Basmane Garı

Basmane Garı, İzmir'in Konak ilçesinin Basmane semtinde yer alan TCDD'ye ait ana tren istasyonudur. İstasyon, yer üstünde TCDD Taşımacılık trenlerine, yer altında ise İzmir metrosu trenlerine hizmet vermektedir.

Basmane Garı
Basmane Metro İstsyonu
TCDD Taşımacılık istasyonu
İzmir metrosu istasyonu
Basmane Garı
Konum Etiler Mahallesi, Anafartalar Caddesi, 35240, Basmane
Konak, İzmir
Türkiye
Koordinatlar 38°25′21.1″K 27°08′37.5″D
Sahip TCDD
İzmir Metro A.Ş.
İşletmeci TCDD Taşımacılık
İzmir Metro A.Ş.
Hat(lar) TCDD Taşımacılık:
İzmir Mavi Treni, Konya Mavi Treni, 6 Eylül Ekspresi, 17 Eylül Ekspresi, Ege Ekspresi, Karesi Ekspresi, Göller Ekspresi, Basmane - Alaşehir Bölgesel Treni, Basmane - Denizli Bölgesel Treni, Basmane - Nazilli Bölgesel Treni, Basmane - Ödemiş Bölgesel Treni, Basmane - Söke Bölgesel Treni, Basmane - Tire Bölgesel Treni, Basmane - Uşak Bölgesel Treni
Metro: M1 (Fahrettin Altay - Evka 3)
Platformlar TCDD Taşımacılık: 1 kenar platform, 3 ada platformu (Hemzemin)
Metro: 1 ada platformu (Yer altı)
Raylar TCDD Taşımacılık: 7 (Hemzemin)
Metro: 2 (Yer altı)
Tren işletmecileri TCDD Taşımacılık
İzmir metrosu
Bağlantılar ESHOT
Yapı
Yapı türü Hemzemin (tren)
Yer altı (metro)
Otopark Hayır
Bisiklet altyapısı Evet
Engelli erişimi Evet
Diğer bilgiler
Ücret bölgesi 3. Bölge, M1, M3
Tarihçe
Açılış Tren istasyonu: 1876
Metro istasyonu: 2000
Elektriklendirme Tren: 25 kV AA Katener (2001)
Metro: 750 V DA Üçüncü ray (2000)
Hizmetler
Demiryolu ulaşımı
Toplu ulaşım

Tarihçe

Tren istasyonu

1856 yılında Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafından Anadolu coğrafyasındaki ilk demiryolu hattı olan 130 kilometrelik İzmir-Alsancak - Aydın Demiryolu hattının inşasına başladı ve bu hat 25 Ekim 1866'da hizmete girdi. Aynı yıl, The Smyrna Cassaba Railway / İzmir - Kasaba Demiryolu (SCR) Şirketi tarafından 1863'te inşasına başlanan İzmir-Basmane - Kasaba (Turgutlu) demiryolu hattının 93 kilometrelik kısmı da hizmete girdi.

Basmane Garı, 19. yüzyılda Avrupalıların, İzmir Limanı ile limanın ard alanı arasındaki ticareti kolaylaştırmak için giriştikleri demiryolu yatırımının bir parçasıdır.[1] Gar binası, ünlü Fransız Mimar Gustave Eiffel tarafından klasist tarzda tasarlandı ve Régie Générale adlı Fransız firma tarafından 1876 yılında inşa edildi. Bu bina yine aynı tarihlerde aynı firma tarafından inşa edilen Fransa’daki Lyon Garı'nın ikizidir. Kesme taştan dikdörtgen planlı gar binasının orta bölümü üç katlı olup, burası istasyonun ana salonudur. Yapının üzeri kırma çatı ile örtülmüş, iki kenarın ortasına da, düz cephe görünümüne hareketlilik getiren üçgen alınlıklar yer alıyor. 1922 yılındaki Büyük İzmir Yangını'nda Basmane Garı da büyük hasar gördü ve 1927 yılında TCDD’nin kurulmasından sonra onarımdan geçti. Gar, günümüzde de hâlâ güncelliğini korumuş olmakla birlikte istasyon olarak kullanılmaya devam etmektedir. Gardaki tren seferleri 2006 yılında başlayan İZBAN projesinin inşaatı sebebiyle durdurulmuş, 2010 yılında projenin hizmete girmesiyle birlikte seferler tekrar başlamıştır. İnşası devam eden Polatlı - İzmir YSD hattının hizmete girmesiyle hattın son istasyonu olarak hizmet vermesi planlanmaktadır.

