1987 Türkiye genel seçimleri

1987 Türkiye genel seçimleri ile TBMM 18. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimler 29 Kasım 1987 tarihinde, 67 ildeki 104 seçim çevresinde düzenlendi.

1987 Türkiye genel seçimleri
29 Kasım 1987
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 450 sandalyesi için
Çoğunluk için gereken 226 sandalye

  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Turgut Özal Erdal İnönü Süleyman Demirel
Parti Anavatan Partisi Sosyaldemokrat Halkçı Parti Doğru Yol Partisi
Liderlik tarihi 20 Mayıs 1983 30 Mayıs 1986 6 Eylül 1987
Liderin bölgesi İstanbul İzmir Isparta
Son seçim 211 sandalye, %45,14 Yeni parti Yeni parti
Sandalye 292 99 59
Değişim 81 99 59
Aldığı oy 8.704.335 5.931.000 4.587.062
Oran %36,31 %24,74 %19,10
Değişim %8,83 %24,74 %19,10
Önceki Başbakan

Turgut Özal
Anavatan Partisi

 Seçilen Başbakan

Turgut Özal
Anavatan Partisi

İlçeler bazında seçim sonuçlarını gösteren harita

450 milletvekilliğinin belirlendiği seçimlere 7 siyasi parti ve toplam 3.214 aday katıldı. Seçime katılan 7 parti de 450'şer aday gösterdi, ayrıca 41 seçim çevresinde 64 kişi de seçime bağımsız aday olarak katıldı.

29 Kasım 1987 genel seçimleri, 1946'dan sonra birden fazla partinin katıldığı 10. genel seçim ve aynı zamanda Türkiye'de yapılan üçüncü erken seçimdir. Bu seçimlere, Millî Güvenlik Konseyi’nin (MGK) bir önceki seçimde veto ettiği partiler de katılırken, 12 Eylül Darbesi'nden sonra siyaset yasağı konan eski liderlerin partilerinin başında girdiği ilk seçimler oldu. 1987 seçimleri Türk siyasi hayatında %93.3’lük oranla katılımın en yüksek olduğu seçimlerdir.[1]

Seçimlerden galip çıkan Anavatan Partisi, yürürlüğe giren yeni seçim sistemi sayesinde, 1983 seçimlerine göre oy oranı 8 puan gerilemesine rağmen milletvekili sayısını 292’ye çıkartarak yeniden tek başına iktidara geldi. Anavatan Partisi dışında seçim barajını aşan diğer iki partiden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 99 ve Doğru Yol Partisi (DYP) 59 milletvekilliği kazandı. Demokratik Sol Parti (DSP), MSP’nin devamı olan Refah Partisi (RP), MHP’nin devamı olan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) seçim barajın altında kalarak TBMM’ye giremedi.

Seçim Sistemi

17 Mayıs 1987’de Anayasa’da yapılan değişiklikle seçmen yaşı 20’ye indirilip, milletvekili sayısı 400'den 450’ye çıkarıldı ve 12 Eylül 1980 öncesindeki bazı siyasetçilere yasak getiren geçici 4. madde halkoyuna sunularak kaldırıldı (1987 Türkiye anayasa değişikliği referandumu). 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nda bu yönde değişiklik yapılmıştır.[2] Seçimlerden önce yapılan bir diğer düzenlemeyle seçmen kütüğüne kayıtlı olmayan ve en az 6 aydır yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının gümrük kapılarında kurulacak sandıklarda genel seçimlerde ve halkoylamalarında oy kullanması mümkün hale getirildi.

Seçimlerden önce yürürlüğe giren yeni sisteme göre, milletvekilliklerinin dağılımı "çift barajlı" ve "kontenjanlı" bir sistemle belirlendi. Bu sistem, kontenjan adaylarının seçimi yönünden "çoğunluk", liste adaylarının seçimi yönünden ise "Barajlı D'Hont" sistemlerinin karmasından oluştu ve Türkiye'de ilk kez uygulandı.

