İnebolu

İnebolu çevresindeki yerleşmelerin ne zaman başladığı tam olarak belirlenemese de ilk antik şehir MÖ. 3. yüzyılda Sinope'ye bağlı bir emperion olarak kurulmuş ve "Abonu'nun Duvarları" anlamına gelen Abonuteikhos adını almıştır. MÖ. 64 yılında Roma egemenliğine giren şehir, MS. 2. yüzyılda Roma İmparatorluğu hükümdarı Marcus Aurelius ya da Antoninus Pius döneminde İyonya kenti anlamındaki İonopolis adı verilmiştir. Ayrıca şehir, Apollon'un yılan formunda yeniden doğduğuna dair bir kült olan Glykon'a ve sahte peygamber olarak anılan Abonuteikhoslu Aleksandros'a ev sahipliği yapmıştır.

1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya akın eden Türk Selçuklu Beylerinden Emir Karatekin 1084-85 yıllarında bölgeyi Türk hakimiyeti altına almıştır. Şehrin adı Selçuklular döneminde şimdiki halini almıştır.[3] Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra Çobanoğulları Beyliği'nin, ardından Candaroğulları Beyliği'nin sınırları içinde kalan ilçe; 1383’de, I. Murad zamanında, Osmanlı Devleti’ne katılmıştır. Bölge Ankara Muharebesi'nden sonra tekrar Candaroğulları Beyliği'nin bir parçası olmuştur. İspanyol Seyyah Clavijo, 1404 yılında İnebolu'ya gelmiş ve bölgedeki kerestelerin çok iyi olduğundan bahsetmiştir.[4]

Candaroğulları Beyliği'nin 1461 yılında Osmanlı'ya katılmasıyla birlikte İnebolu da Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Osmanlı Devleti'nde yönetimsel anlamda yapılan düzenlemelerle 1896 yılında İnebolu ilçeye dönüştürüldü. 1880 ve 1885’te iki büyük yangın geçiren kentin ve çarşısı tamamen yanmıştır. Devrin Padişahı II. Abdülhamit zamanında, Kastamonu valisi olan Abdurrahman Paşa tarafından yapılan planla kent mimarisi yeniden düzenlenmiştir.[5]

İnebolu, Çanakkale Savaşı'nda 138 şehit verdi.[6] I. Dünya Savaşı sırasında 19 Temmuz ve 20 Eylül 1915 ile 8 Ocak 1916 tarihlerinde Ruslar tarafından bombalandı. Osman Nuri Bey tarafından 25 Kasım 1919'da İnebolu Müdafaa-i Hukuk kuruldu. Yönetime Müftü Ahmet Efendi seçildi.

İnebolu'dan Zeki Bey Sivas Kongresi'nde Kastamonu'yu temsil etti. 10 Aralık 1920 İnebolu'da Esliha ve Cephane Komisyonu ve Menzil Nokta Komutanlığı kuruldu ve başına Erzincan Küçük Zabit seçildi. Türk Kurtuluş Savaşı için, sıralamayla bitmeyen birçok isimler el ele verdi.

Savaşta mermi taşıyan İnebolulular.

Dönemin önemli bir ticaret merkezi olan İnebolu ve İnebolu Limanı Türk Kurtuluş Savaşı'nda stratejik olarak önemli bir rol oynamıştır. Kurtuluş Savaşı'na katılmak için Ankara'ya gitmek isteyenlerin bir bölümü teknelerle İnebolu İskelesine geliyor ve buradan Anadolu'ya geçiyordu. İstanbul ve SSCB'den gelen savaş gereçlerinin Anadolu'ya giriş noktası da İnebolu iskelesi olmuştu. Bunu fark eden Yunanlar Karadeniz'deki donanmalarıyla iskeleyi denetlemeye başladı. Bundan sonuç alamayan Yunan savaş gemilerinden Panter ve Kılkış adlı iki Yunan zırhlısı 9 Haziran 1921'de İnebolu limanına geldi. Şehrin ileri gelenlerine ültimatom vererek cephane ve silahları iki saat içinde teslim etmesini söyledi. Savaş gemilerinin İnebolu'ya doğru hareket ettiği haberi zırhlılardan önce İnebolu'ya ulaşmış ve cephaneler bombalama karşında zarar görmemesi için iç kısımda kalan İkiçay Mevkii'ne, tepenin arkasında kalan ve zırhlıların top atışlarının ulaşamayacağı yerlere taşınmaya başlamıştı. Cephanelerin teslim edilmemesi üzerine Yunan savaş gemileri İnebolu'yu bombaladı. Ama Yunanlar Kurtuluş Savaşı'nın gereksinimi olan insan ve cephanenin Anadolu'ya giriş yeri olan bu iskeledeki etkinliği önleyemedi.