Metro istasyonu

Basmane Metro İstasyonu, İzmir metrosu'nun M1 (Fahrettin Altay - Evka 3) hattında yer alan ve 22 Mayıs 2000 tarihinde hizmete giren metro istasyonudur.[2]

İstasyon, gelecekte yapımı planlanan M3 (Stadyum - Adnan Menderes Havalimanı) Metro Hattı'na da hizmet verecektir.[2]

İçerik

Basmane semti, İzmir'in Konak ilçesinde yer almaktadır. Adını bir zamanlar buralarda kurulmuş olan ve çoğunluğu gayrimüslimlere ait olan basma kumaş işletmelerinden almaktadır. Bölgede birçok eski Türk evleri bulunmaktadır. 20. yüzyılın ortalarına kadar Yahudiler ve Türkler bu bölgede birlikte yaşamışlardır. Basmane semti içinde tren garı ve fuar alanı bulunmaktadır. Basmane Garı semtin merkezindedir ve Endüstri Devriminin özelliklerini yansıtır. Demiryolu mimarisi, başta gar binaları olmak üzere dönemin Avrupa’da geçerli yönelimlerini, özellikle de inşa sürecinde egemen olan İngiliz ve Fransız etkilerini göstermektedir. Binaya direkt olarak Basmane'nin ana caddesinden girilebilir.

Garın arka tarafı

Biçimsel özellikleri

Basmane Garı, üç bölümlü, simetrik ve ana girişin yer aldığı orta bölümün yükseltildiği bir kurguda inşa edilmiştir. Dönemin Neoklasik özelliklerini yansıtan alınlık, sıva, silme gibi öğeler cephede rahatça görülebilir. Dik çatılı orta bölüm, üç katlı ve merkezil olarak yükselir. Demiryolu sistemine ait yazı ve simgeler de bu parçanın üzerinde yer alır. Her bir katın ötekinden silmelerle ayrıldığı tipik bir düzene sahip olan bu bölümde, binanın zemine bastığı noktalar gibi, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taş dizileriyle ağırlık kazanmıştır. Yan kanatlarda ise cephe, alınlıklı bir bölüm ile kırma çatılı diğer bir bölüm olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

Mekansal deneyim

Binaya girildiğinde Fransız mimarisinin izlerini rahatça görebiliriz. Basmane Garında eski Fransız Mimarisinden esintiler fark edilse de yapımında kullanılan materyallerle Basmane semtinden de kopuk değildir. İçinde bulundurduğu demir makaslarla beraber Endüstri Devrimi’nin izlerini de taşır. Ve binaya girildiğinde 1800'lerde bir insanın binaya girdiğiyle aynı hisleri hissedersiniz. Meydandan erişilen uzun ve yüksek giriş cephesinin yanındaki alınlıklar, dışa taşarak girişi vurgulamıştır. Girişten ulaşılan ana koridorun sağ ve sol yanında bekleme salonu, idari birimler ve hizmet birimleri bulunmaktadır. İstasyonun iç mekan tasarımında rasyonel bir yaklaşım hakimdir.

Yapı ve malzeme özellikleri

Simetrik olarak inşa edilen istasyon üç bölümden meydana gelmektedir. Girişi de içinde barındıran orta bölüm yükseltilmiş, iç mekanlarda ise rasyonel bir yaklaşım görülmektedir. Yaklaşık yirmi üç metre, iki basık tanozu taşıyan ve peronu örten çatı, kendi döneminin özelliklerini taşıyan demir makaslarla taşınmaktadır. Demir yolu sistemini anlatan semboller, üç katlı bir düzende dik çatılı orta bölüme yerleştirilmiştir. Her bir kat, diğerinden silmelerle ayrılmış, duvar köşeleri ve kemerli giriş kapıları da kesme taşlarla desteklenmiştir. Yan cepheler ise alınlıklı ve kırma çatılı olmak üzere iki bölüme ayrılmıştır. Peron bölümünü örten çatıyı taşıyan yapıda çelik , cephelerde ise kesme taş kullanılmıştır. Cephelerdeki kesme taş kullanımı mekana renk ve doku bakımınından doğallık katmış, sert ve sağlam bir görünüm elde edilmiştir. Günışığında cepheler sade ve doğal bir görünüme sahipken, akşamları yapılan ışıklandırma ile cephelerdeki kesme taş kullanımının oluşturduğu bütünlük, tarihi bir atmosfer oluşturmuştur.

