1989 Devrimleri

1989 Devrimleri
	Soğuk Savaş
Tarih	21 Nisan 1988 – 27 Nisan 1992
Yer	Orta ve Doğu Avrupa
Sebep	* Finansal krizler Siyasi baskı; Otoriteryanizm; Dinî baskı; Tüketim toplumunun özendirilmesi.[1][2];
Hedef	* Demokrasi Özelleştirme dahil ekonomik reformlar; Sivil haklar; İnsan hakları; Self determinasyon; Serbest seçimler; Siyasi özgürlükler; İşçi hakları; Seyahat özgürlüğü;
Yöntem	* Protesto gösterileri Toplumsal olay; İsyan; Darbe girişimi; Sivil itaatsizlik;
Sonuç	Sovyetler Birliği'nin dağılması; Soğuk Savaşın sona ermesi; Yeni Dünya Düzeni içinde ABD'nin tek süper güç haline gelmesi[3]; Rusya Federasyonu ve diğer Eski Sovyet ülkelerinin ortaya çıkması; Planlı ekonominin yerini özelleştirmeyi teşvik eden kapitalizme bırakması; Polonya, Macaristan, Doğu Almanya, Çekoslovakya, Romanya, Bulgaristan, Moğolistan ve Arnavutluk'ta kapitalistlerin hükûmete gelmesi.; Alman yeniden birleşmesi; Yemen'in yeniden birleşmesi; Çekoslovakya'nın dağılması; Yugoslavya'nın dağılması ve Yugoslav Savaşlarının başlaması; Başta Avrupa ve Asya olmak üzere dünya genelinde komünizme desteğin önemli ölçüde düşmesi; Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, Angola Halk Cumhuriyeti, Benin Halk Cumhuriyeti, Kongo Halk Cumhuriyeti, Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti, Mozambik Halk Cumhuriyeti, Somali Demokratik Cumhuriyeti ve Güney Yemen'de komünizmin çöküşü; Batı kültürünün Komünist devletlere nüfuz etmesi; Sovyet-Afgan Savaşının sona ermesi; Çin'deki demokratik hareketlerin bastırılması;
Taraflar
Öne çıkan kişiler
	Şu biçimlerde de anılır: Stalinizmin Çöküşü, Komünizmin Çöküşü, Komünizmin Düşüşü, Sosyalizmin Çöküşü, Sosyalizmin Düşüşü, Ulusların Düşüşü, Avrupa Baharı

1989 Devrimleri, Soğuk Savaş'ı fiilen bitiren, Doğu Avrupa ve Orta Avrupa ülkelerini etkileyen devrim dalgasıdır. Birkaç ay içinde, Sovyet tarzı komünist rejimler iktidardan düşürülmüştür.

Politik başkaldırılar ilk olarak Polonya'da başlamış, barışçıl denebilecek Doğu Almanya, Çekoslovakya, Macaristan ve Bulgaristan devrimleriyle devam etmiştir. Romanya, kanlı bir şekilde liderini indiren ve idam eden tek ülkedir.

1989 Devrimleri, Dünya'daki güç dengesini değiştirmiş, Sovyetler Birliği'nin dağılması ile birlikte Soğuk Savaş'ın bitişini belirtmiştir.

Arka planı

Batı etkisi

Dayanışma

KGB

Gorbaçov

Polonya etkisi

Tiananmen Meydanı

1989 Devrimleri

Polonya

1989 Devrimlerinin ilki Polonya'da gerçekleşmiştir.

Macaristan

Berlin Duvarı ve Brandenburg Kapısı'nda gösteriler. (10 Kasım 1989)

Doğu Almanya

Çekoslovakya

Renkli Devrimler'in haritası.

Benzer bağlamda olmamasına rağmen Renkli devrim kapsamında görülen devrimlerin öncülerinden biri de Çekoslovakya olarak gösterilir ve Kadife Devrim olarak anılır.