Bombalanmanın yıl dönümü olan 9 Haziran, İnebolu Kahramanlık Günü ilan edilmiştir.[7]

İnebolu'ya verilen İstiklal Madalyası

1924 yılında, İstiklal Madalyası alan ilk ve tek ''İlçemiz'' olan İnebolu'ya, Atatürk'ün önerisiyle TBMM tarafından ''Yiğit'' unvanı verilmiştir. (İl olan diğer şehirlerimiz Kahramanmaraş 1925'te, Gaziantep ve Şanlıurfa ise daha sonra İstiklal Madalyası almışlardır.) İnebolu'lar, Yiğit unvanını, ''Bizler her Türk evladının yapacağı gibi vatani görevimizi yaptık, her Türk yiğittir, farkımız yoktur'' mantığıyla kullanmamışlardır. Bu yüzden de, bu ilçemize hala sadece İnebolu denmektedir.

Türk İstiklâl Mücadelesi sırasında; işgal ordularının el koyduğu Osmanlı silah ve cephanesi İstanbul’dan bin bir güçlükle tekne ve takalarla İnebolu’ya getirilmiş, Mavnalarla (kayıklarla) sahile boşaltılmış, bu kutsal emanetler elden ele, yaşlı- genç, çocuk-kadın demeden, omuzlarda ve kağnılarla, İnebolu- Küre –Seydiler –Kastamonu yolu ile bağımsızlık Savaşı veren Kuvay-i Milliye güçlerine Ankara’ya ulaştırılmıştır.

Yiğit İnebolu’nun kahraman Kayıkçılarının;  savaşta göstermiş olduğu bu takdire değer mücadele ve vatan için yapılan unutulmaz hizmetleri göz ardı edilmemiş, TBMM tarafından 11 Şubat 1924 tarihinde yapılan  99. oturumunda 66 numaralı Kanunla İnebolu Mavnacılar Loncasına, “Beyaz Şeritli İstiklâl Madalyası ve Beratı” taltif edilmiştir. İnebolu Mavnacılar Loncasına verilen bu beyaz şeritli altın madalya ve berat,  kayıkçıların şahsında tüm İnebolu halkına verilmiş bir madalyadır.[8]

İnebolu kayıkçılarının gayret ve başarıları 9 Nisan 1924 tarihli TBMM kararıyla Beyaz Şeritli İstiklâl Madalyası ile ödüllendirilmiştir.[9]

1923'te Cumhuriyet’in ilanından sonra Yunan Hükûmeti ile yapılan mübadele anlaşmasından sonra ilçe çevresinden 2000 Rum Yunanistan’a göç ettirilmiş, bazı Rumlar İnebolu'daki köy isimleriyle aynı adı taşıyan köyler kurmuşlardır.[4] Mübadele sonrası İnebolu’da Rum kalmamış, ilçedeki köylerin Rumca isimleri de Türkçeleştirilmiştir. Mübadele öncesinde burada yaşayan Rumların torunları tarafından ilçeye ziyaretler yapılmıştır.[10][11]

Atatürk İnebolu'da

Atatürk 23 Ağustos 1925'te Kastamonu'ya gelmiştir. Burada İnebolu heyetini kabul etmiş ve yapılan davet üzerine 25 Ağustos 1925 Salı günü saat 11.00'de Kastamonu'dan İnebolu'ya hareket etmiştir.

Vikikaynak'ta Atatürk'ün İnebolu Nutku ile ilgili metin bulabilirsiniz.

