Mısır Sultanlığı
Mısır Sultanlığı veya Mısır İngiliz Protektorası, bugünkü Mısır topraklarında 1914-1922 yılları arası varlığı sürdürmüş olan devlet. Fransız Ekvatoral Afrikası, Birleşik Krallık Filistin Mandası, Trablusgarp ve Sirenayka ile komşu idi.
سلطنة مصر Mısır Sultanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1914-1922 | |||||||||
.svg.png.webp) Bayrak
 Arma
| |||||||||
| Başkent | Kahire | ||||||||
| Yaygın diller | Arapça | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Sultan | |||||||||
• 1914-1917 | Hüseyin Kamil | ||||||||
• 1917-1922 | I. Fuad | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 1914 | ||||||||
• Dağılışı | 1922 | ||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | |||||||||
| Para birimi | Mısır lirası | ||||||||
| |||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
| Mısır tarihi dizisinin bir parçası |
||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
|
Greko-Romen Mısır
|
||||||||||||||||||
|
Orta Çağ
|
||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||
|
Çağdaş Mısır
|
||||||||||||||||||
Tarihçe
Osmanlı Devleti'e bağlı olan Mısır'da, 1805 yılında Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından ve daha sonra da onun soyundan gelecek hidivler tarafından yönetilmeye devam edecek olan Mısır Hidivliği adlı özerk devlet kurulmuştur.[1] Bu devletin kendine ait ordusu olup, Mısır ile birlikte Sudan topraklarını da hükmetmekteydi. Mısır Hidivliği, 1882 yılında Birleşik Krallık tarafından işgal edildi. İngiliz işgal kuvvetleri kısa sürede hidivi kendi istekleri doğrultusunda hareket edecek sembolik bir güç olarak ayakta tutmaya başlamışlardır. Bu işgale rağmen Osmanlı Devleti, 1914 yılına kadar Mısır ve Sudan'ı kendine bağlı olarak kabul etmiştir.
Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na katılması ile Birleşik Krallık, 18 Aralık 1914 tarihinde Mısır'ın bir İngiliz Protektorası olduğunu ve ülkede sıkıyönetim olduğunu ilan etmiş, Yasama Meclisi'ni dağıtmış ve Osmanlı Devleti'ni destekleyen Mısır Hidivi Abbas Hilmi Paşa'yı hidivlikten uzaklaştırarak yerine amcası Hüseyin Kamil Paşa'yı sultan unvanı ile Mısır'ın yöneticisi yapmıştır. Böylece Mısır Sultanlığı kurulmuştur. 1917 yılında Hüseyin Kamil Paşa ölünce yerine I. Fuad sultan olmuş, fakat İngiliz işgali hâlâ devam etmiştir.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra başkanlığını yaptığı Saad Zaglul Paşa ve üç Mısırlı siyasetçinin yer aldığı Vafd adlı kurul, İngiliz hükûmetine bağımsızlık konusunun görüşülmesini önermişlerdir. İngiliz hükûmeti ise öneriyi reddetmiş ve Saad Zaglul ile üç arkadaşını tutuklatarak Malta adasına sınır dışı etmiştir. Bunun üzerine Mısır'da büyük bir isyan çıkmıştır. 1919 yılının Mart ayından Nisan ayına kadar Mısır'da ayaklanmalar olup protestolar düzenlenmiştir. Bu Mısır'daki ilk devrim olarak bilinmektedir. Mısır'a gönderilen Lord Edmund Allenby, milliyetçilere ödün vererek bir uzlaşma politikası izlemiştir. Saad Zaglul serbest bırakılmış ve ülke düzeyinde bir örgüte dönüşmüş olan Vafd, Mısır'ın en etkili siyasi gücü haline gelmiştir. Lord Allenby, İngiliz çıkarlarını koruyacak bir antlaşmayı sonraya bırakarak Şubat 1922 tarihinde tek yanlı bağımsızlık ilan edilmesini sağlamıştır. Böylece Mısır sorunlarla dolu olarak bağımsızlığını kazanırken, Ahmed Fuad da kral unvanı almış ve Mısır Sultanlığı son bulmuştur.
Yöneticileri
Mısır Sultanlığı yöneticileri Mısır Sultanı, Sudan Kralı, Nübye, Kurdufan ve Darfur Hükümdarı unvanını kullanmıştır.
- Hüseyin Kamil (19 Aralık 1914 - 9 Ekim 1917)
- I. Fuad (9 Ekim 1917 - 16 Mart 1922)
Kaynakça
- Wayne S. Vucinich (1965). "The Ottoman Empire". Van Nostrand. ss. sf.84.