Türkiye'nin Kalbi Ankara

Türkiye'nin Kalbi Ankara (Rusça: сердце Турции / Serdtse Turtsii), 1934 Sovyetler Birliği yapımı siyah beyaz belgesel filmdir.

Türkiye'nin Kalbi Ankara
  • сердце Турции
  • Serdtse Turtsii
Filmin sansürsüz tam hâli.
Yönetmen Sergey Yutkeviç
Lev Arnstam
Senarist Lev Oskaroviç Arnstam
Sergey Yutkeviç
Müzik Ekrem Zeki Ün
Cemal Reşit Rey
İ. Volk (operatör)
Görüntü yönetmeni Josef Martov
Vladimir Rapoport
Cinsi Sinema filmi
Türü Belgesel
Renk Siyah-beyaz
Yapım yılı 1934
Süre 56 dakika
Ülke Sovyetler Birliği
Dil Rusça, Türkçe

1933 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. kuruluş yıldönümü dolayısıyla Atatürk'ün isteği üzerine Sovyetler Birliği'ne ısmarlanan ve bir yıl sonra da yapımı tamamlanan filmin yönetmeni Sergey Yutkeviç'tir.[1] Türk Kurtuluş Savaşı'nda Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkilerinden de bahsedilir.

Filmin yapısı
Filmden görüntüler.

Belgesel, Sovyetler Birliği Milli Savunma Bakanı Kliment Voroşilov’un başkanlığını yaptığı bir Sovyet delegasyonunun Türkiye'nin Moskova büyükelçisinin eşliğinde vapurla önce İzmir sonra da İstanbul'a gelişleri sırasında halk tarafından coşkulu karşılanış görüntüleriyle başlar. Ardından bozkırın ortasında henüz inşa hâlindeki başkent Ankara’ya ilişkin görüntüler yer alır. Filmin Ankara bölümü görüntülerinde ağırlıklı olarak onuncu yıl kutlamaları vardır. Anadolu bozkırının dört bir yanından Ankara’ya doğru yürüyen izciler, askerler, gaziler, köylüler, hipodromdaki coşkulu geçit resmi, ayrıca Atatürk, İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak da görüntülenir. Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği dayanışmasının da vurgulandığı filmin ara yazıları Rusça'dır.[2] Ham hali 134 dakika olan filmin kurgusu Moskova'da yapılmış ve kurgu sonrası filmin süresi 56 dakikaya inmiştir.[3]

Yasaklanması

Çekildikten sonra uzun yıllar arşivlerde kalan film 10 Kasım 1969'da, Atatürk'ün ölümünün 31. yılı münasebetiyle TRT Program Daire Başkanı Mahmut Tali Öngören tarafından arşivden çıkartılarak yayına verilmişti. Belgesel tam televizyonda gösterildiği sırada dönemin TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak tarafından bir gece baskınıyla yayından kaldırılmış, Mahmut Tali Öngören de görevinden alınmıştı (nöbetçi yapımcı ise Adem Yavuz'du). Yasaklanma gerekçesi filmde komünizm propagandası yapılması ve Türkiye'nin çok yoksul gösterilmesiydi. Oysa filmin Kiril harfleriyle yazılmış ara yazıları, Türk bayrağıyla birlikte dalgalanan Sovyetler Birliği bayrağı ve arada işitilen Enternasyonal Marşı dışında Sovyet sistemine övgüde bulunulan bir sahnesi yoktur. "Türkiye'nin Kalbi Ankara", Türkiye'nin kalkınma başarılarını öven, yani iddianın tam aksine Türkiye'nin propagandasını yapan bir filmdi.

Kimi kaynaklara göre bu olay yanlış bilgilendirme ve ön yargı sonucunda meydana gelmiştir. Adnan Öztrak'ın filmi sonuna kadar izlemediği ortaya çıkmıştır. Film 10 Kasım 1970'te yine TRT Ankara Televizyonundan tümüyle yayınlanmış ve bu dönemde herhangi bir tepki doğmamıştır.[4]

Ardından geçen sürede film tekrar gösterilmemiştir. Ağustos 2008'de "Türkiye'nin Kalbi Ankara" belgeseli Çankaya Köşkü’nün resmi internet sitesine koyulmuştur ve 2009'da Türkiye Cumhuriyeti'nin 86. kuruluş yıldönümü dolayısıyla medya kanalıyla filmin sitedeki varlığı daha geniş kitlelere duyurulmuştur.

Film müziği

Jenerikte belirtildiği üzere "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminin Türk bestecileri arasında Ekrem Zeki Ün ve Cemal Reşit Rey de vardır. Filmin müziklerini Leningrad Filarmoni Orkestrası'nın yanı sıra Ankara Konservatuvarı Orkestra ve Korosu seslendirmiştir. Ses operatörü İ. Volk'tur. Filmde ayrıca İstiklâl Marşı'nın yanı sıra Enternasyonal Marşı da birkaç kez işitilir.

Notlar

Yapım aşamasında Reşat Nuri Güntekin ve Fikret Adil'in de katkıda bulunduğu filmin çekimleri sırasında Atatürk'ün otomobili, Onuncu Yıl Nutku'nu kaydetmeye hazırlanan belgeselcilerin kameralarına ait ses kablolarının üzerinden geçerek onları parçalamıştı. Bu kazadan sadece Yutkoviç'in kameraları zarar görmemişti. Zarar gören kabloların tamiri kısa sürede mümkün olmadığından Atatürk'ün nutkunun sesli görüntüleri sadece "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminde tespit edilebilmişti.[3]

Erişim
  • "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filmi Cumhurbaşkanlığı Arşivi'nin izni ve İstanbul Araştırmaları Vakfı'nın katkılarıyla NTV Tarih dergisi tarafından video CD haline getirilmiş ve derginin Ağustos 2010 sayısıyla birlikte dağıtılmıştır.
  • Filme Ağustos 2008 tarihinden bu yana sansürlü hâliyle Cumhurbaşkanlığı web sitesinden ulaşmak mümkündür.
  • 2019 yılında Sinematek Türkiye tarafından sansürsüz kopyası yayımlanmıştır.

Kaynakça
  1. "Sergei Yutkevich" (İngilizce). imdb.com. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
  2. "İşte Atatürk'ün yasaklı Ankara belgeseli". ntvmsnbc.com. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
  3. Tarih, NTV (8 Ağustos 2010). "Türkiye'nin Kalbi Ankara". NTV Tarih. ss. Sayfa 3.
  4. Öngören, Mahmut Tali (1985). Sinema Diye Diye. Kalem Yayıncılık. ss. sayfa 110.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.