Bitlis (il)

İl Nüfusu: 341.225'tir. Bu nüfusun % 64'ü şehirlerde yaşamaktadır (2016). İlin yüzölçümü 8.294 km²'dir. İlde km²'ye 41 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 65'tir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 0,23 olmuştur. İl merkezinin denizden yüksekliği: 1637 m.'dir.

Bu madde Bitlis il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Bitlis (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.
Bitlis
İl

İlin Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Coğrafi bölge Doğu Anadolu
İdare
 • Vali Oktay Çağatay [1]
Yüzölçümü
 • Toplam 10,582 km² (4.085 mil²)
Nüfus
 • Toplam 338.023
 • Kır
 148.648
 • Şehir
 189.375
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 434
İl plaka kodu 13

Bitlis İli, Türkiye'nin 81 ilinden birisidir.

2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 13 belediye, bu belediyelerde 123 mahalle ve ayrıca 348 köyü vardır.

İsmi Makedonya Kralı Büyük İskender’in şehirdeki kaleyi yaptırttığı komutanlarından Bedlis’ten gelmektedir. Tarihsel yapıların ağırlıkta olduğu bir vadi içinde kurulduğundan “Vadideki Güzel Şehir” diye anılır.

Tarihçe

Bitlis M.Ö. 1400 yıllarından itibaren Urartular’ın yerleşim alanıydı.M.Ö. 1280 yılında Asur Krallarından I. Salmanassar devrinden sonra, Van Gölü çevresindeki dağlık alanlara yerleşen Urartular, MÖ11. yüzyıla kadar Urartular’ın yurdu olmaya devam etmiş ve 7. Yüzyıla kadar Asurlalar, 6. Yüzyıla kadar ise Medler’in yönetimi altında kalmıştır. Bitlis, daha sonra Pers Krallığı'nın kurulması ile 2. Darius tarafından ele geçirilmiştir. MÖ 4. yüzyılda Makedonya Kralı Büyük İskender’in yönetimi altına giren ve MS 2. yüzyılda Roma İmparatoru Trajan tarafından ele geçirilen Bitlis, 7. yüzyıla kadar Doğu Roma yönetiminde kaldı.

Türkler’in 10. yüzyılla birlikte başlayan Anadolu akınları sırasında önemli bir uğrak yeri haline gelen ve bu tarihlerde Alp Arslan ve ordularını Ahlat’ta konuk eden Bitlis'in Türklerin Anadolu’ya açılmasında çok önemli bir rolü de üstlenmiş oldu. 13. Yüzyılda Eyyübiler ve daha sonra Harzemşahlar ve Moğollar'ın saldırısına uğrayan ve 1514 yılındaki Çaldıran Muharebesi'yle Osmanlı egemenliğine giren Bitlis, Osmanlı İmparatorluğu’nun idaresi altında ilim, sanat ve kültür merkezi haline geldi. I. Dünya Savaşı esnasında bir süre Çarlık Rusya’nın işgali altında kalan Bitlis, Cumhuriyet'in ilanından sonra il yapıldı. Bitlis adını Bedlis'ten almıştır.

İlçeler

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 13 belediye, bu belediyelerde 123 mahalle ve ayrıca 348 köy vardır.

Yönetim
Ayrıca bakınız: Bitlis'in ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümeni' ni seçer.  

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Bitlis Valisi, 1973-Kaman doğumlu Oktay ÇAĞATAY’dır. 5 Kasım 2018’de Gaziosmanpaşa Kaymakamı iken atanmıştır.[2]

Bitlis Belediye Başkanı, 1975-Bitlis doğumlu Nesrullah Tanğlay (AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %43,81 oy oranıyla seçilmiştir.[3]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bitlis İl Genel Meclisi üye sayısı, 13 AK PARTİ, 9 HDP, 1 SAADET ve 1 DP olmak üzere 24’dür. Bingöl Belediye meclisi ise 14 AK PARTİ, 8 HDP ve 3 SAADET olmak üzere 25 üyeden oluşur.[4]

2018 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bitlis'in  Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üye sayısı 3'dür: AK PARTİ ( Cemal Taşar ve Vahit Kiler) ve HDP (Mahmut Celadet Gaydalı).[5]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[6])

Bitlis ili nüfusu: 348.115'dir. Bu nüfusun %65,50'si şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu).

İlin yüzölçümü 8.294 km2'dir. İlde  km2'ye 42 kişi düşmektedir. (Bu sayı Güroymak'da 93’dür.)

