Yahya

Yahya veya Yuhanna[not 2] (y. MÖ 10 / 1 – MS 30), İsa'nın çağdaşı, Zekeriya'nın ise oğlu olan Yahudi[13][14] din büyüğüydü. Hristiyanlıkta Vaftizci Yahya (יוחנן המטביל‎, romanize: Yohanān HaMatbil) olarak anılır ve aziz kabul edilir. Hristiyanlar tarafından her yıl 24 Haziran'da "Vaftizci aziz Yuhanna günü" kutlanır.[15][16][17] Bahá’ílik, Sâbiîlik ve İslam'da ise bir peygamber olarak kabul edilir. Bu durum Yeni Ahit'teki Matta, Markos, Luka, ve Yuhanna İncilleri ile Kur'an'da[18] ve Bahá’í metinlerinde teyit edilir.[19]

Başlığın diğer anlamları için Yahya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Yahya
Yuhanna
Yahya vaaz verirken, Anton Raphael Mengs
Genel
Doğum y. MÖ 10/1[1]
Yehuda Krallığı, Kenan
(günümüzde Güney İsrail)
Ölüm y. MS 28/26[2][3][4][5][6]
Maçæus, Peræ, Levant
(günümüzde Batı Şeria)
Ebeveyn(ler)
Dinî
Tanınma nedeni
Hareket Vaftizm[not 1]
Vaftizm yerinin kazılarda ortaya çıkan kalıntıları, Şeria Nehri, Ürdün

Vaftizci Yahya'nın yaşamı, bizzat Yahudi tarihçi Josephus tarafından anlatılır.[20] Yeni Ahit'te, bir mesih öngörüp, İsa'nın geldiğini Yuhanna İncili ile bildirdiği ve halkı İsa'nın vaazları ile bilgilendirdiği için "İsa'nın öncüsü" olarak tasvir edilir.[21][22][23] Luka İncili'ne göre, İsa'nın akrabasıdır.[24] Sâbiîler Yahya'nın, İsa'nın akrabası olduğuna inanmaz ancak Sâbiîlikte Yihya Yahane olarak geçer ve en büyük peygamber olarak kabul edilir. İslam'a göre Yahya'nın annesi, Meryem'in teyzesidir.[25]

Görüşler

Yahya'nın hayatı hakkındaki başlıca kaynaklar Yeni Ahit'teki Elçilerin İşleri bölümü ve Yahudi general Yosefus'un, MS 93 yılında yazdığı Antik dönemde Yahudiler (Latince: Antiquitates Judaicae) kitabıdır. Bunların haricinde Kur'an-ı Kerim'de de, Yahya'dan kısaca bahsedilir. Ancak tüm bu kaynakların Yahya'nın hayatını kendi bakış açılarından ele aldıklarını göz önünde bulundurmak gerekir.[26]

Hristiyanlıkta

İncil'de ismi, Yuhanna (Grekçe: Ιωάννης) olarak geçmektedir. Kendisi, Matta'da şöyle anlatır:

« Yahya’nın deve tüyünden giysisi, belinde deri kuşağı vardı. Yediği, çekirge ve yaban balıydı. »

Yahya, Filistin Hükümdarı Hirodes Antipa'ın kardeşinin karısı Herodias ile evlenmesini lanetlemiş ve evliliğin geçersiz olduğunu ilan etmiştir. Karısı Herodias'ın isteği üzerine Herod Antipas'ın emriyle kafası kesilerek idam edilmiştir.