Moğolistan

1990 yılında ülkede demokratik barışçıl bir devrim gerçekleşti. Devrim, sosyalist hükûmete karşı açlık grevleri ve protesto gösterileri ile başladı. Başkent Ulanbatur'un Cengiz Han (Sühbatur) Meydanı'nda çoğunlukla gençlerin öncülük ettiği protestolar kansız bir şekilde otoriter yönetimin istifasıyla sona erdi ve yeni bir anayasa oluşturuldu. Ardından çok partili demokratik düzene geçildi.

Devrim, Moğolistan'da 70 yıllık sosyalizmin sonunun başlangıcı oldu. Ama çok partili sistem kurulmuş olsa da, Moğolistan Halk Devrimci Partisi 1996 yılına kadar iktidarda kaldı. Bununla birlikte, reformlar ve piyasa ekonomisine geçiş başladı. Devrim, 1989 yılının sonlarında Sovyetler Birliği'ndeki reformlar ile Doğu Avrupa'daki benzer devrimlerden esinlenmiştir.

Romanya Devrimi'nin bayrağı sayılan sosyalist dönemin armasının çıkarıldığı “delikli” Romanya bayrağı. (Askeri Müze, Bükreş)

Romanya

Arnavutluk ve Yugoslavya

Sovyetler Birliği'nin dağılması

Doğu Avrupa'da Komünist rejimlerin çöküşünü ve Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında çatışmalara yol açan animasyonlu haritalar.

SSCB tamamen dağılmadan 4 ay önceki Sovyet darbe girişiminde Kızıl Meydan'daki tanklar. (Ağustos 1991)

Estonya, Litvanya, Letonya

Belarus, Ukrayna ve Moldova

Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan

Diğer olaylar

Siyasi reformlar

Kaynakça

Kochanowicz, Jacek (2006). Berend, Ivan T. (Ed.). Backwardness and Modernization: Poland and Eastern Europe in the 16th-20th Centuries. Collected studies: Studies in East-Central Europe (İngilizce). 858. Aldershot: Ashgate Publishing, Ltd. s. 198. ISBN 9780754659051. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. Within the communist world, certain strata of population were particularly sensitive to Western influences. Late communism produced sizable, specific middle classes of relatively well-educated professionals, technicians and even highly skilled blue-collar workers. [...] These classes had no attachment whatsoever to Marxist-Leninist ideology, while they became attracted to the Western way of life. Many members of the ruling 'nomenklatura' shared the same sentiments, as Western consumerism and individualism seemed more attractive to them than communist collective Puritanism. There were two very important consequences of this, one economic, and the second political. The economic one was the attractiveness of consumerism [...]. The political consequence was the pressure to increase the margins of political freedom and public space.
Cross, Gary S. (2000). "1: The Irony of the Century". An All-consuming Century: Why Commercialism Won in Modern America (İngilizce). New York: Columbia University Press. s. 8. ISBN 9780231113120. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. For East Europeans, the promise of mass consumption was preferable to the nightmare of solidarity even if it meant also the dominance of money and the private control of wealth. In reality, the fall of communism had more to do with the appeals of capitalist consumerism than political democracy.
"Country profile: United States of America" (İngilizce). BBC News. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

The History of 1989: The Fall of Communism in Eastern Europe. GMU. 28 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018..
Syndrome of Socialism. Rusya: Narod. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. Some of aspects of state national economy evolution in the system of the international economic order.
"A look at the collapse of Eastern European Communism two decades later". Dissent. 3 October 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018..
"Post-socialist countries". History of the public sphere (annotated bibliography). SSRC. 18 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018..
Kloss, Oliver (2005). "Revolutio ex nihilo? Zur methodologischen Kritik des soziologischen Modells 'spontaner Kooperation' und zur Erklärung der Revolution von 1989 in der DDR". Timmermann, Heiner (Ed.). Agenda DDR-Forschung. Ergebnisse, Probleme, Kontroversen. Dokumente und Schriften der Europäischen Akademie Otzenhausen. 112. Muenster: LIT. ss. 363-79. ISBN 3-8258-6909-1. + Ergänzender Anhang A – F.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Kochanowicz, Jacek (2006). Berend, Ivan T. (Ed.). Backwardness and Modernization: Poland and Eastern Europe in the 16th-20th Centuries. Collected studies: Studies in East-Central Europe (İngilizce). 858. Aldershot: Ashgate Publishing, Ltd. s. 198. ISBN 9780754659051. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. Within the communist world, certain strata of population were particularly sensitive to Western influences. Late communism produced sizable, specific middle classes of relatively well-educated professionals, technicians and even highly skilled blue-collar workers. [...] These classes had no attachment whatsoever to Marxist-Leninist ideology, while they became attracted to the Western way of life. Many members of the ruling 'nomenklatura' shared the same sentiments, as Western consumerism and individualism seemed more attractive to them than communist collective Puritanism. There were two very important consequences of this, one economic, and the second political. The economic one was the attractiveness of consumerism [...]. The political consequence was the pressure to increase the margins of political freedom and public space.

