Şuayb
Şuʿayb/Şoʿayb (Arapça telaffuz: [ʃuʕajb]; Arapça: شعيب, romanize: Shu‘ayb lit. "doğru yolu gösteren"), Tanah'taki Yitro olduğu sanılan Yahudi din büyüğüydü. Yahudilik ve Hristiyanlıkta bir dinî figür, İslam'da ise bir peygamber olduğuna inanılır.
Yaşamı
Tevrat'a Göre
Şuayb ayrıca Tevrat'ta önemli bir yere sahiptir. Musa'nın kayınpederidir ve Tevrat'ta geçen "Jethro" (İbranicesi יִתְרוֹ Yitro) ile aynı kişidir. Tevrat'a göre ahlaki değer yargıları zayıf bir şehir olan Midyan'da Yitro önceleri putperest inanca sahipken daha sonra tek tanrı inancına dönmüştür ve peygamber olmuştur. Peygamber olması ile Midyan şehrindeki putperestlerce dışlanmıştır. Şuayb yaşadığı süre boyunca damadı Musa'ya her zaman destek olmuş, birçok tavsiyelerde bulunmuş ve Musa da ona karşı saygıda kusur etmemiş ve tavsiyelerinin çoğuna uymuştur. Tevrat'ta Yitro'ya olan saygı ifadesi olarak Tora'nın 54 alt bölümünden birine Yitro adı verilmiştir.
Yitro'nun kızı olan Tsipora'dan Musa'nın iki oğlu olmuş Musa bunlara Gerşom ve Eliezer adlarını vermiştir. Musa Firavuna halkını salması için gitmeden evel, Karısı ve iki çocuğunu Yitro'ya bırakmıştır. Yitro, kızı ve torunları daha sonra Mısır çıkışında çölde Musa'ya katılmıştır. Urfa'ya bağlı Harran yakınlarında bulunan Şuayb Şehri, yerel inanca göre Şuayb'in yaşayıp vefat ettiği yerdir. Şuayb adı Türkiye'de Urfa kökenli olanlar arasında yaygındır. Doğru yazılışı şuayip değil Şuayb'dır.
Dinî kaynaklarda Şuayb
Kur'an'a göre Medyen halkının peygamberi olan Şuayb, İbrahim soyundandı. Musa Mısır'dan kaçtıktan sonra geldiği Medyen ülkesinde Şuayb'in kızıyla evlendi. Şuayb Medyenlilere Allah'ın birliğine inanmalarını, ölçü ve tartıda dürüst olmalarını ve münafıklıktan uzak durmalarını bildirdi. Onlar bu öğütlere uymayınca Allah tarafından lanetlendiler, deprem ve ateş yağmuruyla yok edildiler. (Araf 85, Hud 84, Şuara 186)
Medyen halkı Tevrat'ta Midianlılar (İng. Midianites) adıyla anılan kavimdir. Bugünkü Suriye'nin güneyi ile Ürdün ve Hicaz'ın kuzeyine denk gelen alanda oturdular. Tevrat'a göre Musa Mısır'dan kaçtığında Midianlılara sığınarak 40 yıl onların arasında yaşadı. Baş rahipleri Yetro'nun kızıyla evlendi. İsrailoğulları Musa önderliğinde Mısır'dan ayrıldıklarında da Midianlılardan yardım gördüler. Ancak daha sonra Midianlılar onlara düşman olup Allah'ın gazabına uğradılar. Tüm şehirleri ateşle yok edildi. Tevrat Midian halkının İbrahim soyundan olduğunu belirtir.
Midianlıların Assur ve Hitit kaynaklarında adı geçen ve Harran yöresinde yerleşik oldukları anlaşılan Mitanniler olup olmadığı açık değildir.