Güney Yemen

Güney Yemen Halk Cumhuriyeti (1967-1970), sonra Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (1970-1990), 1967-1990 arasında bugünkü Yemen'in güneyinde var olmuş sosyalist devlet. 22 Mayıs 1990'da Kuzey Yemen'le birleşerek Yemen Cumhuriyeti adını almıştır.

Güney Yemen
جمهورية اليَمَنْ الديمُقراطية الشَعْبِيّة
Jumhūrīyat al-Yaman ad-Dīmuqrāṭīyah ash-Sha'bīyah
Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti
1967-1990
Bayrak
Arma
Başkent Aden
Yaygın diller Arapça
Hükûmet Tek partili sosyalist devlet
Devlet Başkanları  
 1967–1969
Qahtan al-Shaabi
 1969–1978
Salim Rubai Ali
 1978
Ali Nasir Muhammad
 1978–1980
Abdul Fattah Ismail
Başbakan  
 1969
Faysal al-Shaabi
 1969–1971
Muhammad Ali Haitham
 1971–1985
Ali Nasir Muhammad
 1985–1986
Haidar Abu Bakr al-Attas
Tarihçe  
 Kuruluşu
1967
 BM üyesi olması
14 Aralık 1967
 Anayasa'nın kabulü
31 Ekim 1978
 Dağılışı
1990
Yüzölçümü
 Toplam
332.970 km2 (128.560 sq mi)
Nüfus
 Sayılan
2.585.484
Para birimi Güney Yemen dinarı
Öncüller
Ardıllar
Güney Arabistan Federasyonu
Güney Arabistan Himayesi
Mahra Sultanlığı
Yemen
ISO 3166-1=YD, ISO 3166-3=YDYE

1839'da Osmanlı hakimiyetinden çıkarak Aden merkezli bir İngiliz protektorasına dönüşen Güney Yemen'in devamıdır. 1937'den itibaren üzerindeki İngiliz denetimi daha da arttı. İmam Ahmed yönetimindeki Kuzey Yemen'in etkisinin güçlenmeye başladığı 1950'lerde, bağımsızlık yolunu da açmak üzere Güney Yemen'in küçük ve zayıf devletçiklerini bir araya getirme planı gündeme geldi. Daha gelişmiş bir yapıya dayanan Aden'in muhalefetine karşın, 1963'te bu plan doğrultusunda Güney Arabistan Federasyonu oluşturuldu. İngilizlerin en geç üç yıl içinde bölgeden çekilme kararını açıkladığı 1965'ten sonra Mısır'dan destek alan Güney Yemen Kurtuluş Cephesi ile daha çok yerel güçlerle ayakta duran Ulusal Kurtuluş Cephesi arasında bir iktidar mücadelesi başladı. Federasyon ordusunun da Ulusal Kurtuluş Cephesi saflarına katılması karşısında, İngilizler Kasım 1967'de yönetimi bu örgüte bırakarak, Güney Yemen'den çekildiler.

30 Kasım 1967'de Güney Yemen'in bağımsızlığını ilan eden yeni yönetim, Batı'dan gerekli desteği göremeyince SSCB ve Çin gibi sosyalist ülkelerle yakınlaşma içine girdi. SSCB'den alınan silah yardımı karşılığında SSCB Güney Yemen'de önemli deniz üsleri kazandı. Ulusal Kurtuluş Cephesi de adını Yemen Sosyalist Partisi olarak değiştirerek tek politik güç haline geldi. 1978'de iç çekişmeler sonunda iktidara gelen sertlik yanlısı Abdülfettah İsmail, 1980'de devrilerek Sovyetler Birliği'ne sürgüne gönderildi. Ardılı olan Ali Nasır Muhammed, bölgesel sorunlarda daha ılımlı politika izleyerek Batı'yla ilişkileri geliştirmeye çalıştı.Ama parti ve devlet kademelerinde süren ayrılıklar, Abdülfettah İsmail 1985'ten sürgünden dönüşüyle yeniden su üstüne çıktı. Taraflar arasındaki açık çatışmayla Ocak 1986'da patlak veren kısa süreli iç savaşta binlerce kişi yaşamını yitirdi. Abdülfettah İsmail'in ölümünden ve Ali Nasır Muhammed'in Kuzey Yemen'e sığınmasından sonra uzlaştırıcı olarak görülen Haydar Ebubekir Attas başa geçti.

Birleşme; Başlangıçta farklı yönetim sistemleri ve dış politika ittifaklarıyla karşıt konumda bulunan iki Yemen arasındaki yakınlaşma girişimleri 1970'lerin karışık ortamında sonuçsuz kaldı. Bu arada Güney Yemen yönetiminin desteklediği Ulusal Demokratik Cephe'nin Kuzey Yemen'deki eylemleri de ilişkileri bozan önemli bir etken oldu. İki tarafın önemli politika değişikliklerine yöneldiği 1980'lerin ortalarında birleşme konusu ciddi biçimde gündeme geldi. Özellikle Irak ve Ürdün'ün girişimleriyle 1989'da hızlanan yumuşama süreci, birleşmeyi öngören bir anayasa tasarısıyla sonuçlandı. İki ülkenin yasama meclislerinin tasarıyı onaylamasının ardından, 22 Mayıs 1990'da birleşik Yemen Devleti'nin kurulduğu ilan edildi.

Güney Yemen 332.970 km² yüzölçümüne sahip 6 idari bölüme ayrılmış bir ülkeydi. Başkenti Aden olan Güney Yemen'in nüfusu 2.585.484'tü. (1990)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.