Isparta (il)

Isparta, Türkiye'nin güneybatısında yer alan il. Akdeniz Bölgesi'nin kuzeyindeki Göller Yöresi'nde bulunan Isparta; batıda Burdur, kuzeyde Afyonkarahisar, doğuda Konya, güneyde ise Antalya ile çevrilidir. 30°01' ve 31°33' doğu boylamları ile 37°18' ve 38°30' kuzey enlemleri arasında kalır.

Isparta

İlin Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Belde sayısı 38[1]
Köy sayısı 174[1]
İdare
  Vali Ömer Seymenoğlu
Yüzölçümü
  Toplam 8.993 km² (3.472 mil²)
Rakım 1.049 m (3.441 ft)
Nüfus
  Toplam 418.780
  Kır
124.750
  Şehir
294.030
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 246
İl plaka kodu 32

Etimoloji

Büyük İskender kral olduktan sonra (MÖ 356 - MÖ 323), Anadolu'nun batısı Yunan egemenliği altına geçti. İskender öldükten sonraki 36 yıl dahi bölge Atina'ya bağımlı kaldı. Bu yıllarda Mora yarımadasında yaşamakta olan Ispartalılarla Atina Yunanları, Anadolu'nun batısına göç etmeye başladılar. Mora Yarımadası Ispartalılarından büyükçe bir topluluk geldi, bugün Isparta ilinin yer aldığı bölgeye yerleşti. Kente de kendi ülkelerinin adını yani Isparta adını verdiler.

Coğrafya

Bitki örtüsü

Isparta ili topraklarının yaklaşık %40'ı orman ve fundalıklarla kaplıdır. %20'si çayır ve mera, %16'sı ekili ve dikili araziler, %24'ü ise tarıma elverişli olmayan çıplak kaya, molozluklar ve göller bölgesi olması sebebiyle su yüzeylerinden oluşur.[2] Ekime elverişli toprakların büyük kısmında gül yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Millî parklar

Göller

Barajlar

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[3])

Isparta ili nüfusu: 444.914'dür. Bu nüfusun %78,98'i şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 8.946 km2'dir. İlde  km2'ye 50 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 342’dür.)

İlde yıllık nüfus % 0,79 oranında artmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Atabey (% 5,19). Nüfusu en çok azalan ilçe: Yenişarbademli (-% 9,26)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 13 İlçe, 22 belediye, bu belediyelerde 217 mahalle ve ayrıca 204 köy vardır.

2019 yılı sonunda Isparta ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[4]
İlçe Nüfus

2018

Nüfus

2019

Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2[5]

 km2'ye

düşen kişi

Aksu 4.533 4.557 0,53 1 9 13 2.434 2.123 46,59 544 8
Atabey 5.477 5.761 5,19 1 9 5 1.386 4.375 75,94 223 26
Eğirdir 32.436 31.632 -2,48 2 28 29 12.618 19.014 60,11 1.315 24
Gelendost 15.414 15.298 -0,75 1 10 13 9.940 5.358 35,02 610 25
Gönen 7.364 7.185 -2,43 2 10 5 1.918 5.267 73,31 285 25
Keçiborlu 14.383 14.152 -1,61 2 16 14 4.842 9.310 65,79 494 29
Merkez ilçe 258.375 264.426 2,34 3 50 20 15.273 249.153 94,22 773 342
Senirkent 11.811 11.395 -3,52 2 15 7 2.850 8.545 74,99 521 22
Sütçüler 10.707 10.295 -3,85 1 7 30 7.929 2.366 22,98 1.235 8
Şarkikaraağaç 25.578 25.151 -1,67 3 16 26 10.217 14.934 59,38 1.068 24
Uluborlu 6.388 6.287 -1,58 1 11 4 983 5.304 84,36 240 26
Yalvaç 46.646 46.688 0,09 2 32 37 22.841 23.847 51,08 1.402 33
Yenişarbademli 2.300 2.087 -9,26 1 4 1 285 1.802 86,34 237 9
ISPARTA   441.412 444.914 0,79 22 217 204 93.516 351.398 78,98 8.946 50

İlin yıllara göre nüfusları

Isparta il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[6]266.24049
  %36     96.551
169.689     %64  
1970[7]300.02950%13
  %38     114.296
185.733     %62  
1975[8]322.68553%8
  %41     132.240
190.445     %59  
1980[9]350.11650%9
  %45     158.251
191.865     %55  
1985[10]382.84449%9
  %48     183.298
199.546     %52  
1990[11]434.77144%14
  %53     229.574
205.197     %47  
2000[12]513.68142%18
  %59     301.561
212.120     %41  
2007[13]419.84544-%18
  %65     274.204
145.641     %35  
2008[14]407.46346-%3
  %65     264.855
142.608     %35  
2009[15]420.79646%3
  %67     280.154
140.642     %33  
2010[16]448.29844%7
  %69     311.064
137.234     %31  
2011[17]411.24547-%8
  %67     277.327
133.918     %33  
2012[18]416.66346%1
  %68     283.459
133.204     %32  
2013[19]417.77446%0
  %69     289.203
128.571     %31  
2014[20]418.78046%0
  %70     294.030
124.750     %30  
2015[21]421.76645%1
  %71     300.255
121.511     %29  