Sisteme göre, önce yüzde 10 oranındaki Türkiye barajı belirlendi. Bunun için 104 seçim çevresindeki geçerli oylar, gümrük kapılarında kullanılan geçerli oylarla toplandı. Böylece, "Türkiye toplam geçerli oyu" bulundu. Bu rakama göre, yüzde 10 baraj belirlendi. Bu barajı geçemeyen parti milletvekili çıkaramadı.

Gümrük kapılarında kullanılan geçerli oylar, seçim çevrelerinin toplam geçerli oylarına göre dağıtıldı. Seçim çevresi barajının hesaplanması ve milletvekilliği dağılımı ise şöyle yapıldı; Bir seçim çevresinde geçerli oyların toplamı (gümrüklerdeki oylardan yansıyanlar dahil), o çevreden çıkan milletvekili sayısına bölündü. 6 milletvekili çıkaracak seçim çevresinde bu bölme işlemi bir eksiği ile yani 5 milletvekili çıkaracakmış gibi yapıldı. Biri kontenjan 5 veya 4 milletvekili çıkaran seçim çevresinde ise bölme işlemi, toplam milletvekili sayısına göre yapıldı.

Bölme işlemi sonucu elde edilen rakam, o bölgenin "seçim çevresi barajı"nı oluşturdu. Bir partinin milletvekili çıkarabilmesı için en az bu rakam kadar oy alması gerekti. Bağımsız adaylar için de aynı baraj rakamı geçerli oldu. Hiçbir partinin "seçim çevresi barajı"nı aşamaması hâlinde baraj dikkate alınmadı ve partiler barajı aşmış gibi hesap yapıldı. 104 seçim çevresinde gerçekleşen 1987 seçimlerinde, %20 (267 MV), %25 (72 MV) ve %33,3 (105 MV) düzeyinde oluşan seçim çevresi barajları seçim sistemine hakim oldu.[3]

Kontenjan milletvekili çıkarmayan seçim çevrelerinde, milletvekili dağılımı için, o partinin aldığı geçerli oy sayısı önce 1'e, sonra 2'ye, o seçim çevresinden çıkacak milletvekili sayısına kadar bölündü. Daha sonra çıkan rakamlar sıralamaya konuldu. Bu sıralama, o seçim çevresindeki milletvekili sayısı tamamlanıncaya kadar devam etti.

Kontenjanlı seçim çevrelerinde en fazla oyu alan partinin kontenjan adayı milletvekili seçildi. Bu gibi seçim çevrelerinde milletvekili dağılımı şu şekilde yapıldı; partilerin aldıkları geçerli oylar, kontenjan dışında çıkacak milletvekili sayısına bölündü. Yani, bölme işlemi kontenjan ile birlikte çıkacak milletvekili sayısının bir eksiği yapıldı. Kontenjan adayı dahil 5 ve 4 milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde de bölme işlemi bir eksiği ile yapıldı.

Sonuçlar

1987 genel seçimlerinin sonuçları:[4]

Toplam Sandık99.163
Kayıtlı seçmen sayısı26.376.926
Oy kullanan seçmen sayısı24.603.541
Katılım Oranı (%)93,3
Geçerli oy sayısı23.923.687
Gümrük kapıları geçerli oy sayısı47.942
Toplam geçerli oy sayısı23.971.629
Milletvekili Sayısı450
Parti Genel Başkan Oy % +/– Sandalye +/–
Anavatan PartisiTurgut Özal8.704.33536,3 8,8292 81
Sosyaldemokrat Halkçı PartiErdal İnönü5.931.00024,8Yok99Yok
Doğru Yol PartisiSüleyman Demirel4.587.06219,1Yok59Yok
%10 seçim barajı
Demokratik Sol PartiBülent Ecevit2.044.5768,5Yok0Yok
Refah PartisiNecmettin Erbakan1.717.4257,2Yok0Yok
Milliyetçi Çalışma PartisiAlparslan Türkeş701.5382,9Yok0Yok
Islahatçı Demokrasi PartisiAykut Edibali196.2720,8Yok0Yok
Bağımsızlar89.4210,4 0,70
Toplam23.971.629100450