İslam'da

Doğumu, çocukluğu ve şeceresi

Zekeriya Peygamber ve eşi, çocuksuz bir aileydiler. Zekeriya, kendisi vefat ettikten sonra yerine, akrabalarının geçmesinden endişeleniyordu. Bu yüzden, kendisine bir evlat bahşetmesi için Allah'a dua etti.[27] Duasının kabul edildiği kendisine haber verildi.[28] Dünya'ya gelecek olan çocuğuna, daha önce kimseye verilmemiş olan Yahya ismini vermesi emredildi.[29]

Yahya'ya küçük yaşta hikmet verildi. O, çocukluğundan itibaren anne babasına saygılı, yumuşak kalpli, Allah'a derin saygılı, hayır işlerinde yarışan bir insan oldu.[30]

Yahya'nın annesi el-İşbâ ile Meryem Ana'nın annesi Hanne kızkardeştiler. Bu iki kardeşin babasının adı Fakud idi.[31]

Arâisü'l-Mecâlis fî Kısâsi'l-Enbiyâ’da Yahya'nın Şeceresi
  1. İbrahim
  2. İshak
  3. Yakub
  4. Yahuda
    (Yahuda ile İyşa arasında ismi
    bilinmeyen birçok ata)
  1. İyşa
  2. Davud
  1. Süleyman
  2. Rahbeam
  3. Ebya
  4. Asa
  5. Yehşafaz
  1. Şalum
  2. Fahur
  3. Sâdık
  4. Müslim
  5. Süleyman
  1. Davud
  2. Nahşan
  3. Saduk
  4. Müslim
  5. Edi
  1. Berahya
  2. Zekeriya
  3. Yahya[32]
Yahya'nın Şam Ulu Camii'ndeki türbesi

Tebliği

Yahya, peygamberlik yapmaya çocuk yaşta başladı. Yahya'nın peygamberlik için gönderildiği şehir Şam'dır.[33] Yahya ile İsa buluştuğu zaman, İsa otuz yaşında idi.[31] Yahya, onun başını suya daldırdı.[33] Yahya, İsa'nın peygamberliği başladıktan sonra, on iki havari ile birlikte onun elçisi olarak tebliğine devam etti.[34]

Ölümü

Musa'nın şeriatında yasaklanan fiillerden birisi, yeğenle evlenmekti. İsrailoğullarının hükümdarı Herod Agrippa,[35][36] kardeşinin kızıyla evlenmek istiyordu. Yahya da bunun İncil'de yasaklandığını ve nikâhın imkânsız olduğunu bildirdi. Bu duruma içerleyen kızın annesi, Yahya'nın öldürülmesini istedi. Bunun üzerine Herod Agrippa, Yahya Peygamber'in başını kestirdi. Müslüman geleneğine göre Yahya, Şam'da gömülüdür.

Notlar
  1. Batıda "Baptism" olarak bilinen mezhebinin temel öğretilerini oluşturmuştur.
  2. İbranice: יוֹחָנָן‎, romanize: Yohanān; Aramice: ܡܥܡܕܢܐ, Yohanūn; Grekçe: Ἰωάννης, Iōánnēs;[7][8][9] Arapça: يَحِيَّى, Yaḥiyyā;[10][11] Kıptîce: ⲓⲱⲁⲛⲛⲏⲥ[12]