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[22][23]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Isparta Valisi, 1965-Sürmene doğumlu Ömer Seymenoğlu’dur. 27 Ekim 2018 tarihinde İçişleri Bakanlığı Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanı iken atanmıştır.[24]

Isparta Belediye Başkanı, 1962-Isparta/Aksu doğumlu Şükrü Başdeğirmen(AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %38,04 oy oranıyla seçilmiştir.[25]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Isparta İl Genel Meclisi üye sayısı, 26 AK PARTİ, 1 CHP, 5 MHP ve 2 İYİ P. olmak üzere 34’dür.[26] Isparta Belediye meclisi ise 15 AK PARTİ, 8 MHP ve 8 İYİ P. olmak üzere 31 üyeden oluşur.[27]

2018 Genel seçimleri sonucu, Isparta'yi temsilen TBMM'e AKP'den 3 milletvekili (Süreyya Sadi Bilgiç, Recep Özel, Mehmet Uğur Gökgöz) ve İYİ P.'den 1 milletvekili (Aylin Cesur) seçilmiştir.[28]

Ekonomi

Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. 2001 yılı itibarıyla ildeki iktisadi faaliyetlerin %25'i tarım, %24'ü çiftçilik ve hayvancılık, %17'si devlet hizmetleri, %16'sı ulaştırma-haberleşme, %14'ü ticaret, %13'ü sanayi, %12'si imalat sanayinden oluşmaktadır.[29]

Eğitim

Isparta'da ilk ve orta düzeyde özel ve devlete bağlı birçok eğitim kurumu hizmet vermektedir. Bunun yanı sıra Süleyman Demirel Üniversitesi de 1992 yılından bu yana hizmet vermektedir. Üniversite bünyesinde Hukuk Fakültesi, Tıp Fakültesi, Mimarlık-Mühendislik Fakültesi, Fen-Edebiyat Fakültesi gibi birçok bölüm bulunmaktadır. Kentte 77.252 Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencisi bulunmaktadır. 2018 yılında Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ilin 2. Üniversitesi olarak kurulmuştur.[30]

Türkiye İstatistik Kurumu'nun Ocak 2016'da açıkladığı İllerde Yaşam Endeksi'nde yaşam kalitesinde birinci,[31] eğitimde ikinci sırada yer aldı.[32]

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[33] Alanı km² Rakım mt. Merkeze km[34] Ulaşan Yollar[34]
Aksu 1987 544 1.223 60 -09 (Eğirdir)=>32-08=>32-09
Atabey 1960 223 1.042 21 -09=>32-01
Eğirdir Cumh.önce 1.315 926 34 -09, 32-08, 32-26
Gelendost 1954 610 952 79 -10
Gönen 1990 285 1.040 23 -01=>32-01
Isparta Merkez 773 1.058 -01, -09, 32-50
Keçiborlu 1948 494 1.004 39 -11
Senirkent 1952 521 961 75 -06
Sütçüler 1938 1.235 992 100 -09 (Eğirdir)=>32-08
Şarkikaraağaç Cumh.önce 1.068 1.169 118 -06
Uluborlu Cumh.önce 240 1.054 64 -06
Yalvaç Cumh.önce 1.402 1.103 105 -07
Yenişarbademli 1990 237 1.181 169 -06 (Şarkikaraağaç)=>32-07
ISPARTA Cumh.önce 8.946

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Isparta’nın futbol liglerindeki tek takımı Isparta Davraz Spor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL)'da grubunu 4.sırada tamamlamıştır. Voleybol erkekler 1.liginde Eğirdir Elmaspor, küme düşmüştür. Kadın futbol 3.liginde Isparta 32 Gençlik S. yer almıştır.

Ziraat Türkiye Kupası 'nda Isparta Davraz Spor, 1.turda Denizli Kalespor'a elenmiştir.   

Önemli spor tesisleri:Atatürk Stadyumu (10.000), SDÜ Atatürk Kapalı Spor Salonu (2.000)ve Davraz Kayak Merkezi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. "Isparta İlinin Atmosferik Polenleri" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2010.
  2. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  3. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
  4. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
  5. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  18. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  19. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  21. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
  22. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
  23. http://isparta.gov.tr/ispartavalisi
  24. http://ispartaweb.saldemsoft.net/menu/16-15/baskanimzi-taniyalim/
  25. http://www.iioi.gov.tr/s/1871ed9c/meclis-%C3%Bcyeleri
  26. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
  27. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
  28. "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurt içi Hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 25 Nisan 2010.
  29. 31 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2016 Isparta SDÜ öğrenci sayısı
  30. "TÜİK'e göre yaşam kalitesi en yüksek il Isparta!". Radikal. 22 Ocak 2016. En son 24 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
  31. "Eğitimde en iyi il belli oldu!". 24 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Radikal. 23 Ocak 2016. En son 24 Ocak 2016 tarihinde erişildi.
  32. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  33. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.