İllere Göre Seçim Sonuçları

İllere göre 29 Kasım 1987 genel seçim sonuçları;[5]

İl MV ANAP % SHP % DYP % DSP % RP % Diğer % Toplam
Adana14264.77633,9210.43626,9149.86819,278.04910,043.0555,535.0374,5781.221
Adıyaman451.77132,938.31724,336.36223,17.2024,617.96511,45.8063,7157.423
Afyon6114.81837,449.41416,177.51625,323.7687,820.0006,521.1486,9306.664
Ağrı446.80336,719.48615,321.96817,217.36913,617.95514,14.0873,2127.668
Amasya458.50733,250.04528,437.12921,112.2526,99.2825,39.0005,1176.215
Ankara26651.91639,6486.43229,6237.88614,5100.3716,169.5784,298.3626,01.644.545
Antalya8151.27332,5115.92824,9151.18032,519.2954,214.5183,113.2882,9465.482
Artvin332.24928,934.39630,831.51728,36.7636,14.1713,72.4122,2111.508
Aydın7167.24641,1102.60225,387.01221,427.6746,812.5083,19.4272,3406.469
Balıkesir8206.93737,7130.90323,9125.95322,944.7998,226.301 4,813.6592,5548.552
Bilecik237.29440,624.73326,918.67820,35.7926,33.2183,52.1622,491.877
Bingöl321.83528,411.62515,122.75329,61.7512,317.02022,21.7942,376.778
Bitlis335.82243,810.79513,212.81115,73.1453,817.28521,11.9642,481.822
Bolu5127.89547,239.13314,554.45020,122.4268,320.4237,56.6452,4270.972
Burdur356.08341,325.23018,634.37325,39.9707,34.8233,65.2393,9135.718
Bursa11282.99836,8148.50419,3200.14926,168.2238,948.3966,320.2192,6768.489
Çanakkale4101.45440,562.04324,856.34822,519.2077,76.7152,74.5981,8250.365
Çankırı351.05244,011.85510,226.94323,29.3958,17.9176,88.8557,6116.017
Çorum6110.83839,068.53824,142.77315,120.8137,318.2846,422.9188,1284.164
Denizli6125.01735,295.11426,785.71524,129.4978,310.1922,910.1002,8355.635
Diyarbakır868.33322,976.07425,539.59713,327.8989,472.92524,513.1694,4297.996
Edirne457.05326,163.42929,043.85720,146.66021,34.6622,12.9791,4218.640
Elazığ547.43423,638.02618,962.67031,27.2643,635.42717,610.3675,2201.188
Erzincan345.81739,638.88233,611.1279,64.7344,14.6644,010.4979,1115.721
Erzurum7135.21940,931.3849,586.13226,115.5814,732.3679,829.6819,0330.364
Eskişehir5141.59741,494.41927,666.58819,520.1955,99.8212,99.1022,7341.722
Gaziantep8147.24436,4125.85331,167.55316,721.4425,326.0236,516.2094,0404.324
Giresun589.84342,247.16922,135.67916,815.9587,514.3176,710.0654,7213.031
Gümüşhane350.83048,79.9499,520.06719,24.8764,713.77313,24.9624,8104.457
Hakkâri220.75536,018.16131,56.36911,010.35217,91.6202,84710,857.728
Hatay9131.83230,8140.07332,786.11320,128.7486,726.0026,115.8133,7428.581
Isparta435.57319,319.57210,6110.94660,25.4863,06.3453,56.2573,4184.179
İçel9179.78636,0169.47333,988.04217,621.9124,419.8994,020.9064,2500.018
İstanbul451.235.12339,7928.45929,8368.67811,9313.24210,1213.5446,952.0861,73.111.132
İzmir19472.30835,8469.36735,6206.55615,6121.5599,230.1862,319.4361,51.319.412
Kahramanmaraş791.36229,562.49120,270.07222,610.0283,242.82913,833.32910,7310.111
Kars692.29436,985.70634,219.8407,930.32712,110.2844,111.9054,8250.356
Kastamonu485.06037,037.31916,256.82824,728.80412,58.5003,713.6195,9230.130
