M4 (İstanbul metrosu)

Başlangıçta Harem - Tuzla Hafif Raylı Sistemi (LRT) olarak düşünülmesine rağmen Marmaray projesiyle bütünleştirilmesinin daha uygun olacağı düşünülerek başlangıç noktası Kadıköy’e kaydırılmıştır. Projeye göre Kadıköy - Acıbadem arası delme tünel, Acıbadem’den Kartal köprüsüne kadar olan kısmın ise hemzemin olarak inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Yıllarca İBB ve Karayolları arasında süren mülkiyet problemleri yüzünden hayata geçirilemeyen proje için 2002′de iki kurum arasında bir protokol imzalanarak, Harem - Tuzla arasında D 100 Karayolu'nun orta refüjü İBB’ye devredilmiştir. Ocak 2005′te Yapı Merkezi - Doğuş - Yüksel - Yenigün - Belen İnşaat Ortak Girişimi (Anadoluray Grubu) ile sözleşme imzalanmış ve 29 Ocak 2005′te de temel atılmıştır.

Çalışmalara başlandıktan sonra, yapılan analizlerde D 100 (E-5) aksında yaşanan yoğunluğun enerji maliyetinin yıllık yaklaşık 80 milyon dolar olduğu, zaman kaybının ise yaklaşık 120 milyon dolar olduğu, inşaat maliyetleri çevresel faktörler ve artacak yoğunluk da göz önünde bulundurulduğunda kısa sürede (yaklaşık 6,5 yıl) kendini amorti edeceği ortaya çıkmıştır. İnşaat aşamasında D 100 (E-5) karayolunun kısmen trafiğe kapatılacak olması, raylı sisteme ayrılacak bölüm dolayısı ile yolun kalıcı olarak daralacak olması, hafif raylı sistemin ihtiyaca tam olarak cevap veremeyecek olması gibi etkenler de göz önüne alınarak İTÜ görüşü, İETT önerisi ve UKOME kararıyla 2005 yılı Temmuz ayında sistemin tamamen yer altında ve metro standartları ile inşasına karar verilmiştir. Hattın metro olarak inşa edilmesi kararından sonra projeler gözden geçirilip Ocak 2008′de ikmal işleri Avrasya Metro Grubuna (Astaldi-Makyol-Gülermak) ihale edilmiş ve Mart’ta yer teslimi yapılıp inşaata başlanmıştır. Tüneller 2 yılda kazılarak 2010 yılında bitirilmiştir.

Kadıköy - Tavşantepe metrosunda kullanılacak araçlarla ilgili olarak da aranılan niteliklerde en uygun teklifi sunan İspanyol CAF firması ile Eylül 2009′da sözleşme imzalanmış ve vagon üretimleri başlatılmıştır. İlk vagonlar da 2011 Ocak'ta gelmiştir. Birkaç aylık test sürüşleri ve bazı sorunlar nedeniyle geciken hat 17 Ağustos 2012 tarihinde hizmete açılmıştır.

Kadıköy, Ayrılık Çeşmesi, Ünalan ve Göztepe istasyonları deniz seviyesinin altındadır. İstasyonlar arası mesafe ortalama olarak 1300 metre olup, birbirine en yakın istasyonlar Maltepe ve Huzurevi (800 metre), en uzak istasyonlar ise Bostancı ve Küçükyalı (2300 metre)’dir.

Metro hattının komuta merkezi Esenkent istasyonunda, deposu ise Maltepe'de konumlandırılmıştır, projeye sonradan dâhil edilen Kaynarca’da ise depo sahası yer alacaktır. Hattın tasarımı 90 saniye aralıkla işletmeye imkân vermektedir. 8′li metro dizilerine (2600 kişi) göre tasarlanan peronlara sahip metroda kullanılan araçlar enerji temininde rijit katener sistemini kullanmaktadır. Tüm istasyonlarda yürüyen merdivenli giriş-çıkışların yanı sıra engeli asansörü de bulunmaktadır, E-5 karayolu güzergâhındaki tüm istasyonlarda kuzey ve güney taraflarda giriş-çıkışlar ve bu giriş-çıkışlar arasında alt geçitler vardır. M4 aynı zamanda saatte 100 km/h hız ile sistemin en hızlı metrosudur, bunun sebebi de istasyonlar arasındaki mesafenin uzun olmasıdır.

• Pendik - Kadıköy 34 dakika
• Pendik - Üsküdar 38 dakika
• Pendik - Yenikapı 47 dakika
• Pendik - Aksaray 48 dakika
• Pendik - Taksim 61 dakika
• Pendik - Maslak 73 dakika
• Pendik - Atatürk Havalimanı 77 dakika

• Çift hatta toplam tünel uzunluğu: 53 km
• Toplam tünel uzunluğu: 65.136 m (bağlantı tünelleri, şaftlar, merdiven tünelleri dâhil)
• Toplam proje maliyeti Kaynarca uzatması ve vagonlar dâhil 3 milyar 100 milyon Türk lirası.
• Hat için 120 vagon alındı. Kaynarca kararı üzerine sipariş sayısı 144'e çıkarıldı.
• 5.350 ton ray kullanıldı.
• Rayları birleştirmek için 5.500 kaynak yapıldı.
• Ray altına uygulanan ve titreşimleri önleyen elastomer mesnet malzemesi, Türkiye’de kullanılan en kalın ve en fazla titreşim önleyen yastık.
• Dizgede toplam 69 giriş, 315 turnike(30 Engelli), 85 asansör ve 335 yürüyen merdiven var.

• Önceki vagonlardan farklı olarak bu hatta trenler istendiğinde vatmansız olarak kullanılabilme özelliği vardır. Bu sayede vagonların parklanma, tamir-bakım atölyesi gibi yerlere erişimi kontrol merkezinden sağlanmaktadır.
• Vagonlar arası geçiş sayesinde yolcular homojen olarak dağılabilmektedir.
• Isıtma, soğutma, havalandırma, kamera sistemi, dinamik yol göstergesi ve LCD ekranlar mevcuttur.
• Titreşim ve ses izolasyonu yapılmıştır.

• 
  Vagonun fabrikadan çıkış tarihini gösteren imzalı etiket.
• 
  M4 Transfer listesi.
• 
  Vatman kabini
• 
  Yenisahra istasyonu.
• 
  Kozyatağı engelli asansörü.
• 
  Ünalan Metro İstasyonu'ndaki güzergâh paneli
• 
  Ünalan Metro İstasyonu

İstanbul raylı sistemler haritası

• İstanbul'u metro ağı ile örüyoruz8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Anadolu Yakası Raylı Sistem Müdürlüğü24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles5 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İstanbul Metrosu, M4 hattı ile ilgili genel bilgiler25 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta M4 (İstanbul metrosu) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

• Metro İstanbul20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi6 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

1. M7 (Kabataş - Mahmutbey - Esenyurt) hattında aynı isimde başka bir istasyon olduğu için bu şekilde adlandırılmıştır.
2. "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2016.