Mesih

Mesih (Aramice: ܡܫܝܚܐ Mşiho, Arapça: المسيح El-Mesih, İbranice: מָשִׁיחַ Maşiah, Yunanca: Μεσσίας Mesias); "kutsal yağ ile ovulmuş, meshedilerek kutsanmış", "ayrıca birtakım inanç grupları tarafından kurtarıcı olarak beklenen" kişi.[1]

Eski Mısır'da, Firavun'un yağla kutsanması, 1901-1906 Jewish Encyclopedia.

Etimoloji ve tarihçe

Mesih anlamına gelen Maşiah sözcüğü İbranicede 'kutsal yağ ile ovulmuş, meshedilmiş ve böylece kutsanmış' anlamına gelmektedir.

Tarih öncesi İsrail kralları ve yüksek rahipleri, yeni görevlerinin simgesi olarak yağla kutsanırlardı. Tevrat'ın birçok yerinde bu işlemin yapıldığına dair ayetler vardır.

Geniş anlamıyla bu unvan "Tanrı'nın bir görev vermek üzere seçmiş olduğu" kişileri de kapsıyordu. Eski Antlaşma'nın "Yeşaya" kitabında Yahudileri sürgünden kurtaran Pers kralı Kiros'a da bu unvanla (mesih) hitap edildiği görülür.

Batı dillerinde Mesih anlamında kullanılan Khristos sözcüğü, Mesih sözcüğünün Yunanca karşılığıdır. Yahudiler, "christ", "christos" vb. kelimeler Hristiyanlığı çağrıştırdığı için Mesih sözcüğünü kullanmayı tercih ederler.

Kurtarıcı beklentisi birçok dini inançta temel karakterdir. Zerdüştlükte ise beklenen kurtarıcı birçok özellikleri ise İsa Mesih ile benzer özellikler taşır: "Ölülerin dirilişi ve ve son yargılama ile bitecek 4. devrede temiz bir bakireden Zerdüşt doğar ve O'nun tebliğinin tesiri 10 asır sürer. Daha sonra zamanla dünyanın umumi ahlaki durumu kötüleşecektir. Zerdüşt'ten sonra 2. bin yılda Zerdüşt neslinden bir peygamber gelecek ve bu durum 3. binyılda da devam edecektir."[2]

Yahudi kültüründe
Samuel Davud'u yağlıyor, Suriye, tarih: 3. yüzyıl

Mesih Musevi metinlerinde Yahudi milletinin kurtarıcısıdır. Yahudiler, Davud soyundan Yusuf oğlu Mesih veya Efraim oğlu Mesih adı ile geleceğine inanmaktaydılar.

Yahudiler Mesih'in birinci yüzyılda kendilerinin Roma İmparatorluğu'nda yaşadıkları sorunları sona erdirmek üzere gönderileceğini, dünyevi bir krallık kuracağını ve kendilerine yol göstereceğini düşünüyorlardı. 1600'lü yıllarda İzmir doğumlu bir Yahudi olan Sabetay Sevi Yahudi toplumunu kendisinin mesihlik iddiası etrafında toplamayı ve onları kötü durumdan kurtarmayı denedi. Ancak şikayetler üzerine yargılandı ve ölüme mahkûm edileceğini anlayınca tövbe edip Müslüman oldu.[3] Benzer şekilde tarihin farklı zamanlarında Mesihlik iddiası ile ortaya çıkarak dünyanın çeşitli yerlerindeki Yahudi topluluklarında (cemaatlerinde) dalgalanmalara sebep olan kişiler olmuştur.

Yahudiler İsa'yı mesih olarak kabul etmezler.

Son Yargılama, Jean Cousin le Jeune ("Genç" Jean Cousin, 16. yy)

Hristiyanlar İsa'nın, Yahudi dini metinlerinde anlatılan beklenen Mesih olduğuna inanırlar. Yahudiler bu görüşe katılmaz ve kendisi de bir Yahudi olarak dünyaya gelmiş olan İsa'yı Mesih olarak kabul etmezler.

Hristiyanlar Mesih'in daha çok ruhanî bir kurtarıcı olduğuna ve insan ırkını kurtarmaya geldiğine inanırlar. Bahsi geçen krallık ise manevi bir krallıktır (Tanrı'nın Krallığı). Ahir zamanda İsa Mesih'in ikinci defa yeryüzüne inişi ve ordusuyla birlikte Mesih Karşıtı'nı yenip yok etmesi ile gerçekleştirilecektir.

