Kuzey Makedonya'da COVID-19 pandemisi
COVID-19 pandemisi'nin Şubat 2020'de Kuzey Makedonya'ya ulaştığı doğrulandı.[1] Ülkedeki ilk bulaşma, esas olarak İtalya'da 2020 koronavirüs pandemisi'yle ilişkiliydi. Çünkü Kuzey Makedonya'dan İtalya'ya yaklaşık 70.000 kişi gitti[2] ve birçoğu virüsü beraberinde getirerek Kuzey Makedonya'ya geri döndü.[3]
Kuzey Makedonya'da COVID-19 vakalarının olduğu belediyeleri (kırmızı) gösteren harita (4 Nisan itibarıyla) | |
Yer | Kuzey Makedonya |
---|---|
Hastalık | COVID-19 |
Virüs cinsi | SARS-CoV-2 |
İlk vaka | Üsküp |
Varış tarihi |
26 Şubat 2020 (11 ay, 1 hafta ve 3 gün) |
Kaynak ülke(ler) | İtalya |
Vaka Sayıları | |
Toplam Test Sayısı | 466.118 (TPO: %20.21) |
Doğrulanmış vakalar | 94.196 |
İyileşmiş | 83.634 (%88.78) |
Ölümler | 2.908 (%3.08) |
Aktif vakalar | 7.654 (%8.12) |
Ağır vakalar | 138 |
Son Güncelleme | 5 Şubat 2021 |
Resmî websitesi | |
koronavirus.gov.mk |
Arka plan
12 Ocak'ta, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Çin'in Hubei eyaletinin, Vuhan şehrinde 31 Aralık 2019'da DSÖ'nün dikkat ettiği bir grup insanda solunum hastalığına neden olan yeni bir koronavirüsün olduğunu doğruladı.[4][5]
2003'teki SARS'dan farklı olarak, COVID-19'un vaka ölüm oranı çok daha düşüktür.[6][7] Ancak anlamlı bir toplam ölüm sayısı ile bulaşma sıklığı önemli ölçüde daha fazladır.[6][8]
Zaman çizelgesi
Şubat 2020
26 Şubat'ta, Kuzey Makedonya SARS-CoV-2'nin ilk vakasını doğruladı. İlk vaka, Üsküp'deki Enfeksiyon Hastalıkları Kliniğinde test edilen 50 yaşındaki bir kadındı. Bir aydır İtalya'da idi ve iki hafta boyunca hastaydı. Kuzey Makedonya'ya döndükten hemen sonra kendisini kliniğe bildirdi.[9][10] Bu vaka izole edildi ve başka enfeksiyonlara yol açmadı.
Mart 2020
6 Mart'ta iki vaka daha pozitif olarak doğrulandı. Vakalar Balanci ve Merkez Jupa'dan, İtalya'nın Brescia sakinleri olan ve muhtemelen korkuyla ülkeye geri dönen evli bir çiftti.[11] 27 Şubat'ta Kuzey Makedonya'ya girdiler ve 2 Mart'ta Debre'de kliniğe gittiler. Başlangıçta SARS-CoV-2 için test edilmediler ancak semptomları kötüleştiğinde 6 Mart'ta test edildiler. Olumlu sonuçlar alındıktan sonra çift, Üsküp'teki kliniğe bakım için transfer edildi.[12]
9 Mart'ta ülkedeki enfekte kişilerin sayısı 7'ye yükseldi. Yeni vakalar 6 Mart'ta kaydedilen vakaların üç aile üyesi ve Üsküp Cilt Hastalıkları Kliniği müdürü Nina Caca Biljanovska'ydı. Biljanovska'nın İtalya'daki bir tatilden döndükten sonra hastalığa yakalanması ve kendini tecrit etmemesi tartışmalara neden oldu. Bununla birlikte, hastanede çalışmaya devam etmiş ve teste başlamadan önce 100 kişinin katıldığı bir konferansta konuşmacı olarak yer almıştır. Ardından Kuzey Makedonya Sağlık Bakanı onu kovdu.[13][14]
10 Mart'ta Debre belediye başkanının resmi bir talebinden sonra[15] (7 vakadan 5'inin bulunduğu şehir) ve Biljanovska ile ilgili tartışmalar sonucu Kuzey Makedonya Sağlık Bakanlığı virüsün daha fazla yayılmasını önlemek için daha güçlü önlemler aldı: tüm eğitim kurumlarının iki haftalığına kapanması (anaokullarından üniversitelere kadar tüm eğitim kurumları), en enfekte ülkelere seyahat etmenin yasaklanması (Çin, Kore, İtalya, Fransa, Almanya gibi), tüm kamusal etkinliklerin yasaklanması ve spor etkinliklerinin halka kapatılması dahil.[16] Günün ilerleyen saatlerinde ilk vakanın tekrarlanan koronavirüs testi negatif çıktı. Ancak hasta hala hastanede tedavi altında.[17]
11 Mart'ta her ikisi de Debar'dan olmak üzere iki vaka daha pozitif olarak doğrulandı.[18] Şehirde kayıtlı ilk vakalarla ilgilidirler.
