırım Kültür Merkezi
- Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
- Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi
Konum
Konum Bilgileri | |||||
İlçe | Kuruluş Yılı[37] | Alanı km²[38] | Rakım mt. | Merkeze Uzaklık km[39] | Ulaşan Yollar[39] |
Büyükorhan | 1987 | 505 | 799 | 87 | => => |
Gemlik | Cumh.önce | 401 | 7 | 29 | / , |
Gürsu | 1990 | 106 | 112 | 11 | |
Harmancık | 1987 | 400 | 689 | 96 | , , |
İnegöl | Cumh.önce | 1.118 | 294 | 45 | / , |
İznik | 1930 | 753 | 103 | 77 | |
Karacabey | Cumh.önce | 1.158 | 15 | 71 | / , / |
Keles | 1953 | 617 | 1.026 | 64 | => => |
Kestel | 1990 | 396 | 122 | 12 | |
Mudanya | Cumh.önce | 369 | 5 | 28 | , , |
Mustafakemalpaşa | Cumh.önce | 1.641 | 60 | 87 | / => , |
Nilüfer | 1987 | 552 | 121 | 8 | / , , / |
Orhaneli | Cumh.önce | 838 | 491 | 58 | => |
Orhangazi | Cumh.önce | 506 | 115 | 47 | / , , |
Osmangazi | 1987 | 621 | 173 | 0 | / , , |
Yenişehir | Cumh.önce | 720 | 229 | 54 | , |
Yıldırım | 1987 | 110 | 160 | 5 | / , |
BURSA | Cumh.önce | 10.813 | 238 |
Spor
- Futbol
Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonu olmuştur. Süper lig tarihinde şampiyon olan 5. takımdır. Anadolu kulüpleri içinde Trabzonspor'dan sonra şampiyon olmuş tek futbol kulübüdür. Bursaspor'un müzesinde çeşitli kupaların yanı sıra bir adet Türkiye Kupası da vardır. Ayrıca UEFA Şampiyonlar Liginde gruplara kalan ilk Anadolu kulübüdür. Kulübün Teksas adıyla Türkiye çapında tanınan taraftar grubu vardır.
2018-19 Sezonu sonunda, Bursaspor süper ligden 1.lige düşmüştür. İnegölspor 2. ligde, Karacabey Birlikspor 3.ligde yer almıştır. BAL'daki 5 takımından ikisi küme düşmüştür.
Türkiye Kupası'nda 3 lig takımı katıldıkları turlarda elenmişlerdir.
Basketbol
Tofaş 1998-99 ve 1999-2000 sezonlarında Türkiye Basketbol Ligi şampiyonu olmuştur.
2017-2018 sezonunda Avrupa kupalarına basketbol erkekler EuroCup’ da Tofaş grup 5.si olarak elenmiştir.
2018-19 Sezonu sonunda Tofaş, play-off maçları yarı finalinde elenerek lig 3.sü olmuştur. Bursaspor Erkek basketbol takımı ligi şampiyon bitirerek süper lige çıkmıştır. Bursa BŞB (1.lig K.) ve Final Gençlik (1.lig E.) liglerinde kalmıştır. 2.ligde 1, EBBL'de 2 takımı yer almıştır.
Federasyon kupasında Bursaspor, kupa 2.si olmuştur. Tofaş, EuroCup'da başarılı olamamıştır.
- Voleybol
Bayanlar Voleybol 1. Liginde Nilüfer Belediyesi mücadele vermektedir. Bu alanda Bursa Büyükşehir Belediyespor (kadın voleybol takımı) Cev Challenge Kupasını alarak Avrupa Şampiyonu olmuştur.
2017-2018 sezonunda Challenge Cup’ da Bursa Büyükşehir Belediyespor, geçen yıl şampiyon olduğu kupada bu yıl 2.olmuştur.
