Osmanlı döneminde Kıbrıs

Kıbrıs, 1570'te başlayan Osmanlı-Venedik Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinin ardından, 1878'e dek Osmanlı idaresinde kaldı. 1571[1]-1670[2] yılları arasında arasında ayrı bir eyalet statüsünde varlığını sürdürdü. Eyaletin yönetim merkezi Dağ Kazâsı'nda yer alan Lefkoşa oldu.[1]

Kıbrıs Eyaleti Eyalet-i Kıbrıs (Osmanlı Türkçesi) Osmanlı İmparatorluğu Eyaleti ← 1571-1660 1745-1748 → Arma Kıbrıs Eyaleti harita üzerinde Osmanlı egemenliğindeki Kıbrıs (1609) Merkez Lefkoşa Tarih  - Kuruluş 1571  - Kaldırılış 1748 Bugün parçası  Kıbrıs Cumhuriyeti  Kuzey Kıbrıs

Kıbrıs, Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu ve Piyale Paşa komutasındaki donanma ile birlikte[3] yaya 60.000 kişiden oluşan Osmanlı Ordusu, 2 Temmuz 1570'te Limasol’a çıkması[4] ve 4 Ağustos 1571'de Mağusa'nın[5] Venedikli Mağusa Kale komutanı Bragadino’nun 5 maddelik bir antlaşmayla kaleyi teslim etmesiyle[1] sonuçlanan bir seferle Osmanlı İdaresine girdi.[6]

15 Eylül 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, tören ile Lefkoşa şehrine girdi.[7] Osmanlı İmparatorluğu, Ortadokslara serbestçe kilise kurma ve gelişme imkânı sağladı.[8] Böylece adada Katolik Kilisesi etkinliğini kaybetti ve Ortodoks Kilisesi gelişti.[9]

1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmış bulunan nüfus sayımında yerli halkın nüfusu 150.000'dir. Burada bulunan Türk askeri ise 30.000 kadardır.[10] 1572 tarihinde nüfus araştırmalarına göre Mesarye ve Mazato bölgesindeki 76 köyde hiçbir insanın yaşamadığı belirlendi.[1] 22 Eylül 1572 tarihinde[11] çıkan genel iskân kanunuyla Karaman'dan adaya göç ettirilen Türkler[12] ve Beyşehir, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Akşehir gibi[11] Anadolu'nun orta kesiminde kalan şehirlerinden aileler getirilerek yerleştirildi.[13] Göç eden aileler iki veya üç sene vergi vermekten muaf tutuldular.[1]

Ele geçirilmesinden sonra Kıbrıs, beylerbeyliği idaresi ilan edildi[14] ve Avlonya Sancağı'nın sancakbeyi Muzaffer Paşa adanın beylerbeyi oldu.[1] Kıbrıs Kanunnâmesi çıkana kadar eyalet Karaman Vilâyeti Kanunnâmesi ile idare edildi.[1] Kısa bir süre sonra ise mülkî bir yapılanmaya gidilerek Lefkoşa merkezli 16 kazâya ayrıldı.[15]

Girit Savaşı sonrasında eyaletin nüfus oranında azalma ve ada üzerindeki ticarî ilişkilerin bozulmasıyla[16] vergi gelirlerinin düşmesine neden oldu.[15] Bu nedenle 1670 tarihinde Ege adalarını ve Girit'i idare eden Kaptanpaşalık'a bağlandı.[14]