Nablus Muharebesi

Nablus Muharebesi, Nablus Yarması, Nablus Hezimeti ya da İngilizce kaynaklara atıfla Megiddo Muharebesi (İngilizce: Battle of Megiddo), I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Kuvvetleri karşısında Osmanlı Ordusunun yenilgisi ve tüm Suriye'nin Osmanlı İmparatorluğu tarafından kaybı ile sonuçlanan muharebedir.

Nablus Muharebesi
Sina ve Filistin Cephesi

Nablus Yarması
Tarih19 Eylül - 21 Eylül 1918
Bölge
Megiddo, Nablus, Filistin
Sonuç

Britanya İmparatorluğu'nun kesin zaferi

Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu
Alman İmparatorluğu

Britanya İmparatorluğu

Fransa
Hicaz Krallığı
Komutanlar ve liderler
Liman von Sanders
Mersinli Cemal Paşa
Cevat Paşa
Mustafa Kemal Paşa
İsmet Paşa		 Edmund Allenby
H.G.Chauvel
E.S.Bulfin
P.W.Chetwode
Faysal bin Hüseyin
Güçler
3.000 süvari
32.000 piyade
402 top

İtilaf Kuvvetleri:
12.000 süvari
57.000 piyade
540 top


Arap:
4000'in üzerinde düzenli kuvvet
bilinmeyen miktarda milis gücü
Kayıplar
Osmanlı kuvvetlerinin yok edilmesi veya teslim olması
– sadece 6,000 kişi kaçabildi[1]		 782 ölü, 382 kayıp, 4.179 yaralı

Muharebe sonucunda Yıldırım Ordular Grubu'nu oluşturan 8. Ordu, Britanya İmparatorluğu Taarruz Görev Kuvveti tarafından tamamen, 4. Ordu ise büyük ölçüde imha oldu.[2] Sadece Mustafa Kemal Paşa komutasındaki 7. Ordu Şam ve Halep'ten kuzeye çekilerek, Kilis güneyindeki Muslimiye'de savunma hattı oluşturdu. Mondros Ateşkes Anlaşması'na kadar geçen zamanda, Britanya İmparatorluğu birliklerinin Toros geçitlerinden Anadolu içlerine sızmasını önledi.[3]

Muharebenin Başlangıcı

Yıldırım Ordular Grubu'na (4., 7. ve 8. Osmanlı Ordusu) karşı savaşan General Sir Edmund Allenby komutasındaki İngilizler Filistin içlerine girdikten sonra 9 Aralık 1917'de Kudüs düşmüştü.

1918 yazında Filistin'de Osmanlı-İngiliz Cephesi, Ürdün'den Yafa'ya kadar uzanıyordu. İyice küçülmüş olan üç Osmanlı ordusundan ikisi cephenin batısında, biri de doğusunda bulunuyordu. Osmanlı ordularına komuta eden Liman von Sanders doğudan bir saldırı beklediğinden bu kesime ağırlık vermeye başladı. Böylece Allenby 19 Eylül'de cephenin batısında 1'e 10 üstün kuvvetlerle Osmanlı savunma mevzilerini söktü. Açılan yolda hızla ilerleyen süvari birlikleri kıyı şeridinden hızla geçtikten sonra, iç kesime yönelerek kuzeydeki çekilme hatlarını kestiler. Kudüs kuzeyi - Nablus bölgesinde bulunan Türk yürüyüş kolları İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) tarafından gerçekleştirilen taarruzlarıyla ağır kayba uğradı.[4]

23 Eylül 1918 tarihinde Liman von Sanders'in cepheden ayrılmasıyla, Mustafa Kemal Paşa Yıldırım Ordular Grubu Komutan Vekilliğine tayin edildi. Doğuda da geriye çekilmeye başlayan Osmanlı birlikleri Hicaz Demiryolu'na bağlı hatları tutan Arapların baskınlarıyla karşılaştılar.

Mustafa Kemal Paşa 7. Ordu Komutanı olarak atandığında Yıldırım Ordular Grubu'nun tertibi şu şekilde idi: Şeria Nehri ile Nablus'un güneyi arasında konuşlanmış bulunan 7. Ordu; bu tertibin sağında 8. Ordu ile solunda Şeria nehri bulunuyordu. Merkez miğferin art bölgesinde ise 4. Ordu taktik tertiplenme ile üstlenmişti. Mustafa Kemal Paşa'nın bu sırada yaptırdığı keşifler ve almış olduğu istihbarat sonuçlarına göre, bir genel taarruzun başlamak üzere olduğu tespit edilmişti[5]

