Yedi Ada Cumhuriyeti
Yedi Ada Cumhuriyeti, (Osmanlı Türkçesi: جزايير سبعه موجتمعه جومهورى (Cezayir-i Seb'a-i Muctemi'a Cumhuri), Yunanca: Ἑπτάνησος Πολιτεία (Eptánisos Politía)) 1800 yılında Osmanlı Devleti ve Rus İmparatorluğu tarafından Fransa'dan alınan İyonya Adaları üzerinde 21 Mart 1800'de kurulan devlet.
| 21 Mart 1800-1815 | |||||||||
 Yedi Ada Cumhuriyeti amblemi
 Arma
| |||||||||
 Cumhuriyeti oluşturan yedi ada ve İyonya Denizi'ndeki adacıklar | |||||||||
| Başkent | Korfu | ||||||||
| Yaygın diller |
Resmi Diller: Yunanca (1803'den itibaren) İtalyanca Resmi olmayan azınlık dilleri: İtalkian, Venedikçe ve Yevanik | ||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||
| Senato | |||||||||
| Yasama Meclisi | |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 21 Mart 1800 | ||||||||
• Osmanlı ve Rus himayesi | 1799 | ||||||||
• 1. ve 2. Anayasa | 1800 ; 23 Aralık 1803 | ||||||||
| 9 Temmuz 1807 | |||||||||
• Britanya'nın Korfu'yu işgali | 24 Haziran 1814 | ||||||||
| 5 Kasım 1815 | |||||||||
• Dağılışı | 1815 | ||||||||
| Para birimi | Yedi Ada Gazetası | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu |
Yunanistan (Sazan Adası günümüzde Arnavutluk'a bağlı) | ||||||||
|
Resmi olarak Osmanlı Devleti himayesinde, ayrıca de facto olarak da Rus İmparatorluğu himayesinde; 1803 Anayasası'na göre Senato Başkanı "Prens" unvanına sahip. | |||||||||
Kuruluşu
İyonya Denizi'ndeki yedi büyük adanın statüsü Fransa'nın Mısır'ı 1789'da işgal etmesiyle değişti. Fransa'ya karşı kurulan ittifak ile tarihte ilk kez Osmanlı Devleti ve Rus İmparatorluğu müttefik oldu. Rus İmparatorluğu'ndan Amiral Fyodor Uşakov ve Osmanlı Devletin'den Kadir Bey'in yönetimindeki müttefik donanma Adriyatik Denizi'ne ve kıyılarındaki kalelere sefer düzenledi.[1][2] İyonya kıyıları ise Fransa'nın oluşturduğu Yunanistan bölümleri'nin bir parçasıydı. 5 Mart 1799'da Fransızlar'ın sığındığı Korfu Kalesi ele geçirildi. 21 Mart 1800 tarihinde Rusya ve Osmanlı arasında on iki maddelik bir kuruluş sözleşmesi imzalandı ve iç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlı bir cumhuriyet oluşturuldu. Bu oluşan yapı aynı zamanda Rusya'nın kefaleti altında bulunacaktı. Bu yapıyı oluştururken Osmanlı'nın Dubrovnik'teki idaresi örnek alınmış, benzer ticari imtiyazlar sağlanmış ve halkın ileri gelenlerinden oluşacak bir senato kurulması öngörülmüştür.[3]
9 Temmuz 1807'da imzalanan Tilsit Antlaşmaları uyarınca Napolyon Bonapart'ın Birinci Fransa İmparatorluğu'na bırakıldı. Rusya, antlaşmanın gizli 2. maddesinde Lehistan Krallığı'nın yeniden kurulması ısrarından vazgeçmesi karşılığında Yedi Ada Cumhuriyeti üzerindeki haklarını Fransa'ya devretti.[4] Ancak İlirya Devleti'nde yaşananın aksine bu devlet Fransa tarafından ilhak edilmedi. République Septinsulaire veya République des Sept-Îles adıyla varlığını devam ettiren Yedi Ada Cumhuriyeti, İngiltere'nin adaların hakimiyetini ele geçirmesiyle yeni bir döneme girdi. 1815'teki Paris Antlaşması ile İngiliz himayesi tesis edilen devlet, bir süre sonra İngiltere himayesindeki İyonya Adaları Birleşik Devletleri'nin kurulmasıyla tarih sahnesinden çekildi.
Cumhuriyet sonrası
Osmanlı ile İngiltere arasındaki sınır ve toprak sorunları ise 24 Nisan 1819 tarihinde bir anlaşma ile giderildi. Buna göre Yedi Ada bölgesinin İngiltere'ye devri ve tanınan imtiyazların iptali kabul edilirken, İngiltere de Parga, Preveze, Voniça ve Butrinto'nun Osmanlı egemenliğinde kalmasını onaylıyordu. İngiliz hamiliğindeki yeni dönemde 1821 Yunan İsyanı sırasında adaların isyana destek vermesi nedeniyle de sorunlar çıkmıştır. 13 Temmuz 1863'te İngiltere, adaları Yunanistan Krallığı'na devretme kararı aldı. Yedi Ada Cumhuriyeti, 15. yüzyılda Doğu Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı ve kalıntılarının Türkler tarafından ele geçirilmesi sonrası Yunanların ilk kez yaşadığı sınırlı bir bağımsızlık tecrübesi olarak değerlendirilmektedir.
Adalar
Yedi Ada Cumhuriyeti'ne adını veren İyonya Denizi'ndeki bu büyük adalar şunlardır:
Ayrıca bakınız
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, "Arşiv Vesikalarına Göre Yedi Ada Cumhuriyeti", TTK Belleten, I/3-4 (1937), s. 627-639.