13 Mart'ta dört yeni vaka daha doğrulandı ve dördü de Debre'deydi. Hükûmet Debre ve Merkez Jupa belediyelerinde olağanüstü hal ilan etti. Karantinaya alınan iki belediyenin içindeki ve dışındaki tüm giriş-çıkışlar yasaklandı. Sadece orada yaşayan insanların evlerine dönmelerine izin verildi.[19] Daha sonra, Kuzey Makedonya Başkanı Pendarovski ordunun Debre ve Merkez Jupa'da etkilenen bölgelere katılımı hakkında karar verdiler.[20] Ayrıca, yüksek riskli ülkelerden gelen yabancı uyrukluların ülkeye girişlerinin reddedilmeye başlanacağı açıklandı.[21]
14 Mart'ta 8 kişiye koronavirüs testi yapıldı. 6 kişide pozitif çıktı (5'i Debre'den ve biri Barselona, İspanya'da bir yolculuktan sonra Üsküp'e döndü). Üsküp'teki toplam 14 hasta Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği'ne yatırıldı. Bu hastalardan 5 yeni vaka Debre'nin yerel hastanesinde kalıyordu.[22]
16 Mart'ta 7 kişinin (5'i resmi) testi pozitif çıktı (4'ü Debre'den, 1'i Üsküp'ten ve özel bir klinikte iki kere test olmuştu). Üsküp'teki hasta Viyana aracılığıyla Hollanda gezisinden yeni döndü. Test edilen ek iki vaka özel Žan Mitrev Hastanesi'ndeydi. Ertesi gün devlet laboratuvarı tarafından tekrar test edildi ve pozitif sonuçlar doğrulandı.[23] Yurt içinde ve yurtdışında artan vaka sayısı nedeniyle Kuzey Makedonya Hükûmeti iki uluslararası havaalanını kapatma kararı aldı (Üsküp ve Ohri) ve yabancıların ülkeye girişini yasakladı. Diplomatlar, (İçişleri Bakanlığı'ndan izin alması gereken) tıbbi personel ve kamyon şoförleri bu yasaktan muaftı.[24]
17 Mart'ta 4'ü Debre'de (2 hemşire ve 2 doktor, içlerinden biri ise eski belediye başkanı adayı ve siyasi aktivist olan Arben Agolli) ve 1'i Skopje'de olmak üzere 5 yeni pozitif vaka doğrulandı. Vaka sayısı 32'ye yükseldi.[25] Siyasi liderler, 12 Nisan'da yapılması planlanan erken parlamento seçimlerini erteleme kararı aldılar.[26]
18 Mart'ta 4 yeni vaka doğrulandı. Hepsi Belçika'dan Üsküp'e gelen Makedonyalı vatandaşlardı.[27] Başbakan Oliver Spasovski hükûmetin ülkede olağanüstü hâl ilan etmeyi düşündüğünü açıkladı. Bu ülkede daha önce hiç yapılmamış bir şeydi.[28] Günün ilerleyen saatlerinde olağanüstü hâl Cumhurbaşkanı tarafından resmen ilan edildi ve bu olaydan sonra, parlamento görevden alındığı için hükûmet yasama ve yürütme yetkisi kazandı.[29] Günün ilerleyen saatlerinde 7 kişinin koronavirüs testi pozitif çıktı (4'ü Üsküp'te ve 3'ü Debre'de).[30]
Alınan tedbirler
Potansiyel bir salgına karşı alınan tedbirler Ocak 2020'nin sonlarında başladı. Salgına karşı ulusal tedbirler Sağlık Bakanı Venko Filipče ve Bulaşıcı Hastalıklar Komisyonu tarafından yönetiliyor.[31]