27 Ağustos 1925 Perşembe günü İnebolu Türk Ocağı'nda tarihi Şapka Nutku'nu söylemiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün İnebolu'ya 1 gün için gelip 3 gün kaldığı, Şapka ve Kıyafet Devrimi'nin ilk Nutkunu söylediği, "Bu serpuşun adına şapka denir" dediği 25-28 Ağustos tarihleri arasında her yıl törenler yapılmaktadır.[12][13][14]

İnebolu Türk Ocağı, 1931 yılında kapatılmış ve bina halkevi olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1951 yılında da Halkevlerinin kapatılmasıyla bina hazineye geçmiş; 1956'da belediyeye devredilmiş, vapur acentesı ve lokanta olarak işletilmiştir. 1999 yılında Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğüne devredilmiş, 2005'te başlayan restorasyon çalışmalarının ardından ziyarete açılmıştır.[15] 2020 yılında ise müze olarak kullanılması üzerine çalışmalar başlatılmıştır.[16]

İnebolu Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde yer almaktadır.Anadolu Yarımadası’nın kuzeyinden geçen 42 derece kuzey paraleli ile 34 derece doğu meridyeninin kesiştiği noktanın yaklaşık 25 km batısındadır. 89 km. güneyinde yer alan Kastamonu’nun kıyı şeridindeki şirin bir ilçesidir. Kuzeyden Karadeniz’le çevrili olan ilçemiz doğuda Abana ve Bozkurt, batıda Cide, güneyde ise Devrekani, Küre ve Azdavay ilçelerine komşudur.

Batı Karadeniz bölümünün hemen kıyı gerisinden itibaren yükselen, kıyıya paralel uzanan İsfendiyar(Küre) genç kıvrım dağlarının kuzey eteklerinde yer alan ilçe, batıda Terme Çayı’na kadar sokulmaktadır. 599 km²'lik alan sahip olan İnebolu’nun kıyıdan 14–18 km kadar içerilerine sokulan güney sınırı Zarbana Çayı’nın ikiye ayrıldığı kısmın biraz kuzeyinde Karadeniz’e yaklaşmaktadır. Merkez Nüfusu 9800 dür.

Bölge genel olarak Tipik Karadeniz iklimine sahiptir. Fakat özellikle bahar aylarında meydana gelen sisle Karadeniz Bölgesi tipik ikliminden biraz farklılıklar göstermektedir. Kışları; ılık ve yağışlı, yaz ayları; sıcak fakat kurak değildir. Nispi nem seviyesi hem mevsim yüksek olan ılıman bir iklime sahiptir.

İnebolu’nun uzun yıllar (1960-2005) değerlerine bakıldığında; sıcaklık ortalaması: 13,1 derecedir. Ekstrem sıcaklık değerlerine bakıldığında; En yüksek sıcaklık 1977 yılı Ağustos Ayında 35,8 derece, en düşük sıcaklık ise 1985 yılı Şubat ayında -9,2 derece olmuştur.

İlçemiz yıllık ortalama 1000mm. civarında yağış almaktadır. Genelde İlçe Merkezine yağmur yağışı düşmesine rağmen biraz yukarılara doğru çıkıldıkça kar yağışı oranı artarak devam etmektedir. İlçeye kar düşse de genelde erimesi birkaç günü geçmemektedir. İlçemize en çok kar yağışı 1985 yılında 146 cm. yağmıştır. Bir sene içerisinde yağışlı gün sayısı 140 gündür. En çok yağış Aralık-Mart ayları arasında olmaktadır. Yağışlar genelde normal ve sağanak şeklinde yağışlardır. İlçemizde yılda ortalama 21 gün sis, 3 gün kırağı görülmekte, sıcaklığın (-) ye düştüğü gün sayısı ile 19 gün olarak tespit edilmiştir. Hakim rüzgâr yönü SSW (Güney-Güney Batı) yönüdür. Deniz Suyu Sıcaklığı Ortalaması; 13,8 derecedir.

Yüksek sıcaklık frekanslarının düşük ve okyanusal hüküm sürdüğü kıyı kesimlerde, 250–300 m kadar sıcaklık istekleri, yüksek bazı maki elemanları ile Karadeniz’in daha nemcil türlerinin bir arada bulunduğu psödomaki yaygındır. Daha gerideki platolar sahasında, yerini kestane ve meşe ormanlarına bırakır. Plato sahasından dağlık alanların kuzeyinde kayın ormanları, güneyinde meşeler daha yaygındır. Daha yukarılarda ise karaçam ormanları yaygındır.