Kaynakça
  1. Luke 1:36 indicates that John was born about six months before Jesus, whose birth cannot be dated later than early in 4 AD, L. Morris, "John The Baptist", ed. Geoffrey W Bromiley, The International Standard Bible Encyclopedia, Revised (Wm. B. Eerdmans, 1938–1958), 1108.
  2. Metzger, Bruce Manning (1993). The Oxford Companion to the Bible. Oxford University Press. s. 283. ISBN 9780199743919. Herod beheaded John at Machaerus in 31 or 32 AD.
  3. Metzger (2004). The Oxford Guide to People & Places of the Bible. Oxford University Press. s. 103. ISBN 9780195176100. Herod beheaded John at Machaerus in 31 or 32 AD.
  4. Kokkinos, The Herodian Dynasty, pp. 268, 277.
  5. Lang, Bernhard (2009) International Review of Biblical Studies Brill Academic Pub 9004172548 p. 380 – "33/34 AD Herod Antipas's marriage to Herodias (and beginning of the ministry of Jesus in a sabbatical year); 35 AD – death of John the Baptist"
  6. "born 1st decade BC, Judaea, Palestine, near Jerusalem—died 28–36 AD; feast day June 24"- St. John the Baptist Encyclopædia Britannica online
  7. "Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος και Βαπτιστής (Σύλληψη)". Saint.gr. 23 Eylül 2012. 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012.
  8. "H ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ : Επιτροπές της Ιεράς Συνόδου – Συνοδική Επιτροπή επί της Εκκλησιαστικής Τέχνης και Μουσικής". Ecclesia.gr. 30 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012.
  9. παπα Γιώργης Δορμπαράκης (26 Ocak 2012). "ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ: Η ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ, ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ (7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ)". Pgdorbas.blogspot.com. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2012.
  10. "النبي السابق يوحنا المعمدان". Antioch. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019.
  11. "سيرة يوحنا المعمدان ابن زكريا الكاهن". www.thegrace.com. 6 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
  12. "يوحنا المعمدان - St-Takla.org". st-takla.org. 2 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
  13. "the Baptist, saint Yahya." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
  14. "John the Baptist." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  15. Webb, Robert L. (1 Ekim 2006) [1991]. John the Baptizer and Prophet: A Socio-historic Study. Eugene, Oregon: Wipf & Stock Publishers (29 Eylül 2006 tarihinde yayınlandı). ISBN 9781597529860.
  16. Sykes, Robert Henry (1982). Friend of the Bridegroom: Meditations in the Life of John the Baptizer. Everyday Publications, Inc. ISBN 9780888730527. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  17. Mead, G.R.S. Gnostic John the Baptizer: Selections from the Mandaean John-Book. Forgotten Books. ISBN 9781605062105. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  18. Kur'an-ı Kerim: En'âm:85, Âl-i İmrân:39, Meryem:7:12– 15
  19. Compilations (1983). Hornby, Helen (Ed.). Lights of Guidance: A Bahá'í Reference File. Bahá'í Publishing Trust, New Delhi, India. s. 475. ISBN 978-81-85091-46-4. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
  20. Flavius Josephus, Antiquities of the Jews 18.5.2
  21. Funk, Robert W. & the Jesus Seminar (1998). The Acts of Jesus: The search for the Authentic Deeds of Jesus. San Francisco: Harper; "John the Baptist" cameo, p. 268
  22. Funk, Robert W. & the Jesus Seminar (1998). The Acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus.San Francisco: Harper; "Mark," pp. 51–161.
  23. Meier, John (1994). Mentor, Message, and Miracles (A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, Vol. 2). 2. Anchor Bible. ISBN 978-0-385-46992-0.
  24. "Bible Gateway passage: Luke 1:17 - New King James Version". Bible Gateway (İngilizce). 2 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2020.
  25. "YAHYÂ". Kur’an’da adı geçen, İsrâiloğulları’na gönderilen bir peygamber. TDV İslam Ansiklopedisi. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
  26. Saint John he Baptist Britannica. Erişim: 1 Şubat 2015
  27. "Kuran, 3:38". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.
  28. "Kuran, 3:39". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.
  29. "Kuran, 19:7". 29 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2016.
  30. Kuran, 19/12-14
  31. Taberi 1991, s. 848
  32. (Arapça) Ebu İshak Sâlebî, Arâisü'l-Mecâlis fî Kısâsi'l-Enbiya 28 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. s.509-510
  33. Taberi 1991, s. 849
  34. Taberi 1991, s. 850
  35. "Yahya Aleyhisselam". 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2018.
  36. Matthew 14:3–12, Mark 6:17–29 and Luke 23:5–12

Bibliyografya
  • Taberi, Ebu Cafer (1991). Milletler ve Hükümdarlar Tarihi, c. III. MEB Yayınları. |başlık= dış bağlantı (yardım)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.