Demiryolu bağlantısı

TCDD
İzmir Büyükşehir Belediyesi

Hizmetler

TCDD
TCDD Taşımacılık
Önceki İstasyon Anahat Trenleri Sonraki İstasyon Sefer Sayısı
Başlangıç
İzmir Mavi Treni
Çiğli
Ankara yönünde
Her gün karşılıklı 1 sefer
Konya Mavi Treni
Çiğli
Konya yönünde
6 Eylül Ekspresi
Çiğli
Bandırma yönünde
17 Eylül Ekspresi
Ege Ekspresi
Çiğli
Kütahya yönünde
Karesi Ekspresi
Çiğli
Balıkesir yönünde
Göller Ekspresi
Gaziemir
Isparta yönünde
Önceki İstasyon Bölgesel Trenler Sonraki İstasyon Sefer Sayısı
Başlangıç
Basmane - Alaşehir Bölgesel Treni
Çiğli
Alaşehir yönünde
Her gün karşılıklı 2 sefer
Basmane - Uşak Bölgesel Treni
(Uşak Ekspresi)
Çiğli
Uşak yönünde
Basmane - Aydın Bölgesel Treni
Gaziemir
Aydın yönünde
Her gün tek yön 1 sefer
Basmane - Denizli Bölgesel Treni
Gaziemir
Denizli yönünde
Her gün karşılıklı 6 sefer
Basmane - Ödemiş Bölgesel Treni
Gaziemir
Ödemiş yönünde
Her gün karşılıklı 5 sefer
Basmane - Söke Bölgesel Treni
Gaziemir
Söke yönünde
Her gün karşılıklı 1 sefer
Basmane - Tire Bölgesel Treni
Gaziemir
Tire yönünde
Her gün karşılıklı 4 sefer
İzmir Büyükşehir Belediyesi
Önceki İstasyonİzmir metrosuSonraki İstasyonSefer Sıklığı
Çankaya
Fahrettin Altay yönünde
M1 (Fahrettin Altay - Evka 3)
Hilal
Evka 3 yönünde
Pazartesi - Cumartesi:
06.00 - 06.30 arası 7,5 dakikada bir sefer
06.30 - 20.00 arası 5 dakikada bir sefer
20.00 - 00.20 arası 7,5 dakikada bir sefer
Pazar:
06.00 - 00.20 arası 7,5 dakikada bir sefer
Kemer
Stadyum yönünde
M3 (Stadyum - Adnan Menderes Havalimanı)
Plan aşamasında
Çankaya
Adnan Menderes Havalimanı yönünde
-

Otobüs bağlantısı

İzmir Büyükşehir Belediyesi
ESHOT - İZULAŞ
Hat Durak Güzergâh Konum
34
Basmane Gar
Esentepe - Gümrük
Gaziler Caddesi
35
Ballıkuyu - Konak
39
İsmetpaşa Mahallesi - Gümrük
42
Çınartepe - Gümrük
44
Mersinpınar - Gümrük
45
Gültepe - Gümrük
46
Çobançeşme - Gümrük
302
Otogar - Konak
466
Şirinyer Aktarma - Gürçeşme - Gümrük
838
Şirinyer Aktarma - Mehtap Mahallesi - Gümrük

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. http://www.izmirdergisi.com/tr/mimari/78-basmane-gari
  2. "İzmir metrosu". 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
Genel
  • Emel Kayın ve Feyzal Avcı Özkaban, ed. İzmir Kent Ansiklopedisi: Mimarlık I&II (İzmir: Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, 2013)
  • Basmane Garı ve Çevresi (Sabri Sürgevil)

Wikimedia Commons'ta Basmane Garı ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.