Kayseri8177.11044,767.42117,058.20614,726.1726,636.7819,330.8297,8396.519
Kırklareli356.17533,459.99935,730.74618,315.5409,23.3592,02.3201,4168.139
Kırşehir346.58941,432.85429,210.0338,97.9027,06.8556,18.2907,4112.523
Kocaeli7109.00727,1110.89227,680.58220,138.3739,553.15913,210.0452,5402.058
Konya14307.07538,4135.64317,0136.72117,153.0946,6120.25915,046.8205,9799.612
Kütahya5104.54136,245.63615,878.03327,019.9486,926.4129,114.6005,0289.170
Malatya6159.54058,667.70024,912.6364,78.7973,216.3156,07.1122,6272.100
Manisa9193.55733,4136.59023,6162.36528,049.6798,624.7574,312.6202,2579.568
Mardin659.04327,858.75027,745.12021,311.1255,235.97217,02.0471,0212.057
Muğla593.94833,782.27329,571.93725,820.2947,35.2421,95.3851,9279.079
Muş435.90534,120.30919,319.27018,44.7904,614.30913,610.57710,1105.160
Nevşehir343.11833,227.00120,829.65522,87.0355,413.89210,79.3457,2130.046
Niğde586.12436,845.03519,251.03921,820.7538,818.9148,112.3035,3234.168
Ordu7127.17539,869.31821,753.01816,638.81312,120.3666,410.9053,4319.595
Rize451.61631,030.47918,339.99624,015.6389,423.773 14,25.1813,1166.683
Sakarya6111.40034,646.05914,386.13626,732.73210,134.12710,611.7333,7322.187
Samsun9162.82330,794.82517,9163.13730,858.34611,031.9596,018.9953,6530.085
Siirt545.13227,928.05517,337.01722,97.7684,838.96624,14.8393,0161.777
Sinop339.18730,128.92422,229.47922,622.10717,06.4875,04.1743,2130.358
Sivas7124.23639,582.17426,123.2437,418.4165,940.07612,726.5388,4314.683
Şanlıurfa797.59736,040.50915,050.10418,518.4216,832.23711,931.97711,8270.845
Tekirdağ476.71633,671.00131,143.28219,029.49012,94.8262,13.0161,3228.331
Tokat6104.65234,174.93324,454.78517,923.1137,526.6728,722.8517,4307.006
Trabzon7123.98536,857.13017,063.27118,837.47911,137.63111,217.1875,1336.683
Tunceli210.97319,131.53154,82.3464,110.92119,08321,49001,657.503
Uşak358.02739,842.77129,320.99514,413.9239,55.6793,94.4773,1145.872
Van543.92725,424.33114,024.38814,116.8729,730.06417,433.61619,4173.198
Yozgat5103.00145,141.19118,121.7219,513.6606,018.5478,130.04013,2228.160
Zonguldak9128.10924,686.33116,5129.70324,9140.54826,926.1635,010.9362,1521.790
Türkiye Toplamı4508.704.33536,35.931.00024,84.587.06219,12.044.5768,51.717.4257,2987.2314,123.971.629

Kaynakça
  1. "Çok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seçim Beyannameleri ve Propaganda Görselleri (1950-2011)". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.
  2. TÜRKİYE'DE MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ 12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., byegm.gov.tr
  3. "Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları" (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.
  4. "1983 - 2007 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
  5. "1983-2007 Yılları Arası Milletvekili Genel Seçimleri". 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2016.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.