Manastır, Kuzey Makedonya

Manastır adının Grekçe Monastíri (Μοναστήρι) adından geliştiği düşünülmektedir. Şehrin Türkçe ve Arnavutça adları, bu şekilden gelişmiştir. Şehrin Makedonca adı ise, Osmanlı devrinden sonra kullanıma giren Bitola’dır. Söz konusu Bitola adının Eski Kilise Slavcasındaki Obitel “manastır veya konut” sözünün zamanla canlılığını yitirip /o/ sesini kaybetmesiyle ortaya çıktığı belirtilmektedir.

Manastır’da parkın kış görünümü

Baba Dağı’ndan Manastır şehri

Manastır şehri, Makedonya’nın Pelagonya vadisinin güney bölümünde, Yunanistan sınırının 14 km kuzeyinde yer alır. Şehir, Baba Dağı eteklerinde (Pelister zirvesi 2.601 m), deniz seviyesinden 576 metre yüksekliktedir. Dragor Nehri kıyısında kuruludur.

Şehir, Adriyatik Denizi ile Ege Denizi arasında kavşak noktasında yer alır. Ayrıca, Balkanlar ile Orta Avrupa arasında da geçiş güzergâhı üzerinde bulunur.

Stopanska Banka merkezi

Calovski gözlükçü ve eczanesi (y. 1930)

Şirok Sokak

Manastır, bugün güneybatı Makedonya’nın ekonomi ve sanayi merkezidir. Ülkedeki büyük şirketlerin azımsanmayacak bir kısmı buradadır. Pelagonya tarım bölgesi, Makedonya’daki büyük gıda üretim bölgesidir.

REK şirketinin üç termoelektrik santralı, ülke elektrik üretiminin % 80’e yakın bir kısmını üretmektedir. Manastır ayrıca tekstil ve gıda sanayisi açısından da büyük bir kapasiteye sahiptir.

Manastır, bütün bu özelliklerinin yanında, 12 ülkenin elçiliklerinin bulunduğu bir şehirdir. Elçilik bulunduran ülkeler şunlardır:

• Birleşik Krallık
• Bulgaristan
• Fransa
• Hırvatistan
• Karadağ
• Romanya
• Rusya
• Slovenya
• Türkiye
• Sırbistan
• Ukrayna
• Yunanistan

Manastır, önemli bir endüstri, tarım, ticaret, eğitim ve kültür merkezidir. Makedonya’nın ikinci üniversitesi buradadır.

Şehirde üç televizyon istasyonu yer alır: TERA, Orbis ve Medi. Bunun yanında, Radio Bitola (devlet) ve Radio 105 (özel), Aktuel Bombarder (özel), Radio Delfin (özel) olmak üzere dört radyo istasyonu ve haftalık yayınlanan Bitolski Vesnik adlı gazete de vardır.

Manastır'ın Osmanlı kenti olduğu 19. yüzyıldan bir çizim.

Türk okulu. (1918-1941)

Mustafa Kemal Atatürk dahil Osmanlı subaylarının yetiştiği Manastır Askerî İdadisi. (1909)

Manastır'daki Yunan lisesi.

Manastır'da inşa edilen Kliment Ohridski ilkokulu.

Özgürlük için Çetnik Birliği'nin yönetim kurulu.

Şehrin ilk yerleşimi, Ege denizini Adriyatik’e bağlayan eski Roma yolu üzerinde bulunan ve M.Ö. 6. yüzyılda Makedonya Kralı II. Filip tarafından inşa edilen Heraklea kentine dayanır. M.Ö 148’de Roma istilasına uğradı ve bir Roma kolonisi oldu. 476'da Roma İmpratorluğu'nun ikiye bölünmesinden sonra Doğu Roma himayesine girdi. 6. yüzyılın sonlarında ve 7. yüzyılın başlarında pek çok kilise ve manastırın inşasının ardından dinî bir merkez haline geldi. 976-1014 yılları arasında Bulgarlar tarafından işgal edildi ancak 1014'te Çar Samuil'in ölümünden sonra yeniden Doğu Roma hakimiyetine girdi.[2]