2018-2019 Sezonu sonunda Nilüfer Belediye ve İnegöl Belediyespor süper liglerde yer almışlardır. Erkekler 1.liginde yer alan Bursa BŞB, süper lige yükselmiştir. 2.liglerdeki 5 takımından İnegöl Belediyespor (E) 2.takımı, 1.lige, Bölgesel ligden Nilüfer Belediye (K) 2.takımı 2.lige çıkmıştır.
Kupa Voley K.adınlar 'da Nilüfer Belediye çeyrek finalde elenmiştir.
- Hentbol
2018-2019 sezonunda hentbol süper liglerinde erkeklerde Nilüfer Belediyespor, kadınlarda Osmangazi Belediyespor yer almıştır. 2.lig kadınlarda Mudanya Belediye SK ligi tamamlamıştır.
Önemli spor tesisleri:
Bursa Büyükşehir Belediye Stadı (43.331), Tofaş Spor Salonu (7.500), Cengiz Göllü Spor Salonu (5.000), Atıcılar Kapalı Yüzme Havuzu-olimpik (2.500), Bursa Osmangazi Hipodromu (2.690) ve Uludağ Kayak Merkezidir.
Yönetim
Merkezi Yönetim
Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.
Bursa, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.
Bursa Valisi 1969-Alaca doğumlu Yakup CANBOLAT 7 Kasım 2018'de tarihinde Konya Valisi iken atanmıştır.[40]
Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Yerel yönetim
Büyükşehir belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.
Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[41][42] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.
Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.(5216 saylı kanun 16.madde)
Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı, 1970-İnegöl doğumlu Alinur Aktaş (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %49,63 oy oranıyla seçilmiştir.[43]
İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. AK Parti 13, CHP 3 ve MHP 1 ilçe belediyesi kazanmıştır.[44]
Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 102’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 17 ilçe belediye başkanı ve 84 üye). AK Parti 59, CHP 22, İYİ Parti 11 ve MHP 10 üyeye sahiptir.[45]
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.
Eğitim
- Üniversiteler
- Uludağ Üniversitesi, 1975 yılında Bursa Üniversitesi adıyla kurulup 1982 yılında adı resmen Uludağ Üniversitesi olan, Bursa'nın ilk üniversitesi olma özelliğiyle birlikte Türkiye'nin önde gelen eğitim kurumlarından biridir. Merkez yerleşke olan Görükle Yerleşkesi'ne araç ile 5 dakika uzaklıktaki Görükle yerleşimi, barındırdığı çeşitli seçenekler sunan çok sayıda apart, özel yurt ve özellikle öğrenci odaklı kiralık daireler ile ideal konaklama merkezidir. Diğer yerleşkeleri İnegöl, Gemlik Suni ipek Asım Kocabıyık, Ali Osman Sönmez, Mudanya, Yenişehir İbrahim Orhan, İznik, Mustafakemalpaşa, Karacabey, Orhangazi, Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan'dır.
- Bursa Teknik Üniversitesi, 2010 yılında yasal olarak kabul edilerek kurulmuştur. Şu anda Yıldırım Yerleşkesi ve Osmangazi Yerleşkesi'nde hizmet vermektedir. Doğa Bilimleri Fakültesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Denizcilik Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Orman Fakültesi, İletişim Fakültesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden oluşan bölümler bulunmaktadır.
- Bursa Orhangazi Üniversitesi, Bursa'nın ilk vakıf üniversitesidir. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenci kabulüne başlamıştır. Bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden bulunmaktadır.[46]
- Faruk Saraç Tasarım Meslek Yüksekokulu, Fabrika-i Hümayun adlı eski ipek fabrikasında hizmet vermektedir.
- Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
- İstanbul Ticaret Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
- Okan Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
- Bilgi Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
- Plato Meslek Yüksekokulu, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
- Uludağ Üniversitesi Bahçesi
- Uludağ Üniversitesi Makina Bölümü Binası
- İlköğretim ve ortaöğretim kurumları
Bursa sınırları dahilinde çok sayıda ilk ve orta dereceli eğitim kurumu bulunmaktadır.