[2] Cross, Gary S. (2000). "1: The Irony of the Century". An All-consuming Century: Why Commercialism Won in Modern America (İngilizce). New York: Columbia University Press. s. 8. ISBN 9780231113120. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018. For East Europeans, the promise of mass consumption was preferable to the nightmare of solidarity even if it meant also the dominance of money and the private control of wealth. In reality, the fall of communism had more to do with the appeals of capitalist consumerism than political democracy.

[3] "Country profile: United States of America" (İngilizce). BBC News. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2018.

Soğuk Savaş
Antikomünizm ANZUS NATO Bağlantısızlar Hareketi SEATO Varşova Paktı
1940'lar	Yalta Konferansı Unthinkable Operasyonu Potsdam Konferansı Gouzenko Olayı Masterdom Operasyonu Beleaguer Operasyonu Kara liste 40 Operasyonu 1946 İran krizi Yunan İç Savaşı Korfu Boğazı Olayı Türk Boğazları krizi Almanya siyasetinin yeniden ifadesi Birinci Çinhindi Savaşı Truman Doktrini Asya İlişkileri Konferansı Marshall Planı 1948 Çekoslovakya darbesi Tito-Stalin ayrılığı Berlin Ablukası Batı ihaneti Demir Perde Doğu Bloku Batı Bloğu İkinci Çin İç Savaşı
1950'ler	Bambu perdesi Kore Savaşı Ajax Operasyonu Doğu Alman Ayaklanması Mısır Devrimi 1954 Guatemala Darbesi Vietnam'ın bölünmesi I. Tayvan Boğazı Krizi Cenevre Zirvesi (1955) Poznań Ayaklanması Macar Devrimi Süveyş Krizi Sputnik Krizi II. Tayvan Boğazı Krizi Küba Devrimi Mutfak Tartışmaları Bandung Konferansı Bricker Değişikliği McCarthycilik Operasyon Gladio Irak Temmuz Devrimi Hallstein Doktrini
1960'lar	Kongo Krizi Çin-Sovyet ayrılığı U-2 Krizi Domuzlar Körfezi Çıkarması Berlin Duvarı Türkiye 1960 Askeri Darbesi Portekiz Sömürge Savaşları (Angola Bağımsızlık Savaşı Gine-Bissau Bağımsızlık Savaşı Mozambik Bağımsızlık Savaşı) Küba füze krizi Irak Ramazan Devrimi 1963 Suriye Darbesi Vietnam Savaşı 1964 Brezilya Darbesi Dominik Cumhuriyeti'nin ABD tarafından işgali (1965-1966) Güney Afrika Sınır Savaşı Yeni düzene geçiş 30 Eylül hareketi Domino teorisi ASEAN Bildirgesi Laos İç Savaşı 1966 Suriye Darbesi Arjantin Devrimi Kore DMZ Çatışması 1967-1974 Yunanistan askerî cuntası USS Pueblo olayı Altı Gün Savaşı Yıpratma Savaşı Çin Kültür Devrimi Çin-Hint Savaşı Prag Baharı Çekoslovakya'nın işgali Irak Baas Devrimi Gulaş Komünizmi Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması Filipinler'de komünist ayaklanma