Yüksek ve engebeli bir yapıya sahip olan ilçe arazisine yerleşmiş bulunan akarsular, sularını denizlere gönderebilmek için üzerinde yer aldığı yataklarını, derin bir şekilde kazmışlardır.İsfendiyar Dağları’nın denize bakan yamaçlarından doğarak denize ulaşan çaylardan ibaret olan ilçe akarsuları içinde, önemli bir akarsu mevcuttur. İki çay adı verilen bu akarsuyun rejimi düzensizdir ve ilçeyi ikiye ayırır diğerleri ise şunlardır: Karacehennemboğazı Çayı, Kızılkara Çayı, Manastır Çayı, Adıyaman Çayı, Gemiciler Çayı. Belirtilen çaylar da rejimi düzensiz akarsulara dâhildir. İlçe çevresinde, yükseklikleri 400 m ile 1200 m arası değişen tepeler mevcuttur. İlçenin yer aldığı vadinin, ağız kısmının doğu ve batı bölümlerinde yer alan tepelerden, güneydoğuda yer alan Geriş Tepesi 495 m güneybatıda yer alan İslam Tepesi 589 m yüksekliğe sahiptir. Diğer tepeler ise; doğuda Darıca Tepesi, batıda Abaş Tepesi, daha batıda Kaleştiren Tepesi, doğuda Manastır Tepesi, güney batıda Çuha Tepesi, güneydoğuda Yukarı Vozu tepesidir.

İnebolu'da tutulan hamsi ve diğer balıklar tüm Türkiye'ye gönderilmektedir.

İnebolu köylerinin genel geçim kaynağıdır.

İnebolu Limanı her türlü yolcu giriş çıkışına açık olup, ithalat ve ihracat yapılabilmektedir. Kapasite artırımı çalışmaları devam eden limana 10.000 grostonluk gemiler yanaşabilmekte olup, ahşap doğrama, yonga levha, ağaç parke, bakırlı prit, sigara kağıdı, kristal şeker, gübre vb. ürünlerin ihracı ve ithalatı yapılmaktadır. Yılda çokça turizm amaçlı yat ve gezi teknesinin uğradığı ve konakladığı liman sahasında bir ahşap Tekne-Yat yapım tersanesi ve balıkçı barınağı bulunmaktadır. ayrıca Rusya'dan gelen özel gemilerinde dinlenme tesisi de denilebilir.

Küre'de çıkarılan bakır madeni İnebolu Limanı'ndan gemilerle taşınmaktadır. Bir dönem madenin Küre'den limana nakli için ETİ Bakır A.Ş. tarafından Alman PWAŞ firmasına 5 milyon dolara yaptırılan teleferik ise 1988 yılında hizmete girdikten 1 yıl sonra işletmeci firma tarafından elektrik maliyetlerinin yüksek bulunması, verimsizlik gibi sebepler gösterilerek devre dışı bırakılmıştır.

İnebolu Evleri genelde 3 katlı bahçeli yapılardır. Bahçelerde erik, fındık, dut, elma, ceviz gibi meyve ağaçları bulunur. Hemen hemen her bahçede su kuyusu bulunur. Ayrıca bahçelerde yaz sohbetleri için çardak veya avlu içinde oturma mekanları bulunur.

Evler genelde bordo-beyaz renktedir. Bordo rengini Aşı Köyü'nden çıkarılan toprakla yapılan Aşı Boyasından alır. Aşı boyası bu ahşap evleri 20 yıl boyunca rahatlıkla koruyabilmektedir.

Evin çatısı genelde dört tarafa eğimlidir. Çatı denizden çıkarılan ve Marla Taşı (Arduaz) denilen geniş ve ince taşlarla örtülmüştür. Çatıda taş kullanılmasının sebebi son derece sert Karadeniz poyraz rüzgârlarında çatının dayanıklı olmasıdır. Marla taşı ise ince, düz yapısı ve ısı yalıtımına sağladığı katkıdan dolayı tercih edilmiştir.