- Halk eğitim merkezleri
- Nilüfer Halk Eğitim Merkezi
- Gürsu Halk Eğitim Merkezi
- Osmangazi Halk Eğitim Merkezi27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yıldırım Halk Eğitim Merkezi
- Kestel Halk Eğitim Merkezi24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gemlik Halk Eğitim Merkezi7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İnegöl Halk Eğitim Merkezi26 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Medya
Bursa, yerel medya kuruluşlarının en fazla olduğu illerden biridir. Bursa'da 27'si merkezde olmak üzere toplam 38 yerel radyo kanalı, 6 yerel televizyon kanalı, 20'si merkezde toplam 46 yerel gazete bulunmaktadır. Bunun yanında kentin cemiyet hayatını ve gece yaşantısını anlatan magazin dergileri ve yerel ekonomi dergileri de Bursa'nın diğer yerel basın kuruluşlarıdır. Yerel basın kuruluşları haricinde tüm ulusal radyo ve TV kanalları da Bursa'da farklı frekanslarda yayın yapmaktadır. Şehirde ayrıca, Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Demirören Haber Ajansı gibi önemli haber ajanslarının büroları bulunmaktadır.
- Yerel televizyon kanalları
- Flash TV (1992-2000) (2000 yılından sonra stüdyolarını İstanbul'a taşımış 2019'da ise kapanmıştır.)
- Olay TV (1994-2019) (2019 yılında kapandı. 2020 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi.[47] Tekrar yayına başladı ve kapandı. 2021 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi.)
- ASTV (1995-Günümüz)
- Line TV (2006-Günümüz)
- Bursa TV (2011-Günümüz)
- Köy TV (2010-Günümüz)
- ON6 TV
(İnegöl) (1995-Günümüz) (Eski adı: Kanal 16)
- Süper Kanal TV (İnegöl) (1993-Günümüz)
Bursa'da yayın yapıp kapanan yerel TV kanalları
- Renk TV (RTV) (1995-1996)
- Marmara TV (?-2010) Köy TV olarak devam etmektedir.
- İTV (İnegöl TV) (1993-1995)
- Yenice TV (İnegöl) (1999-2009)
- Kanal ON (İnegöl) (2009-2010)
- BursasporTV (BSTV) (2009-2018)
- Yerel radyo kanalları
- 88.3 Bursa Sancak FM
- 89.5 Radyo Şampiyon
- 90.3 Radyo Extra
- 91.3 Radyo24-Bursa
- 91.5 Radyo Şimşek
- 91.7 Uludağ FM
- 92.6 Radyoaktif
- 93.4 Bursa Doğuş FM
- 94.2 Radyo Bursa'da Bugün
- 94.4 Radyo Türk
- 95.4 Radyo BU
- 95.6 RadyoS
- 96.3 Radyo 16
- 99.1 RadioLine
- 99.3 Radyo Vizyon
- 100.9 Radyo Pozitif
- 101.6 Bursa Polis Radyosu
- 101.9 Bursa Karadenizim FM
- 103.3 Rahmet FM
- 103.7 Radyo Maksimum
- 104.3 Bursa Karadeniz FM
- 105.3 Radyo Venüs
- 105.5 Bursa FM
- 106.5 Radyo Park
- 106.7 Radyo Davet
- 107.1 Radyo Poyraz
- 107.3 Radyo Nida
- 107.9 Bursa Gonca FM
- 92.4 Gençses FM (İnegöl)
- 94.8 Radyo Güneş (İnegöl)
- 101.7 Radyo Medya (İnegöl)
- 102.1 Deniz FM (İnegöl)
- 93.8 Radyo Cennet (Mustafakemalpaşa)
- 96.1 Dost FM (Mustafakemalpaşa)
