Yozgat (il)

İlin asıl adı "Bozok" olup, 1927 yılında ismi "Yozgat" olarak değiştirilmiştir. Oğuzların; "Bozok" koluna mensup Türkmenlerin bu bölgeye akınıyla birlikte, yöre "Bozok" ismiyle anılmıştır. 1800'lü yıllara doğru bu ismin yanı sıra "Yozgat" adı da telaffuz edilmiştir.

"Yozgat" adının menşei konusunda ise, değişik söylentiler ileri sürülmektedir. Bir rivayete göre, Yozgat Saray Köyü'nden (bugün itibarıyla kasaba) itibaren aşağıdan yukarıya doğru kat kat yükselmektedir. Bu kat kat yükselişinden ve rakımının yüksekliğinden dolayı önceleri "Yüz kat" denmiş, zamanla bu isim söylene söylene "Yozgat" halini almıştır.

Diğer bir rivayete göre; Aşiret Reisi Ömer Cabbar Ağa'nın yüzü çopurdu. Bu yüzden kendisine Çopur veya Çapar Koca derlerdi. Söylentiye göre Cabbar Ağa, sürülerini bir yaz günü yaylakta otlatırken karşısına Hızır çıkıyor ve davar sahibi Cabbar Ağa'dan içmek için süt istiyor. Güler yüzlü Ömer Ağa hemen misafirine ikramda kusur etmeyerek, gönül hoşluğu ile sütü ikram eder. Hızır sütü içtikten sonra çok memnun kalır ve Cabbar Ağa'ya "Çobanoğlu, yozuna yoz katılsın, memleketinin adı Yoz-Kant olsun" diyor. Bu sözü söyleyerek kayboluyor. Temeli böyle olan Yoz-Kant söylene söylene Yozgat halini alıyor.

İsmin kaynağı hakkında her ne kadar tatmin edici bir bilgi yoksa da uzun yıllar bu bölgenin böyle anıldığı bilinmektedir.

2. Dönem Kütahya Mebusu Cemil Bey tarafından verilen bir takrir ile Yozgat ismi Bozok olarak değiştirilmiş, bilahare 23 Haziran 1927 tarihinde Bozok Mebusu Süleyman Sırrı Bey ve arkadaşlarının verdiği bir takrirle Bozok ismi tekrar Yozgat olarak değiştirilmiştir. Yozgat adı nasıl Bozok'tan dönüşmüştür, pek anlaşılabilir, bir bilimsellik taşımamaktadır.

Yozgat ili, tahminen 5000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Yozgat çevresinde ilk siyasi birliğini kuran devlet Hititlerdir. Hititler döneminde, bugün Çorum sınırları içinde bulunan Hattuşaş antik şehri kurulmuştur. Osmanlı son döneminde Bozok Sancağı olarak geçmektedir[9].

Yozgat 14 ilçeden oluşmaktadır. Bunlar; Akdağmadeni, Aydıncık, Boğazlıyan, Çandır, Çayıralan, Çekerek, Kadışehri, Saraykent, Sarıkaya, Şefaatli, Sorgun, Yenifakılı, Yerköy ve Yozgat.

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[10][11]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Yozgat Valisi, 1973-İzmit doğumlu Ziya POLAT’dır. 18 Haziran 2020 tarihinde Mamak Kaymakamı iken atanmıştır.[12]

Yozgat Belediye Başkanı, 1972-Yozgat doğumlu Celal Köse (AK P.), 31 Mart 2019 seçimlerinde %40,86 oy oranıyla seçilmiştir.[13]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Yozgat İl Genel Meclisi üye sayısı, 25 AK PARTİ, 3 CHP, 9 MHP ve 1 İYİ P.olmak üzere 36’dır.[14] Yozgat Belediye Meclisi ise 18 AK Parti ve 7 MHP olmak üzere 25 üyeden oluşur.[15]

2018 Genel seçimleri sonucu, Yozgat'ı temsilen TBMM'e AKP'den 2 milletvekili (Bekir Bozdağ, Yusuf Başer), CHP'den 1 milletvekili (Ali Keven) ve MHP'den 1 milletvekili ( İbrahim Ethem Sadef seçilmiştir.[16]

İlin nüfusu 2000 yılına kadar sürekli artmış, fakat bundan sonra düşüşe başlamıştır. 1960-2008 yılları arası ilin nüfusu %20,33 artmıştır. Bu dönemde yıllık nüfus artış hızı ortalama %0,42 olmuştur. İlin yaş ortalaması oldukça gençtir. Özellikle 10-14 ve 15-19 yaş grubunun nüfusa oranı yüksektir.[17]

