Adana Vilayeti
Adana Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1869 yılında kurulmuştur.[2]
| |||||||||||||||||||||||||||||
.svg.png.webp)
Tarihi
1869 yılında Adana, Halep Vilayeti'nden ayrılarak müstakil bir vilayet olmuştur. 1871 yılında vilayet içinde Adana Belediyesi kurulmuştur. I. Dünya Savaşı'ndan sonra vilayet ahalisi Adana Vilayeti Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurmuşlardır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla Adana Vilayeti yerini Adana, İçel, Mersin, Kozan ve Cebel-i Bereket illerine bırakmıştır.
Sancakları
| 1869-1877 arası vilayetin sancakları |
| Adana Sancağı, Payas Sancağı, Kozan Sancağı, İçil Sancağı[3] |
| 1877-1888 arası vilayetin sancakları |
| Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı,[4] Kozan Sancağı, İçil Sancağı |
| 1888-1922 arası vilayetin sancakları |
| Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı, Kozan Sancağı, Mersin Sancağı,[5] İçil Sancağı |
- Adana Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı merkez sancak. Sancağa bağlı kazalar Karaisalı ve Hamidiye (Ceyhan) kazalarıdır.[6]
- Mersin Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Mersin ve Tarsus kazalarıdır.[6] 1888 yılında vilayete bağlı bir sancak olmuştur.
- Cebel-i Bereket Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Cebel-i Bereket (Yarpuz), İslahiye, Payas (Dörtyol), Osmaniye, Hassa ve Bahçe kazalarıdır.[6] 1877 yılında Payas Sancağı'nın kaldırılması ile kurulmuştur.
- Kozan Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Sis (Kozan), Kars-ı Zülkadiriyye (Kadirli), Haçin (Saimbeyli) ve Feke kazalarıdır.[6]
- İçil Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar İçil (Silifke), Ermenek, Mut, Gülnar ve Anamur kazalarıdır.[6]
- Payas Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. 1877 yılında kaldırılıp yerine Cebel-i Bereket Sancağı sancağı kurulmuştur.
Nüfus
| Nüfus | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana | ||||||
| Yıl | Nüfus | +/- | ||||
| 1864 | 335.500 | - | ||||
| 1884 | 367.100 | 9,42% | ||||
| 1890 | 402.400 | 9,62% | ||||
| 1891 | 403.400 | 0,25% | ||||
| 1900 | 422.400 | 4,71% | ||||
| 1910 | 489.000 | 15,77% | ||||
| 1920 | 493.500 | 0,92% | ||||
| Y & G | ||||||
1867 yılında vilayet içinde 139.480'i Müslüman ve 21.690'ı Gayrimüslim olmak üzere toplam 156.170 kişi yaşamaktadır. 1892 yılında vilayet içinde 345.551'i Müslüman ve 44.951'i Gayrimüslim olmak üzere toplam 390.502 kişi yaşamaktadır. 1897 yılında vilayet içinde 1.629 köy bulunup 404.929 kişi yaşamaktadır.[7]
| Adana Vilayeti 1914 nüfusu[8] | ||||||||||
| Kaza | Müslüman | Ortodoks Rum | Ermeni | Katolik Ermeni | Protestan | Toplam | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana | 71,617 | 3.104 | 14.956 | 888 | 1.006 | 93,217 | ||||
| Ceyhan | 16.068 | 110 | 229 | 13 | 36 | 16,538 | ||||
| Karaisalı | 27.771 | - | 20 | - | - | 27,791 | ||||
| Yumurtalık | 6.694 | 60 | 520 | - | - | 7,274 | ||||
| Adana Sancağı | 122.150 | 3.274 | 15.725 | 901 | 1.042 | 144.820 | ||||
| Kozan | 20.763 | - | 3.859 | 62 | 146 | 24,830 | ||||
| Haçin | 16.972 | - | 11,042 | 1,103 | 1.405 | 30,525 | ||||
| Feke | 13,170 | 1.879 | 2.308 | - | 632 | 17,989 | ||||
| Kars | 16.989 | 16 | 1.108 | - | 99 | 18.212 | ||||
| Kozan Sancağı | 67.894 | 1.895 | 18.317 | 1.165 | 2.282 | 91.556 | ||||
| Cebelibereket | 13,193 | 16 | 675 | 4 | 80 | 13,969 | ||||
| Dörtyol | 15,495 | 272 | 6.672 | 3 | 366 | 22.845 | ||||
| Islahiye | 10,927 | - | 500 | - | - | 11.427 | ||||
| Bahçe/Bulanık | 14,643 | - | 3.691 | - | 600 | 18,934 | ||||
| Hassa | 8,810 | 33 | 770 | 269 | 285 | 10,337 | ||||
| Cebelibereket Sancağı | 63.068 | 321 | 12.308 | 276 | 1.331 | 77.512 | ||||
| Mersin | 27,844 | 2.273 | 790 | 42 | 68 | 31,434 | ||||
| Tarsus | 60.947 | 774 | 2.929 | 122 | 313 | 65,701 | ||||
| Mersin Sancağı | 88.791 | 3.047 | 3.719 | 164 | 381 | 97.135 | ||||
| İçel | 34.628 | 1.210 | 334 | - | - | 36,172 | ||||
| Anamur | 31.768 | 725 | - | - | - | 32,502 | ||||
| Gülnar | 20.668 | 457 | 7 | - | - | 21,212 | ||||
| Mut | 14.970 | 108 | - | - | - | 15,308 | ||||
| İçel Sancağı | 102.034 | 2.500 | 341 | - | - | 105.194 | ||||
| Adana Vilayeti | 443.937 | 11.037 | 50.480 | 2.511 | 5.036 | 516.217 | ||||
Galeri
.jpg.webp)
(1907) Harita.
Kaynakça
 |
Wikimedia Commons'ta Adana Vilayet ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "1914 Census Statistics" (PDF). Turkish General Staff. ss. 605-606. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2011.
- Tahir Sezen "Osmanlı yer adları" sf. 6, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2006).
- Ahmed Lûtfî Efendi, Vak’a-Nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi XII, (Hzr. Münir Aktepe) Ankara 1989, s. 46.
- Cebelibereket Sancağı ve Rahime Hatun (Türkçe). Ali Rıza ÖNDER.
- Tarihçe (Türkçe). Mersin İl Kültür ve Turizm Bakanlığı.
- Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’nin Bin Üçyüz Onüç Senesine Mahsus İstatistik-i Umumîsi, İstanbul, Alem Matbaası, 1316/1900.
- Kırım ve Kafkasya'dan Adana Vilayeti'ne Yapılan Göç ve İskanlar (1869–1907) 21 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Yrd. Doç. Dr. Hilmi Bayraktar.
- Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. s. 172. ISBN 9780299091606. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.