- 96.5 Radyo 14 (Mustafakemalpaşa)
- 100.7 1001FM (Binbir FM) (Mustafakemalpaşa)
- 101.5 Karacabey FM (Karacabey)
- 106.9 Yörem FM (Karacabey)
- 105.7 Orhangazi FM (Orhangazi)
- Yerel gazeteler
- Olay Gazetesi
- Bursa Hakimiyet
- Bursa Haber
- Bursa Kent
- Bursa Meydan
- Bursa Gerçek
- Ayrıntı Gazetesi
- Gazete Avrupa
- Gazete Bursa
- Yıldırım Gazetesi
- Şehir Medya[48]
- Yörem Güncel
- Yaşayan Bursa
- İnegöl Yıldırım
- İnegöl Okur
- İnegöl HaberYorum
- İnegöl Genç Gazete
Altyapı
Ulaşım
Şehir içi ulaşım 1998'e kadar Taksi, Dolmuş ve Belediye otobüsü gibi klasik sistemlerle karşılanıyordu. 1998'de Bursa metrosu'nun temeli atıldı ve 2002'de işletmeye açıldı. Bursa ile Uludağ arasında ulaşımın sağlanması amacıyla bir Teleferik hattı kullanılmaktadır.[49] Bu teleferik hattı, Türkiye'nin ilk ve en uzun teleferik hattıdır.
Heykel - Kent Meydanı arasında T1 tramvay hattı ve Cumhuriyet Caddesi - İncirli Caddesi üzerinde bir tramvay hattı bulunmaktadır. Bursa tramvay hatlarında ASELSAN tarafından üretilen ve Türkiye'de üretilen ilk tramvay olan İpekböceği, 2013'ten beri işlemektedir.[50]
- Kara yolu
Bursa, İstanbul ve İzmir illeri arasında bir köprü gibidir. Bu köprü otoyolu ve karayoludur. Bursa'daki otoyollar ve 'dir. Şehir içi ulaşım ise BURULAŞ'a aittir. Bursa'da çok sayıda belediye otobüsü, halk otobüsü minibüs, dolmuş ve taksi bulunur. Otobüs, tramvay ve metroda ücretler Bursakart adı verilen manyetik kartla tahsil edilir. 75 dk. içinde metro-otobüs aktarmalarında ücretlendirmede indirim olur.
- Hava yolu
Bursa'da hava ulaşımı Bursa Yenişehir Havalimanı aracılığıyla yapılır. Anadolu da birçok merkeze Ankara aktarmalı sefer düzenlenmektedir. Havalimanı Yenişehir ilçesinde bulunur. Hava yolunun şehrin merkezinde bulunmamasının sebebi eskiden askeri amaçla kullanılan yedek hava meydanının sivilleştirilmiş olmasıdır. Ayrıca İstanbul'da bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı'na BURULAŞ tarafından otobüs seferleri düzenlenmektedir.[51]
- Anadolu Jet: Diyarbakır, Erzurum, Muş, Trabzon, Gaziantep,Ankara ve aktarmalı olarak diğer şehirler[52]
- Burulaş tarafından İstanbul Haliç - Gemlik arası işletilen düzenli deniz uçağı faaliyeti zarar ettiği gerekçesiyle 17 Kasım 2017'de durdurulmuştur, ancak özel uçuşlar devam etmektedir.[53]
- Deniz ulaşımı
Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin İDO'ya karşı çıkarmış olduğu BUDO Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü seferleri yapmaktadır. İDO aracılığıyla da Güzelyalı, Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü ve feribot ulaşımı yapılır. Ayrıca BURULAŞ yaz aylarında körfez seferleri düzenlemektedir.