"...Meryem'den Mesih diye tanınan İsa doğdu." (Matta İncili: 1,16)
"Ama biz çarmıha gerilmiş Mesih'i duyuruyoruz. Yahudiler bunu yüzkarası, öteki uluslar da saçmalık sayarlar." (1. Korintliler 1,23)

İslam'da Mesih

İslamî anlayışta başlangıçta “beklenen bir kurtarıcı Mesih” olmaması ve Kur’an’da Mesih kelimesinin bu anlamda kullanılmamış olmasına rağmen[4], hadislerin etkisi ve zamanla “beklenen Mesih” anlayışı kabullenilmiş ve bu gelenek içerisindeki anlatımlar saygı duyulan hadis külliyatlarına girmiştir.

Kur’an’daki İsa Mesih anlatımlarının İsa'nın ölümüyle ilgili farklı bir anlama gelen ifadeler içermesi, İslam toplumunda konunun farklı ele alınmasına yol açmıştır. İslamî anlayışta göğe yükseltilmenin maddi olarak yapılıp yapılmadığı, İsa’nın gökyüzünde yaşayıp yaşamadığı, Kıyamet’e yakın bir zamanda dönüp dönmeyeceği ve eğer dönecekse bunun bedensel olarak mı gerçekleşeceği yoksa manevi (mecazi) olarak mı gerçekleşeceği konuları nakilcilerin ve yorumcuların katkılarıyla zengin bir literatür düzeyine ulaşmıştır.[4] Diğer İbrahimi dinlerde de yer alması nedeniyle, İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonraki yıllarda Mesih kavramı İsrailiyat ve hadislerin etkisiyle İslam inanç ve mitolojileri arasına girmiştir. Bazı İslam âlimleri Mesih kavramını Hristiyanlıktaki anlamına benzer şekilde yorumlarlar.

Mirza Gulâm Ahmed, Ahmedîliğin kurucusu, inananları tarafından ahir zamanda beklenen mesih

İslamî kaynaklarda

Kur'an'da: Nisa Suresi 158-159. ayetler şöyle der: "...Allah onu (İsa'yı) kendi nezdine kaldırmıştır. Allah izzet ve hikmet sahibidir. Kitap ehlinden hiç kimse yoktur ki ölümünden önce, ona (İsa’ya) iman edecek olmasın. Kıyamet günü o (İsa) onların aleyhine şahit olacaktır"[5]

Mesih sözcüğü, Kur'an'da da (3/45, 4/157-159, 171-172, 5/17, 72, 75 9/31) geçer. İsa Kur'an'da yer yer "İsa Mesih" olarak anılır.[6][7][8][9]

"Melekler demişlerdi ki: Ey Meryem! Allah sana kendisinden bir Kelime'yi müjdeliyor. Adı Meryem oğlu İsa Mesîh'tir; dünyada da, ahirette de itibarlı ve Allah'ın kendisine yakın kıldıklarındandır." (Al-i İmran Suresi, 45)

"Hristiyanlar ise, "İsa Mesih Allah'ın oğludur" dediler. Bu onların ağızlarıyla söyledikleri sözleridir." Allah'ı bırakıp, hahamlarını, rahiplerini ve Meryem oğlu Mesih'i rab edindiler. (Tevbe:30-31) Andolsun, "Allah, Meryem oğlu Mesih'tir" diyenler kesinlikle kâfir oldu…. (Maide 72) Bir de inkârlarından ve Meryem'e büyük bir iftira atmalarından ve "Biz Allah'ın peygamberi Meryemoğlu İsa Mesih'i öldürdük" demelerinden dolayı kalplerini mühürledik. Oysa onu öldürmediler ve asmadılar. (Nisa:157)

Hadisler: Hadisler Muhammed'in ölümünden yaklaşık 200 yıl sonra yazılan, İslam'ın "sözlü kültür" ürünleridir. “Ruhum elinde olan Allah’a yemin ederim ki, Meryem’in oğlu İsa, adil bir hakem olarak aranıza inecek, haçı kıracak, domuzu öldürecek, cizyeyi kaldıracak, İsa İslam’dan başka şeyi kabul etmeyecektir. Döneminde mal o kadar çok olacak ki, kimse dönüp de mala bakmayacaktır.” [10][11][12]

Bazı hadisler ise Mesih ve Mehdi’nin aynı ve tek kişi olduğu yönündedir[13]

Yorumlar

Bir kısım İslam âlimleri tarafından Kur'an'daki mesih deyiminin beklenen bir kurtarıcıyı değil, İsa'nın bir lakabını tanımladığına inanılmaktadır.[14][15] Bununla birlikte İslam âlimleri arasında, mesih kavramı konusunda tam bir fikir birliği yoktur.