1970'ler	Yumuşama (uluslararası politika) Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması Türkiye 1971 Askeri Müdahalesi Kara Eylül olayları Düzeltici Hareket Kamboçya İç Savaşı Realpolitik Ping-pong diplomasisi Berlin Dört Güç Anlaşması 1972 Nixon'ın Çin Ziyareti 1973 Şili Darbesi 1973 Arap-İsrail Savaşı Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri Angola İç Savaşı Mozambik İç Savaşı Türkiye'de sağ-sol çatışması Ogaden Savaşı Etiyopya İç Savaşı Lübnan İç Savaşı Çin-Arnavutluk ayrılığı Kamboçya-Vietnam Savaşı Çin-Vietnam Savaşı İran İslam Devrimi Operasyon Condor Kirli Savaş Bangladeş Kurtuluş Savaşı Kore Havayolları uçuş 902 Hocaizm
1980'ler	Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi İran-Irak Savaşı 1980 ve 1984 Yaz Olimpiyatları boykotları Türkiye 1980 Askeri Darbesi Solidarność Contras Orta Amerika krizi RYAN Kore Havayolları uçuş 007 Able Archer 83 Yıldız Savaşları tasarısı Grenada'nın işgali Halk Gücü Devrimi 1989 Tiananmen Meydanı Olayları Panama'nın ABD tarafından işgali Berlin Duvarı 1989 Devrimleri Glasnost Perestroyka
1990'lar	Moğolistan Demokratik Devrimi Yugoslavya'nın dağılması Sovyetler Birliği'nin dağılması Çekoslovakya'nın dağılması
Donmuş çatışmalar	Abhazya Tayvan Kore Dağlık Karabağ Güney Osetya Transdinyester
Dış politika	Truman Doktrini Marshall Planı Çevreleme politikası Eisenhower Doktrini Domino teorisi Kennedy Doktrini Barış içinde bir arada yaşama Ostpolitik Johnson Doktrini Brejnev Doktrini Nixon Doktrini Ulbricht Doktrini Carter Doktrini Reagan Doktrini Rollback
İdeolojiler	Kapitalizm (Chicago Okulu Keynesyenizm Parasalcılık Neoklasik ekonomi Arz yönlü ekonomi Thatcherizm Reaganomiks) Komünizm (Marksizm-Leninizm Castroizm Avrupa komünizmi Guevarizm Juche Sol komünizm Maoculuk Stalinizm Titoizm Troçkizm) Liberal demokrasi Sosyal demokrasi
Organizasyonlar	ASEAN CIA Karşılıklı Ekonomik Yardımlaşma Konseyi EEC KGB MI6 Doğu Almanya Devlet Güvenlik Bakanlığı
Propaganda	Etkin önlemler İzvestiya Pravda Özgür Avrupa Radyosu Kızıl Tehlike Sovyetler Birliği Telgraf Ajansı(TASS) Amerika'nın Sesi Rusya'nın Sesi
Yarışlar	Silahlanma yarışı Nükleer silahlanma yarışı Uzay Yarışı
Ayrıca bakınız	Amacı uğruna tehlikeyi göze alma NATO-Rusya ilişkileri Casusluk tarihi Sovyet-ABD ilişkileri SSCB-ABD zirveleri Yeni Soğuk Savaş
Kategori Portal Kronoloji