- Demir yolu
Türkiye'de demir yolu ulaşımı ilk olarak 1892'de yapılan Mudanya demir yollarının 1931'de satın alınmasıyla gelişse de 10 Temmuz 1953'te Bursa-Mudanya demiryolu hattının kapatılması sonrasında TCDD tarafından Bursa'ya demiryolu ulaşımı, 1928-1932 arasında inşa edilen Kütahya-Balıkesir demiryolu kapsamında 1930'da açılan Harmancık istasyonu haricinde sağlanmamıştı. 30 Aralık 2011 tarihinde Bursa-Osmaneli yüksek standartlı demiryolu hattının sözleşmesi imzalandı. Projenin 2015 yılına kadar bitmesi bekleniyordu.[54] Ancak inşaat çalışmaları hâlâ bitirilemedi.[55]
Bursa'da demiryolu ulaşımını BursaRay yapar. Yapımına 1998'de başlanmıştır. Bursa'nın merkez ilçe ve semtlerini çoğu noktada doğu-batı doğrultusunda birbirine bağlar. BURULAŞ isimli Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı şirket tarafından işletilmektedir. Belirli etaplar halinde yapıldığından henüz tamamen bitirilmemiş bir projedir. 2002'de ilk olarak iki hat halinde işletmeye açıldı. Şu anda bu hatlar Emek'ten başlanan ve Kestel'de sona eren 1 no'lu hat ve Uludağ Üniversitesi'nden başlayan ve yine Kestel'de sona eren 2 no'lu hattır. Toplam uzunluğu 51 km'dir.
Bursa Cumhuriyet Caddesinde Zafer Meydanı ile Çınarönü arasında nostaljik tramvaylar hizmet vermektedir. Hem ulaşım hem turizme katkı sağlayan 1,5 km'lik hat, 28 Mayıs 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.[56] Nostaljik tramvayın ilgi görmesinden dolayı mevcut hatta ilave yapılmıştır. 20 Temmuz 2011 tarihinde başlayan inşaat çalışmasıyla nostaljik tramvay, Yıldırım'ın Davutkadı semtine uzatıldı. İlave hat, 5 Kasım 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.[57] Hattın uzatılmasıyla birlikte hem nostaljik hem de normal tramvaylar hizmet vermektedir. Günde 7.000'den fazla yolcu bu hattı kullanmaktadır.[58]
T1 hat numaralı Heykel-Kent Meydanı tramvay hattının çalışmaları 07.08.2012 tarihinde başlamıştır. Stadyum Caddesi-Altıparmak Caddesi-Atatürk Caddesi-Heykel-İnönü Caddesi-Kıbrıs Şehitleri Caddesi-Kent Meydanı-Darmstad Caddesi güzergahında sefer yapacak olan tramvayda hat boyunca 13 İstasyonu bulunan T1 tramvay hattı 12 Ekim 2013 tarihinden itibaren yolculu seferlere başlayarak Heykel-Osmangazi-Darmstad Caddesi arasında ring sefer yapmaktadır.
- Teleferik
Uludağ ile Bursa arasındaki ulaşımı kolaylaştıran bir sistemdir. Türkiye'nin en uzun teleferiği olan Uludağ Teleferiği, Bursa'dadır. Yıldırım'daki Teferrüç semti ile Uludağ'daki Sarıalan yaylası arasında 1963'te kurulmuştur. Kadıyayla istasyonundaki aktarma ile toplam 4766 metre uzunluğundadır. 374 metrelik rakımdan başlayan yolculuk, yaklaşık 20 dakika sonra 1634 metrelik rakımda sona erer. Bu teleferik aynı zamanda Türkiye'nin ilk teleferiğidir. 2014 yılı itibarı ile tamamen yenilenen teleferik Sarıalan'a 12 dakikada ulaştırmaktadır.[49] 2015 yılında oteller bölgesine açılan teleferikle Bursa teleferiği, Dünya çapında en uzun mesafeli teleferik hattı olmuştur.[59]
Sağlık
Bursa sağlık açısından çok gelişmiş bir şehirdir. Çok sayıda özel ve devlet hastanesi barındırır. Hastanelerden bazıları aşağıdadır.[60]
- Kamu hastaneleri
- Özel sağlık kuruluşları
Kardeş şehirler
- Kırcaali, Bulgaristan
- Ankara, Türkiye
- Erzurum, Türkiye
- Denizli, Türkiye
- Fergana,Özbekistan
- Lefkoşa, KKTC
- Üsküp, Makedonya
- Tiran, Arnavutluk
- Sofya, Bulgaristan
- Kulmbach, Almanya
- Darmstadt, Almanya
- Anshan, Çin
- İstanbul, Türkiye
- Oulu, Finlandiya
- Van, Türkiye
- Plevne, Bulgaristan
- Vinnitsa, Ukrayna
- Gence, Azerbaycan
- Multan, Pakistan
- Kosice, Slovakya
- Çadır Lunga, Moldova
- Kars, Türkiye[61]
Galeri
- Zafer Plaza Alışveriş Merkezi
- Kent Meydanı Alışveriş Merkezi
- Saltanat Kapısı,Tophane
- Saltanat Kapısı,Tophane
- Korupark Alışveriş Merkezi
- Zafer Plaza Alışveriş Merkezi
- Botanik Park Bursa
- Botanik Park Bursa
- Nilüfer İlçesinin Uzaktan Görüntüsü
- Saat Kulesi,Tophane
- Saltanat Kapısı,Tophane
Kaynakça
- "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018.
