M1 (İzmir metrosu)

İzmir metrosunun ilk hattı olan M1 hattının inşaatı Eylül 1992'de sondaj çalışmalarıyla başladı ve temeli Aralık 1994'te atıldı.[3][4] Çalışmalar kapsamında Nenehatun ve Ümmühan Ana tünelleri inşa edildi.[3][5][6][7][8] Ağustos 1996'da ilk tren setleri teslim edildi.[4] Nisan 2000'de tamamlanan Üçyol-Bornova arasındaki 12 km uzunluğundaki on istasyonluk ilk aşama 22 Mayıs 2000'de hizmete girdi.[4]

M1 hattının batı aksında yer alan altı istasyonlu 5,2 km uzunluğundaki Üçyol-Fahrettin Altay genişletmesi için ilk ihale Mart 2005'te yapıldı ve üç ay sonra hattın temeli atıldı. İki yılda tamamlanması planlanan genişletmenin kazıları 5 Temmuz 2005'te başladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 14 Şubat 2006'da yüklenici firmaya ihtarname gönderdikten sonra aynı yılın Kasım ayında ihaleyi iptal etti. İkinci ihale 23 Ocak 2007'de yapıldı ve hattın 31 Ekim 2008'de tamamlanacağı duyuruldu. Yüklenici firmanın 15 aylık ek süre talep etmesinin ardından 13 Ağustos 2009'da ihale iptal edildi. Bunun üzerine İzmir Büyükşehir Belediyesi, kalan çalışmaları kendi olanakları ile tamamlamaya başladı. 18 Haziran 2012'de Üçyol-Fahrettin Altay hattındaki İzmirspor ve Hatay istasyonlarında deneme seferleri başlatıldı ve bu istasyonlar 29 Aralık 2012'de ulaşıma açıldı. Aynı hat üzerindeki Göztepe istasyonu 25 Mart 2014'te hizmete girdi.[9] Bu hattaki son iki istasyon olan Poligon ve Fahrettin Altay, 27 Temmuz 2014'te açıldı.[10] Bu iki istasyon arasında yer alan Güzelyalı istasyonu ise, bölgeden geçen yer altı deresi nedeniyle projeden çıkarıldı.[11] M1 hattının doğu aksındaki üç istasyonlu Bornova-Bornova Merkez genişletmesi için çalışmalar 2007'de başladı ancak bir yıl sonra durdu.[12] Yeniden ihaleye çıkıldıktan sonra hattın Evka 3 istasyonuna kadarki 2,6 km uzunluğundaki kısmında deneme seferleri 20 Mart 2012'de başladı ve 30 Mart 2012'de hattaki Ege Üniversitesi ve Evka 3 istasyonları hizmete girdi.[1]

M1 hattının batı aksındaki 7,2 km uzunluğundaki yedi istasyonlu Fahrettin Altay-Kaymakamlık genişletmesi için çalışmalar Haziran 2018'de başladı.[13] 17 Temmuz 2020 itibarıyla Fahrettin Altay-Kaymakamlık genişletmesinin tünel kazılarının %78,37'si tamamlanmıştır.[14] Gelecekte yapılacak genişletmelerle hattın doğuda Bornova'nın merkezine ve batıda Güzelbahçe'ye uzatılması planlanmaktadır.[15][16]

Stadyum metro istasyonunun dış görünümü

Çankaya metro istasyonunun iç görünümü

M1 hattı üzerinde tamamı engelli erişimine sahip on yedi istasyon bulunmaktadır.[17] Batıdan doğuya sırasıyla Fahrettin Altay, Poligon, Göztepe, Hatay, İzmirspor, Üçyol, Konak, Çankaya, Basmane, Hilal, Halkapınar, Stadyum, Sanayi, Bölge, Bornova, Ege Üniversitesi ve Evka 3 istasyonları hizmet vermektedir. Bölge, Halkapınar ve Sanayi istasyonları hemzemin, Hilal ve Stadyum istasyonları viyadük üzerinde, Bornova istasyonu yarma tünelde, diğer istasyonlar ise yer altındadır.[2] İstasyonların peron uzunluğu 125 metredir.[2]

Halkapınar ve Hilal istasyonlarından İZBAN'a; Bornova, Evka 3, Fahrettin Altay, Halkapınar, Konak ve Üçyol istasyonlarından ESHOT ve İZULAŞ otobüslerine; Konak istasyonundan İZDENİZ vapurlarına; Basmane istasyonundan TCDD Taşımacılık trenlerine; Fahrettin Altay, Halkapınar ve Konak istasyonlarından ise Konak tramvayına aktarma yapılabilmektedir.[18]

2000'de açılan M1, başlangıçta 45 vagonla hizmet veriliyordu.[25][26] İlki 2011'de Çin'den gelen 32 vagondan oluşan 8 tren seti ile vagon sayısı 77'ye çıktı.[27] 2015'te teslim alınan 10 vagon ile birlikte hizmet veren vagon sayısı 87'ye yükseldi.[25][28] İlki Kasım 2016'da sefere başlayan[29] 95 vagondan oluşan 19 tren seti 2017'de teslim edildi ve vagon sayısı 182'ye ulaştı.[30][31][32] M1 hattının tren setleri başlangıçta üç vagondan oluşurken bu sayı önce dörde sonra beşe çıkarıldı.[33] Trenler ortalama 40 km/sa hızla çalışmaktadır ve Halkapınar Bakım Tesisi'nde depolanmaktadır.[2]

• İzmir Metrosu resmî sitesi23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi resmî sitesi2 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.