İlin yıllara göre nüfusları

Yozgat il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1965[21]	437.883	31		%15     67.466 370.417     %85
1970[22]	464.410	30	%6	%19     88.065 376.345     %81
1975[23]	500.371	31	%8	%22     108.543 391.828     %78
1980[24]	504.433	35	%1	%25     124.297 380.136     %75
1985[25]	545.301	36	%8	%28     151.610 393.691     %72
1990[26]	579.150	34	%6	%36     208.183 370.967     %64
2000[27]	682.919	33	%18	%46     315.156 367.763     %54
2007[28]	492.127	40	-%28	%54     265.531 226.596     %46
2008[29]	484.206	41	-%2	%55     266.639 217.567     %45
2009[30]	487.365	41	%1	%56     271.270 216.095     %44
2010[31]	476.096	43	-%2	%56     268.349 207.747     %44
2011[32]	465.696	43	-%2	%58     269.439 196.257     %42
2012[33]	453.211	44	-%3	%59     266.090 187.121     %41
2013[34]	444.211	44	-%2	%60     264.470 179.741     %40
2014[35]	432.560	44	-%3	%61     265.792 166.768     %39
2015[36]	419.440	46	-%3	%63     262.864 156.576     %37

İlde, yüksek lisans düzeyinde eğitim veren Bozok Üniversitesi vardır. Bunun yanı sıra ilde Fen lisesi, Yozgat Endüstri Meslek Lisesi, Anadolu Öğretmen lisesi, Turizm Otelcilik Meslek lisesi ve Anadolu lisesi bulunmaktadır.

Yozgat kalkınmada birinci derecede öncelikli yöreler kapsamındadır. 1998 yılında çıkarılan 4325 sayılı kalkınmada öncelikli illerde istihdam yaratılması ve yatırımların teşvikine yönelik kanun ile Yozgat Sanayisi bir nebze de olsa canlılık kazanmış, Organize Sanayi Bölgesi (OSB) tahsis başvurularında doluluk yaşanmıştır. 2001 yılında yaşanan ekonomik krizle birlikte OSB’de faaliyet gösteren firma sayısında ciddi bir düşüş yaşanmış, sonrasında çıkarılan 5084 sayılı kanun da 4325 sayılı kanun kadar etki oluşturamasa da yeni yatırımların oluşmasına sebep olmuştur.

Yozgat ilinde ağırlıklı üretim; gıda, konfeksiyon, metal işleme, tuğla ve hazır beton gibi üretim kollarıdır.

Yozgat E E88 karayolu üzerinde bulunması ve özellikle Hattuşaş (Hitit Medeniyeti Başkenti)'ın yakın olması ve Hattuşaş ile Kapadokyayı birbirine bağlayan Atatürk yolunun il merkezinden geçmesi nedeniyle yabancıların uğrak yeridir. Bozok yaylası olarak da adlandırılan ve ilkçağlardan beri yerleşim yeri olan Yozgat, bozulmamış doğası, misafirperver sıcakkanlı insanları, çok güzel misafir anlayışları, sahip olduğu tabiat güzellikleri, mesire yerleri, yüksek ovaları, tarihi, kültürel, turistik değerleri ve kaplıcalarıyla gezilip görülmesi gereken en güzel illerimizden biridir. Türkiye'nin ilk Millî Parklarından olan çamlık Millî Parkı, Akdağ Ormanları, Şebekpınarı Mesire alanı, Kazankaya Vadisi, ve Gelingüllü barajı gibi yerler Yozgat'ta Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.[39] spor, dinlence ve piknik alanlarıdır.

2018-2019 Sezonu sonunda, Yozgat’ın futbol BAL’da takımı Yozgat 1959 FK, 3. lige çıkmıştır. Voleybol erkekler 1.liginde Sorgun Gençlik, lig 3.sü olmuştur. Hentbol erkekler 1.liginde Yozgat Bozokspor, süper lige çıkmıştır. Hentbol kadınlar takımı Yozgat Aile ve Sosyal Pol.GSK 2.ligi 5.sırada bitirmiştir.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Yozgat 1959 FK,ilk turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Yozgat Bozok Stadı (8.260), Rıza Kayaalp Spor Salonu (2.500), Yozgat Olimpik Yüzme Havuzu (500).

• Yozgat ilindeki yerleşim yerleri listesi

• Yozgat Valiliği 15 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Yozgat Belediyesi 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.