1382 yılında I. Murat döneminde Kara Timurtaş Paşa tarafından Osmanlı Devleti topraklarına katıldı ve Manastır adıyla anılmaya başlandı. Efsaneye göre Osmanlılar şehre girdikleri sırada 72 tane kilise bulunmaktaydı ve bu kiliselere nazaran buraya Manastır denilmişti.[3] Anadolu'dan ve özellikle Toroslar'dan getirilen Türkmen aşiretleriyle iskân edildi. Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde de belirtildiğine göre 16. yüzyılda o dönemde şehir, 3.000 hane, 20 mahalle, 900 dükkân, 70 mescit ve camiden oluşan, Rumeli vilayetinin ileri gelen şehirlerinden biri idi. Manastır, 530 yıl Osmanlı idaresinde kaldı. Balkan Savaşları başladığında 14-18 Kasım 1912'de Sırp işgaline uğradı ve böylece Osmanlı idaresinden çıktı. Osmanlı idaresinin son döneminde İttihat ve Terakki’nin en önemli muhalif merkezlerinden biri oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, buradaki Manastır Askerî İdadisi’nde öğrenim gördü. Balkan sinemasının ilk kameramanları Manaki Kardeşler'in yaşadığı Manastır'da Osmanlı dönemini gösteren, çok sayıda fotoğraf ile Sultan V. Mehmet Reşat'ın Manastır ziyaretini gösteren sinema filmi mevcuttur.

Manastır, I. Dünya Savaşı'nın ardından kurulan Krallık Yugoslavyası'na ilhak edildi ve Sırplar tarafından merkezi Üsküp olan Vardar eyaletine katıldı. İki dünya savaşı arasında müslümanlar Makedonya ve Manastır'dan zorla sürüldü; büyük bir kısmı Türkiye'ye göç etti. Şehir, II. Dünya Savaşı'ndan sonra yeni kurulan komünist Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biri olan Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti sınırları içinde kaldı.[2]

2002 yılı genel nüfus sayımı sonuçlarına göre şehrin toplam nüfusu 95.385’tir. Bu rakamın etnik dağılımı şu şekildedir:[1]

• Makedon - 84.616 (%88.7)
• Arnavut - 4.164 (%4.3)
• Çingene - 2.613 (%2.7)
• Türk - 1.610 (%1.7)
• Ulah - 1.270 (%1.3)
• Sırp - 541 (%0.6)
• Boşnak - 21 (%0.02)
• diğer - 550 (%0.68)

Kırkkardaş tarafından Manastır panoraması

• Puşkin, Rusya[4]
• Épinal, Fransa
• Bursa, Türkiye
• Kranj, Slovenya
• Rockdale, Avustralya
• Kremenchuk, Ukrayna
• Plevne, Bulgaristan
• Kaiserslautern, Almanya
• Herceg Novi, Karadağ
• Trelleborg, İsveç
• Stari Grad, Belgrad, Sırbistan
• Požarevac, Sırbistan
• Vodina, Yunanistan
• Kozani, Yunanistan
• Görice, Arnavutluk

Wikimedia Commons'ta Bitola ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• 
  Yeni Cami
• 
  Şehir çarşısı
• 
  Rusya ve Avusturya elçiliklerinin bulunduğu bina: Magnolia
• 
  17. yüzyılda yapılan Manastır Saat Kulesi
• 
  Manastır Saat Kulesi'nin üstüne dikilen haç
• 
  Altından Dragor Nehri’nin aktığı yaya ve araç trafiğine açık köprü
• 
  Yayalar için köprü
• 
  Manastır'ın eski arması
• 
  Sultan Mehmet Reşad'ın Manastır tren istasyonunda karşılanması
• 
  Rumen lisesi
• 
  Sv. Bogoroditsa Okulu. (1898- 1912)
• 
  Yahudi havrası. (İki dünya savaşı arasında)

• Turizm Enformasyon Merkezi11 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.