Devrim

Politika biliminde, bir devrim (Latince: Revolutio, lit. "Dönüş"), tipik olarak algılanan bir baskı (politik, sosyal, ekonomik) veya politik yetersizlik nedeniyle halkın hükûmete karşı isyan etmesiyle açığa çıkan politik üstünlük ve organizasyon eşliğinde, nispeten ani gerçekleşen değişiklikler.[1] Aristo, eseri Politika'nın beşinci cildinde iki çeşit devrimden bahsetmiştir: (1) Bir durumdan bir diğerine geçilmesi ve (2) mevcut bir durumun düzeltilmesi.[2]

Bastille Hapishanesi'ne hücum (14 Temmuz 1789, Fransız Devrimi)

Devrimler, insanlık tarihi boyunca farklı süre, yöntem ve azmettirici ideolojilerle ortaya çıkmıştır. Bir devrimin sonucunda kültür, ekonomi ve sosyo-politik kurumlarda köklü değişiklikler gerçekleşir. Devrimler, genellikle otokrasi ve plütokrasilere tepkidir. Neyin devrim olup neyin olmadığı hakkındaki akademik tartışmalar birkaç mesele etrafında şekillenir. En erken devrim araştırmaları Avrupa tarihi'ndeki olayları birincil olarak psikolojik bir çerçevede incelemiştir, ancak daha modern çalışmalar küresel olayları ve sosyoloji ve siyaset bilimi gibi çeşitli sosyal bilimlerin perspektiflerini de dahil eder. Devrim teorileri hakkında çok sayıda birbirine zıt teori mevcuttur.

Bir devrim, Hükûmet Darbesi (coup d’etat)'den ayrı tutulmalıdır, çünkü devrimde bir kitle hareketi ile politik sistemin bütününde önemli bir değişmenin gerçekleşmesi söz konusudur. Bir Hükûmet Darbesi, iktidarın silah yoluyla, ancak hükûmet sistemini kökten bir biçimde değiştirmeden varolan politik liderlerin yerine geçecek olan kişiler tarafından ele geçirilmesine göndermede bulunmaktadır. Devrimler, varolan politik otoritelere meydan okuyan sistem ancak yine politik sistemi bütün olarak dönüştürmekten çok otoriteyi temsil eden kişilerin yerlerine başkalarının geçirilmesini hedefleyen başkaldırılardan da ayrı tutulmalıdır.

Önemli devrimler arasında Amerikan Devrimi (1775–1783), Fransız Devrimi (1789–1799), Haiti Devrimi (1791–1804), Güney Amerika Bağımsızlık Savaşları (1808-1826), 1848 Devrimleri, Rus Devrimi (1917), Türk Devrimi (1919-1923), Çin Devrimi (1940'lar), Küba Devrimi (1959), İran Devrimi (1979) ve 1989 Devrimleri sayılabilir.

12 Eylül 1980 sonrasında, sakıncalı bir terim olduğu gerekçesiyle "devrim" yerine "ihtilâl" ve "inkılâp" sözcükleri kullanılmaya başlanmış, yeni basılan ders kitaplarında devrim sözcüğü eski karşılıklarıyla değiştirilmiştir.