İlde yıllık nüfus % 0,37 oranında azalmıştır.  Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Tatvan (% 0,53), Hizan (-% 2,50)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 13 belediye, bu belediyelerde 123 mahalle ve ayrıca 348 köy vardır.

2019 yılı sonunda Bitlis ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[7]
İlçe Nüfus

2018

 Nüfus

2019

 Nüfus

Artışı %

 Belediye

Sayısı

 Mahalle

Sayısı

 Köy

Sayısı

 Köy

Nüfusu

 Şehir

nüfusu

 Şehirde

oturan %

 Alanı

 km2[8]

  km2'ye

düşen kişi

Adilcevaz 30.376 30.499 0,40 2 15 28 13.531 16.968 55,63 1.586 19
Ahlat 40.806 40.699 -0,26 2 15 26 10.876 29.823 73,28 1.153 35
Güroymak 47.742 47.829 0,18 3 28 26 13.771 34.058 71,21 515 93
Hizan 34.186 33.331 -2,50 1 10 75 21.341 11.990 35,97 1.021 33
Merkez ilçe 71.501 70.699 -1,12 2 22 76 15.616 55.083 77,91 1.064 67
Mutki 32.090 31.869 -0,69 2 11 60 27.071 4.798 15,06 1.069 30
Tatvan 92.695 93.189 0,53 1 22 57 17.906 75.283 80,79 1.885 49
BİTLİS   349.396 348.115 -0,37 13 123 348 120.112 228.003 65,50 8.294 42

İlin yıllara göre nüfusları
Bitlis il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[9]154.06964
  %28     43.813
110.256     %72  
1970[10]185.47363%20
  %32     59.939
125.534     %68  
1975[11]218.30567%18
  %35     76.702
141.603     %65  
1980[12]257.90862%18
  %36     93.757
164.151     %64  
1985[13]300.84356%17
  %40     119.626
181.217     %60  
1990[14]330.11553%10
  %43     142.947
187.168     %57  
2000[15]388.67849%18
  %56     219.511
169.167     %44  
2007[16]327.88655-%16
  %55     179.260
148.626     %45  
2008[17]326.89755-%0
  %52     168.824
158.073     %48  
2009[18]328.48955%0
  %51     168.988
159.501     %49  
2010[19]328.76756%0
  %51     168.787
159.980     %49  
2011[20]336.62455%2
  %53     178.788
157.836     %47  
2012[21]337.25355%0
  %54     182.939
154.314     %46  
2013[22]337.15655-%0
  %55     184.454
152.702     %45  
2014[23]338.02355%0
  %56     189.375
148.648     %44  
2015[24]340.44955%1
  %57     194.928
145.521     %43  

Konum
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[25] Alanı km² Rakım mt. Merkeze Uzaklık km[26] Ulaşan Yollar[26]
Adilcevaz 1953 1.586 1.683 85 E E99 / -11, 13-07
Ahlat Cumh.önce 1.153 1.703 62 E E99 / -11, 13-02, 13-01
Bitlis Merkez 1.064 1.637 E E99 / -13, 13-76, 13-25
Güroymak 1987 515 1.308 33 -31
Hizan 1936 1.021 1.472 52 =>13-25=>13-05=>13-26
Mutki Cumh.önce 1.069 1.486 21 -13=>13-75
Tatvan 1936 1.885 1.656 25 -32, E E99 / -12
BİTLİS 1935 8.294

Spor
Ana madde: Bitlis'te spor

2018-19 sezonunda BAL'da Özgüzeldere Spor yer almaktadır.Türkiye Bayanlar Voleybol İkinci Ligi de Bitlis Gençlik Spor (çekildi), erkeklerde TÜRŞAD yer almaktadır. Türkiye Erkekler Voleybol Bölgesel Ligi nde 2 takım bulunmaktadır.

Futbol Türkiye Kupası 'nda Özgüzeldere Spor, 3.turda Kastamonuspor 1966' a elenmiştir.

Bitlis'in önemli spor tesisleri: Bitlis 8 Ağustos Stadyumu (2.550), Tatvan Spor Salonu (500), Merkez Çiftkaya, Rahvan, Dideban, Tatvan Nemrut ve Yumurtatepe, Ahlat Serinbayır olmak üzere 7 adet kayak merkezi bulunmaktadır.

Kaynakça
  1. "Yeni Valiler Kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı: 39 ilin valisi değişti". Haberturk.com. 27 Ekim 2018. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2018.
  2. "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
  3. https://bitlis.bel.tr/ozgecmis/
  4. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
  5. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
  6. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  7. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020.
  8. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020.
  9. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  22. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  23. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  24. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  25. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  26. karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.