27 Ocak'tan itibaren Üsküp Havalimanı'na kurulan termal kameralar, salgının merkez üssü olan Çin ile bağlantı kuran İstanbul ve Dubai'den gelen yolcuları izlemeye başladı.[32] DSÖ temsilcisi Jihane Tawilah ile ilk görüşmenin ardından ülkenin erken teşhis ve virüsün yayılmasını durdurmaya hazırlığı yeterli olarak değerlendirildi. Sağlık Bakanı Venko Filipče, Kuzey Makedonya'nın sağlık sisteminin potansiyel bir salgın için tamamen hazır olduğunu duyurdu. Termal kameralara ek olarak polis karakollarına bilgi broşürleri dağıtıldı ve tüm sınır geçişlerinde özel kontroller yapıldı.
4 Şubat'ta virüsün ilk reaktifleri Niş, Sırbistan'da tespit edildi. Filipče, şu anda ülkede yaklaşık 40.000 cerrahi maske ve tıbbi koruyucu giysi olduğunu söyledi ama ülkeyi potansiyel bir salgına hazırlamak için ek satın alımlar düşünüldü.[33] Şubat'ın ilk günlerinden beri Toplum Sağlığı Enstitüsü DSÖ ile yakın temas halindedir ve tavsiyelerini uygulamaktadır.[34] 6 Şubat'ta sık sık el yıkama, hapşırırken veya öksürürken mendil kullanma, hasta insanlarla korunmasız yakın temastan kaçınma gibi ilk önleyici öneriler kamuoyuna duyuruldu. Aynı gün, Filipče Çin'in Kuzey Makedonya büyükelçisi Zhang Zuo ile bir araya geldi ve tüm Sinohydro işçilerinin Kuzey Makedonya'daki görevlerine dönmeden önce 14 günlük bir karantinaya girmeleri gerektiği konusunda anlaşıldı.[35]
Kaynakça
- "Уште три нови случаи на коронавирус во Македонија, вкупната бројка достигна седум". Сител Телевизија (Makedonca). 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Macedoni in Italia". comuni-italiani.it (İtalyanca). 14 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Два нови потврдени случаи на корона вирус во Дебар". zdravstvo.gov.mk (Makedonca). 6 Mart 2020. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- Elsevier. "Novel Coronavirus Information Center". Elsevier Connect (İngilizce). 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- Reynolds, Matt (4 Mart 2020). "What is coronavirus and how close is it to becoming a pandemic?". Wired UK (İngilizce). ISSN 1357-0978. 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- "Crunching the numbers for coronavirus". Imperial News (İngilizce). 19 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- "High consequence infectious diseases (HCID); Guidance and information about high consequence infectious diseases and their management in England". GOV.UK (İngilizce). 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- "World Federation Of Societies of Anaesthesiologists – Coronavirus". www.wfsahq.org (İngilizce). 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020.
