Yoncalı, Şavşat

Yoncalı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Yoncalı
Ülke Türkiye
İl Artvin
İlçe Şavşat
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Nüfus
 (2000)
  Toplam 330
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0466
Posta kodu 08700
Resmî site
-

Yoncalı, Ekim 2020 yılında farkına varılan asırlık armut ağacıyla da tanınmaktadır.

Tarihçe

Eski adı Tsihia'dır (ციხია). Gürcüce "kaleli" anlamına gelen bu yer adı Türkçede Sihya (سخیا) biçimini almıştır.[1] Tsihia'nın eski bir yerleşme olduğu köyün kilisesine ait ve 12. yüzyıldan kalma Gürcüce yazılı taştan anlaşılmaktadır.[2] Bu kilisenin inşa edildiği erken ve geç ortaçağda Gürcü idaresinde olan köy, 16. yüzyılın ortasında Osmanlıların eline geçti.

19. yüzyılın son çeyreğinde Erzurum Vilayeti'ine bağlı bir köyken Tsihia, 93 Harbi'inden galip çıkan Rus idaresi altına girdi. Köyün adını Gürcüce yazılışına uygun biçimde Tsihia (Цихиа) olarak kaydeden Rus idaresinin 1886 yılındaki tespitine göre köyde 319 kişi yaşıyordu.[3] Köy, Rus idaresinin son bulmasının ardından bir süre bağımsız Gürcistan'ın (1918-1921) sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sürerken Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Tsihia Türkiye'ye bırakıldı.[4]

Tsihia, Türkiye’ye bırakıldıktan sonra Artvin livasının (vilayet) Şavşat kazasının nahiyelerinden biri olan Merya'ya bağlandı.[5] 1925 yılında köyün adı Yoncalık (saha sonra Yoncalı) olarak değiştirildi.[6]

Yoncalı köyünde iki köy kilisesinin varlığı bilinmektedir. Tamamen yıkılmış olan bu iki kiliseden birine ait olan ve 12. yüzyıla tarihlenen Gürcüce yazılı taşın varlığı 2005 yılında keşfedilmiştir.[1][2]

Asırlık armut ağacı: "Panta"

Yoncalı köyünde bulunan bir armut ağacının yaklaşık 1.500 yaşında olabileceği tahmin edilmektedir. Gürcüce adıyla "panta" (პანტა) olarak adlandırılan ağacın yaban armudu cinsi Pyrus caucasica (Kafkas armudu) olduğu Gürcüce adından anlaşılmaktadır. Bunun kesinleşip tescil edilmesi halinde Yoncalı dünyanın en yaşlı armut ağacına sahip köy olacaktır. Çevre genişliği 6,6 metre olan panta armudu ağacı, 2,1 metre çap ve 18,5 metre boyundadır. Ağacın tescil edilmesi için çalışmalar başlatılmıştır.[7][8]

Coğrafya

Artvin iline 95 km, Şavşat ilçesine 30 km uzaklıktadır.

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 330
1997 273

Kaynakça

  1. Tao Klarceti - Tarih ve Kültür
  2. "2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 47". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
  3. "kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
  4. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
  5. Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
  6. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, ISBN 9789944197526.
  7. "Dünyanın En Yaşlı Armut Ağacı Artvin’de Bulunmuş Olabilir"
  8. "Dünyanın en yaşlı armut ağacı Artvin Şavşat Yoncalı köyünde/ The oldest pear tree in the World."

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.