Doğu Bloku
Sovyetler Birliği Komünizm
Oluşum	Molotov-Ribbentrop Paktı Gizli protokolü Sovyetler Birliği'nin Polonya'yı işgali Sovyet askeri işgalleri Besarabya ve Kuzey Bukovina Baltık ülkeleri Macaristan Romanya Yalta Konferansı
SSCler ve ilhak edilen yerler	Doğu Finlandiya Estonya Letonya Litvanya Memel Doğu Prusya Batı Beyaz Rusya Batı Ukrayna Moldova
Uydu devletler	Macaristan Halk Cumhuriyeti Polonya Halk Cumhuriyeti Çekoslovakya Sosyalist Cumhuriyeti Romanya Halk Cumhuriyeti/Romanya Sosyalist Cumhuriyeti Doğu Almanya Arnavutluk Halk Cumhuriyeti (1961'e kadar) Bulgaristan Halk Cumhuriyeti Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti (1948'e kadar)
SSC ilhakları	Rusya SFSC Ukrayna SSC Beyaz Rusya SSC
Organizasyonlar	Kominform COMECON Varşova Paktı Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu (WFTU) Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu (WFDY) Uluslararası Demokratik Kadın Federasyonu (WIDF)
İsyanlar ve muhalefet	Welles Bildirgesi Goryani Hareketi Orman Kardeşleri Ukrayna İsyan Ordusu Jungle Operasyonu Baltık devlet sürekliliği Baltık Temsilcilikleri (1940-1991) Lanetli askerler 1950 Cazin İsyanı 1953 Plzeň Ayaklanması 1953 Doğu Alman Ayaklanması 1956 Gürcistan gösterileri Poznań Ayaklanması 1956 Macar Devrimi Novoçerkassk katliamı 1965 Erivan gösterileri Prag Baharı / Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'yı İşgali Brejnev Doktrini 1968 Kızıl Meydan'daki gösteriler Belgrad ve Kosova'da 1968 öğrenci gösterileri 1970 Polonya protestoları Hırvat Baharı Haziran 1976 protestoları Solidarność / Sovyet tepkisi / Sıkıyönetim 1981 Kosova protestoları Reagan Doktrini Jeltoksan Olayları Karabağ hareketi 9 Nisan trajedisi 1989 Romanya Devrimi Kara Ocak
Soğuk Savaş olayları	Marshall Planı Berlin Ablukası Tito-Stalin ayrılığı 1948 Çekoslovakya darbesi 1961 Berlin Duvarı krizi
Şartlar	Göç ve iltica (Doğu Bloku'ndan Batı'ya iltica eden kişiler listesi) Baltık ülkeleri'nin sovyetleştirilmesi Bilgi yayımı Siyaset Ekonomi Telefon dinlemeleri
Çöküş	1989 Devrimleri Berlin Duvarı'nın çöküşü Arnavutluk'ta komünizmin çöküşü Şarkı Devrimi Sovyetler Birliği'nin dağılması Çekoslovakya'nın dağılması Litvanya'daki Ocak 1991 olayları Letonya'daki Ocak 1991 olayları

Sovyetler Birliği konuları
Semboller	Bayrak Arma Marş
Tarih	Ekim Devrimi Rus İç Savaşı Kuruluşu II. Dünya Savaşı Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar Soğuk Savaş Çin-Sovyet ayrılığı Destalinizasyon 1956 Gürcistan protestoları Anti Parti Grubu Kruşçev çözülmesi Leonid Brejnev'in etkisi Brejnev Durgunluğu Glasnost ve Perestroyka 1989 Devrimleri 1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi Yıkılış Askerî tarih LGBT tarihi
Coğrafya	Cumhuriyetler (Özerk) Oblast (Özerk) Özerk Okrug Kapalı şehir
Devlet yapısı	Siyaset Anayasa 1918 1924 1936 1977 Lider Devlet Başkanı Hükûmet Başbakan Parlamento Komünist Parti Seçimler İdari yapılanma Başkent Dış ilişkiler
Silahlı Kuvvetler	Stavka Savunma Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı Kızıl Ordu
Hukuk	Kolluk kuvvetleri MVD KGB İnsan Hakları
Ekonomi	Para birimi Sovyet tipi ekonomik planlama Ulaşım Birinci Beş Yıllık Plan Altıncı Beş Yıllık Plan 1956-1962 ücret reformu Sturmovşçina
Toplum	Demografi Dil Din İslam Hristiyanlık Yahudilik Eğitim Spor Bilim Resmi tatiller Tatil hakları Göç
İletişim	Gazete İnternet .su Posta Posta pulları Radyo Televizyon
Kültür ve Sanat	Edebiyat Dans Sinema Goskino Müzik Felsefe
Bilim ve teknoloji	Komünist Akademi SSCB Bilimler Akademisi Veteriner tıp
SSCB portalı