- "Bursa'nın nüfusu belli oldu!". Bursada Bugün. 1 Şubat 2019. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020.
- "Bursa, Turkey Population (2021) - Population Stat". populationstat.com. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
- "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2016.
- "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2016.
- "Bursa Tarihi". Araştırma yazı,Tekin Gün. Mootol Kültür Sanat-26 Mayıs 2020. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Kanun No. 3391" (PDF). 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014.
- "Kanun No. 5216". 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014.
- "Kanun No. 6360". 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014.
- "HaberlerYaşam Haberleri İşte Bursa'nın yeni logosu İşte Bursa'nın yeni logosu". Sabah. 22 Ekim 2014. 20 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014.
- "Resmî İstatistikler - Bursa". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2016.
- https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
- "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
- "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "4 Türk şehri dünya zirvesinde!". Milliyet. 23 Ocak 2015. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2015.
- "Bursa and Cumalikizik Early Ottoman urban and rural settlements" (İngilizce). UNESCO. 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015.
- "Bursa and Cumalıkızık: the Birth of the Ottoman Empire". UNESCO. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2015.
- "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2011.
- "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2011.
- "Uluslararası Bursa Festivali 56. kez sanatseverlerle buluştu". NTV. 29 Haziran 2017. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2017.
- İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- Karayolları Genel Müdürlüğü
- "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2020.
- "Bursa Orhangazi Üniversitesi". 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
- http://bianet.org/bianet/medya/229528-olay-tv-yeniden-aciliyor
- "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2014.
- "Yeni teleferik seferlerine başladı". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 7 Haziran 2014. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2014.
- Simit, Kerem Oğuz; Arslan, Turan; Rizelioğlu, Mehmet. "Türkiye'nin İlk Yerli Tramvayı İpekböceği Hattı Üzerine Bir Analiz". Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, 2016. 1 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2017.
- "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- "Deniz uçağı bilet satışları durduruldu". www.burulas.com.tr. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- "BURSA YÜKSEK HIZLI TREN SÖZLEŞMESİ İMZALANDI". T.C. Devlet Demiryolları. 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- "Bursa'da tarihi gün". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- "Büyükşehir'den yıldırım bayram hediyesi". Bursa Büyükşehir Belediyesi. 25 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2013.
- "Arşivlenmiş kopya". 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
- "Arşivlenmiş kopya". 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
- "Kars Belediyesi bu güne kadar yaptığı çalışmaları web sitesinde açıklandı". Kars Belediyesi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
Dış bağlantılar
- Bursa Büyükşehir Belediyesi4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Bursa Valiliği7 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sanal sunum
- Eski Fotoğraflar - SALT Araştırma Merkezi (Yüksek Çözünürlük, Açık Erişim, İndirilebilir - ↓)