Prof. Dr. Ali Özek ve Prof. Dr. Hayrettin Karaman tarafından hazırlanan Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali'nde, "Allah, peygamberi İsa'yı Yahudilerden korumuş, öldürmelerine mani olmuştur. Onu kendi katına kaldırmıştır. Ancak bunun şekli ve zamanı üzerine farklı açıklamalar ve anlayışlar vardır. Çoğunluğa göre Allah onu, kudretiyle manevi semalardaki hususi mevkiine kaldırmıştır, kıyametten önce tekrar dünyaya gönderecektir, o zaman bütün ehl-i kitap onun peygamber olduğuna inanacak, batıl inançlarından kurtulacaklardır. İsa dünyada kaldığı müddetçe Kur'an ile hükmedecek, haç ve domuz ile ilgili batıl uygulamalara son verecektir. Bir başka anlayışa göre Allah onu Yahudilerden korumuş, eceli gelince öldürmüş ve ruhunu semadaki yerine kaldırmıştır. Kıyametten önce gelecek olan da onun ruhudur...." ifadelerine yer verilir.[16]

Said Nursi'nin yorumlarına göre İsa içinde bulunduğumuz dünyadan çıkartılmış ancak ölümü tatmamış, ref' ettirilmiştir. "Ref"in mahiyeti açık değildir. Mektubat adlı eserinde bizim birinci hayat tabakasında, İsa ve İdris peygamberlerin ise üçüncü hayat tabakasında olduğunu ifade etmiş; İsa'nın ahir zamanda geri gelerek İslam'a tabi olacağını söylemiştir.[17]

İnançlar

Mescid-i Nebevî'de Muhammed'in ayak ucunda İsa için ayrılmış bir yer bulunmaktadır. İslam inancına göre Mehdi zamanında İsa gökten indikten sonra bir müddet bu dünyada yaşayacağına sonra her insan gibi vefat edeceğine inanılır. Vefat ettiğinde Mescid-i Nebevî'deki yerine gömülecektir.

Fethullah Gülen, kendisinin mehdilik konusunda bir iddiasının bulunup bulunmadığı bilinmiyor. Ancak kendisinin Allah ile görüşme iddiası[18] bulunmakta, bir kişinin çevresi onun Mehdi olduğuna inansa ve kendisi de buna kanaat getirse[19] bile bunu ilan etme gibi bir görevinin bulunmadığını söylemektedir.[20] Kendisi ve yakın çevresinin sır olarak saklanan bir başka inancı ise Fetullah Gülen'in mesihliğine inanılmasıdır.[21][22]

Dipnot

İsa ile ilgili Kur'an'da geçen ayetler şunlardır:

“Ey İsa, seni öldüreceğim, seni kendime yükselteceğim” (3: 55)

“Beni öldürünce artık onlar üzerine gözetleyici yalnız sen oldun.” (5: 117)

“Hâlbuki onlar onu ne öldürdüler, ne de astılar. Fakat (öldürdükleri) onlara İsa gibi gösterildi. Onun hakkında ihtilafa düşenler bundan dolayı tam bir kararsızlık içindedirler. Bu hususta zanna uymak dışında hiçbir bilgileri yoktur ve kesin olarak onu öldürmediler. Bilakis Allah onu kendi katına yükseltmiştir. ” (Nisa:157-158)

Dış okumalar

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. http://www.nisanyansozluk.com/?k=mesih
  2. Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, s. 105
  3. http://www.scribd.com/doc/78956046/Sabetay-Sevi-ve-Sabetayc%C4%B1lar%C4%B1n-Gelenekleri
  4. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/771/9812.pdf
  6. "Al-i İmran Suresi, 45. Ayet (Diyanet Meali)". 19 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2007.
  7. "Nisa Suresi, 156-157. Ayetler (Diyanet Meali)". 19 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2007.
  8. "Nisa Suresi, 171. Ayet (Diyanet Meali)". 19 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2007.
  9. "Tevbe Suresi, 30. Ayet (Diyanet Meali)". 19 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2007.
  10. Buhari, Enbiya, 50
  11. Müslim, İman, 71
  12. Tirmizi, Fiten, 54
  13. http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D00001/1981_C25/1981_c25_FIGLALIER.pdf
  14. İslam Kaynaklarına Göre İsa’nın akıbeti Meselesi, doktora tezi, Özet 10 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1999)
  15. Hızır Yağcı 7 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2005)
  16. Prof. Dr. Ali ÖZEK & Prof Dr. Hayrettin KARAMAN, Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Açıklamalı Meali, s.102 (Nisa, 158-159 dipnot), 1992
  17. Said Nursi, Mektubat, Birinci Mektup, Birinci Sual
  18. https://www.takvim.com.tr/guncel/2014/03/07/fetullah-gulen-allahla-konustum-dedi
  19. https://www.takvim.com.tr/guncel/2016/08/01/fetullah-gulen-kendini-mehdi-saniyor
  20. "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2014.
  21. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/506658
  22. https://www.yeniakit.com.tr/haber/talebesi-20-yillik-sirri-acikladi-gulen-hz-isa-mi-12993.html
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.