Bodrum kat soğuktan korunmak ve rutubeti önlemek amacıyla taştan yapılır. İnebolu merkezinde bu bodrum katları iş yeri veya kiler olarak, kırsalda ise ahır olarak kullanılır. Her kat yüksek tavanlı, bol pencereli ve bağımsız bir daire şeklinde ana salona açılan odalar şeklinde tasarlanmıştır. Kat girişleri ana kapı girişinden veya dışarıdan merdivenle ayrılır. Bunun amacı ise aile genişledikçe bağımsız olarak evin rahat bir şekilde kullanılabilmesidir. Her katta tuvalet ve banyo bulunmaktadır. Bunun yanı sıra yatak odasında dolap denilen bugünkü kullanımda ebeveyn banyoya karşılık gelen ilk bakışta gardrop izlenimi uyandıran küçük banyo bulunur. Bazı evlerde iki odadan oluşan çatı katı da bulunur.

Bu tarihi evler Kültür Bakanlığı, Kastamonu Valiliği ve Ankara Mimarlar Odası'nın İnebolu Evlerini Yaşatma Projesi (İNEYAP) çerçevesinde koruma altına alınmıştır. Birçok evin de restorasyonu yapılmaktadır.

• 
  Genel görünüm (Ekim 2006)
• 
  İnebolu Evleri
• 
  İnebolu Evleri
• 
  İnebolu Evleri
• 
  İnebolu Evleri

İnebolu Kayığı, Denk Kayığı, İnebolu Kütüğü, Taş Kayığı, Pazar Kayığı gibi isimler altında bilgilere rastlanan ve literatüre İnebolu Kayığı olarak girmiş Pereme tipi teknedir. Önce "kabuk tekniği" ile yapılmış tek Anadolu teknesidir. Bu teknik günümüzdeki gemi yapım tekniğinin bir önceki şekli ve temeli olarak bilinir. Ortalama boyu 10-11 metredir. Bu teknikle yapılmış ve bütün olarak korunabilmiş dünyadaki tek tekne İstanbul'daki Deniz Müzesi'nde sergilenmektedir. Sergilenen bu teknenin diğer bir özelliği ise, Kurtuluş Savaşı'nda ikmal amacıyla bölgede kullanılan bir tekne olmasıdır.

Vikikaynak'ta Kategori:Kastamonu/İnebolu Türküleri ile ilgili metin bulabilirsiniz.

• Gıydıvanın Kızları
• Birini De Yavrum Birini
• Çayırda Buldum Seni
• Çifte Çıkar Martinimin Dumanı
• Elma Attım Nar Geldi
• Aktaşın Karası
• Hep Beraber Başlayalım
• İndim Dere Beklerim
• Pınar Başı Burma Burma
• Aktaşın Pınarları
• İnebolu'dan Kum Gelir

Heyamola Ekibi

• Gemici ve kahramanlık türküleri
• Yöresel Giysiler
• Heyamola Oyunu
• Kaşık Oyunu
• Horon
• Davul oyunları

• İnebolu Pidesi (Pazar Pidesi)
• İnebolu Kestanesi
• Sabah güveci
• Kulak makarnası

Kulak makarnası içine et konularak katlanmış yufkanın haşlanmasıyla yapılır.

• Kızılcık Tarhanası Çorbası

Olgun kızılcıkların unla hamur yapılıp kurutulmasıyla hazırlanan çorba malzemesine kızılcık tarhanası denir. Bu tarhanadan yapılan çorba kızılcık çorbasıdır.

• Haluşka (Kulaklı makarna ile aynıdır)

Hamurdan yapılan etli yemek. Çeşitli bölgelerde mantı olarak bilinmektedir. Muska şeklinde hazırlanan hamur haşlanır ve üzerine tereyağ gezdirilerek ya da yoğurt ve biberli sos eklenerek servis edilir.

• Bulgurlu Pazı Çorbası
• Mangır Çorbası
• Hamurlu Gözleme
• Fasulyeli Erişte
• Pıs
• Samsi
• Kaşık Helvası
• Zarbana (Özlüce) Baklavası
• Paklalı Makarna
• Cevizli Mantı
• Hamullu Ekmek

İnebolu'da denize bakan yamaçta kurulmuş, şu an terk edilmiş, 145 senelik bir deniz feneri vardır.

• Yeri: Inebolu Burnu
• Yapım tarihi: 1863
• Mevkii: 41° 58'42" N - 33° 45'54" E
• Karakteri: Fi W 10s
• Denizden yüksekligi: 38 metre
• Yerden yüksekligi: 9 metre
• Isik menzili: 11 mil
• Yapısı: yıkılmak üzere olan fener evi ve beyaz beton kule