- "Прв случај на заболен од коронавирус во Македонија". А1он (İngilizce). 26 Şubat 2020. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "First case of coronavirus confirmed in North Macedonia". Al Jazeera. 26 Şubat 2020. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Два нови случаи на коронавирус во Македонија". Sitel (Makedonca). 6 Mart 2020. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Da Brescia alla Macedonia, due positivi al coronavirus". Giornale di Brescia (İtalyanca). 7 Mart 2020. 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- Макфакс (9 Mart 2020). "Вкупно седуммина заразени од коронавирус, позитивни три лица од семејството на сопружниците од Дебар". МАКФАКС (Makedonca). 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Филипче: Директорката заразена со коронавирус ќе биде разрешена денеска". Makfax. 10 Mart 2020. 7 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Советот на Дебар бара итен прекин на наставата во училиштата поради коронавирусот". Telma (Makedonca). 10 Mart 2020. 15 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Вонредни мерки на владата против корона вирусот". Telma (Makedonca). 10 Mart 2020. 15 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Вториот тест за коронавирус на првозаболената пациентка е негативен". NovaMakedonija (Makedonca). 10 Mart 2020. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Двајца нови заболени од коронавирус". А1он (Makedonca). 11 Mart 2020. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Кризна состојба во Дебар и Центар Жупа поради коронавирусот, затвор за непочитување на препораките". slobodnaevropa.mk (Makedonca). 13 Mart 2020. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Претседателот Пендаровски донесе Одлука за ангажирање на Армијата во Дебар и Центар Жупа". alsat-m.tv (Makedonca). 13 Mart 2020. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "North Macedonia bars foreigners arriving from 'high-risk countries' over coronavirus". Reuters. 13 Mart 2020. 4 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Уште шест лица позитивни на коронавирус, вкупно 18". Makfax (Makedonca). 14 Mart 2020. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Денеска вкупно 7 нови случаи позитивни на корона, тројца од Скопје!". Alsat-m (Makedonca). 16 Mart 2020. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Се затвораат Меѓународниот аеродром "Скопје" и сите копнени гранични премини" (Makedonca). nezavisen.mk. 16 Mart 2020. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Уште пет нови случаи на коронавирус во Македонија" (Makedonca). Telma. 17 Mart 2020. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- "Предвремените парламентарни избори во Северна Македонија ќе се одложат" (Makedonca). VOA News. 17 Mart 2020. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
- "Нови четири случаи на коронавирус во земјава, сите се од Скопје" (Makedonca). Centar.mk. 18 Mart 2020. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Владата побара воведување вонредна состојба во целата држава" (Makedonca). Канал 5. 18 Mart 2020. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Пендаровски прогласи вонредна состојба" (Makedonca). Nezavisen. 18 Mart 2020. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Уште 7 позитивни случаи на коронавирус во Македонија, бројот на болни се искачи на 42" (Makedonca). Сител. 18 Mart 2020. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Подготвени сме за коронавирусот, нема потреба од паника, вели министерот за здравство Филипче" (Makedonca). SDK. 31 Ocak 2020. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Филипче: Без паника, ама од утре превентивни мерки против коронавирусот" (Makedonca). slobodnaevropa.mk. 26 Ocak 2020. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Филипче: Не постои ниту еден сомнителен случај за корона вирус во земјава" (Makedonca). Fokus. 4 Şubat 2020. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Филипче: Исполнуваме сѐ што бара СЗО од нас, комплетно сме подготвени за корона вирусот" (Makedonca). Meta. 5 Şubat 2020. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- "Македонија Работниците од „Синохидро" пред да се вратат во земјава ќе поминат 14 дена во карантин во Кина" (Makedonca). Meta. 6 Şubat 2020. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
- Dünya Çapında Koronavirüs Haritası29 Ocak 2020 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi - Bilim ve Mühendislik Sistemi Merkezi'nin Koronavirüs COVID-19 Küresel Vakaları
- COVID-19 hakkında en son bilgiler ve Hükümet tarafından verilen yayılmayı önleme tedbirleri - Kuzey Makedonya'daki Koronavirüs hakkındaki resmi bilgiler.
- Kuzey Makedonya, Durum Haritası - Kuzey Makedonya'daki vakaların haritası.