Muharebenin Gelişimi

İngiliz General Allenby komutasındaki taarruz görev kuvveti, piyade ve süvari 191.000 personel ve Britanya İmparatorluğu ordusunun yeni kullanmaya başladığı Yarı paletli (half track) hafif zırhlı araçlardan müteşekkildi.[6] Buna karşın bu taarruz kuvvetinin karşında 40.000 piyade tüfeği gücündeki Osmanlı birlikleri yer alıyordu.[7] Birleşik Krallık taarruz görev kuvveti Yıldırım Ordular Grubu'nu sıkıştırarak savunma hatlarını bozmaya başladı. Mustafa Kemal Paşa'nın komutasındaki 7. Ordu çelik çekirdek esasında direnirken, 8. Ordu savunma hattı çöktü.[8] Savunma hattının çökmesi üzerine 7. ve 4. Ordular Şam yönüne çekilmeye başladılar. 7. Ordu'nun çekilişini, düşman artçı kolları ile temas ederek komuta eden Mustafa Kemal Paşa, 7. Ordu'nun vurucu kuvvetlerini Britanya İmparatorluğu Taarruz Kuvveti'ne ezdirmeden kuzeye çekmeyi başardı.[9] Kuzey yönüne çekildikten sonra, 22-23 Eylül tarihlerine Britanya İmparatorluğu birlikleri tarafından kuşatılan 7. Osmanlı Ordusu Şeria Nehri'nin doğu-kuzey doğusuna çark yaparak kendisini imhadan kurtardı.[10]

Mustafa Kemal Paşa İngiliz Süvari Tümeni'nin ilerlemesini durdurmaya çalıştıysa da 1 Ekim'de Şam'ı da kaybedince 11-13 Ekim tarihlerinde Halep'teyken Padişah'ın Başyaveri Albay Naci (Eldeniz) Bey'e 'çok gizli' telgraf çekerek mütareke için müracaat etmesini ve Furgaç Ahmet İzzet Paşa'nın yeni kabinesinde kendisiyle birlikte Fethi (Okyar), Hasan Tahsin (Uzer), Rauf (Orbay), İsmail Canbulat, Cemal Azmi Bey ile Şeyhülislâm Mustafa Hayri Efendi (Ürgüplü)'nin de yer almasını önerdi.

Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı'ndan verilen emirle elde kalan Osmanlı birliklerinin Humus güneyinde savunma hattı kurarak tertiplenmeleri bildirildi. Şam'ın 1 Ekim'deki kaybı, gücü oldukça düşmüş olan birliklerin Humus güneyinde tertiplenmesini imkansızlaştırdı.[11] Karargah'tan verilen ikinci emirle elde kalan birliklerin hızla Halep'e çekilerek burada bir savunma hattı kurulması emredildi. Artık büyük çoğunluğu 7. Ordu birliklerinden oluşan Osmanlı savunma kuvvetleri Halep çevresinde tertiplendiler.[12]

Halep Sokak Muharebeleri

Zırhlı Yarı paletli unsurlardan kurulu İngiliz keşif birlikleri 23 Ekim 1918 tarihinde Halep güney varoşlarına ulaştı.[13] Halep güneyinde ilk temas muharebeleri başlarken, şehrin doğusundan taarruz eden Şerif Faysal komutasındaki Arap birlikleri Halep Kalesi ve hükûmet konağını aldı.[14] Halep şehri içinde binalardan Türk birliklerine ateş açılmaya başladı. İngiliz keşif birlikleri ve Arap birlikleri ile sokak muharebeleri başladı.

Halep Kuzeyi / Kilis Güneyi Yıldırım Ordular Grubu Savunma Hattı

Allenby'nin komutasındaki Britanya İmparatorluğu taarruz görev kuvveti destek unsurlarının 26 Ekim'de Halep'e ulaşması sonucu Mustafa Kemal Paşa komutasındaki 7. Ordu birlikleri Halep'ten çekilmek zorunda kaldı. Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı'ndan aldığı emirle, elde kalan birlikleri yeniden tertiplenmesi ile görevlendirilen Mustafa Kemal Paşa; ilgili düzenlemeleri tamamladıktan sonra, savunmanın daha kolay yapılabileceği Halep Kuzeyi - Katma ve Müslimiye mevkilerine 7. Ordu güçlerini mevzilendirdi.[15]

Hatta 26 Ekim'de Bağdat Demiryolu'nun çatal noktası olan Müslimiye İstasyonu'nu da kaybederek İstanbul istikametiyle Irak Cephesi'nde bulunan Ali İhsan Paşa komutasındaki 6. Ordu arasındaki bağlantının kesilmesine yol açtı.

26 Ekim 1918 tarihinde gerçekleşen Katma Meydan Muharebesinde Arap - İngiliz Müttefik Kuvvetleri Kilis güneyinde durduruldu.[16] Savunma hattının bu bölgede kurulması, 30 Ekim'de imzalanacak Mondros Ateşkes Anlaşması'na kadar Britanya İmparatorluğu ve Şerif Hüseyin'e bağlı birliklerin Toros geçitlerine ulaşarak buradan Anadolu içlerine sızması önlendi.[17]

Sonuç

Britanya İmparatorluğu'nun Osmanlı Devleti ile yaptığı I. Dünya Savaşı muharebeler dizisinin en can alıcı muharebesi olarak tarihteki yerini aldı. Britanya İmparatorluğu'nun kesin zaferi ile sonuçlanan muharebe sonucunda, Osmanlı Devleti tüm Ürdün ve Suriye'yi kaybederken, 4. ve 8. Orduları da yok oldu. Muharebenin bu şekilde sonuçlanması Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'dan çekilmesini hızlandırdı.

38 günde 560 km. ilerleyen İngilizler, 5 bin kayıp vererek 75 bin tutsak aldığını iddia etmektedir.

Bu yenilgi, bir yandan dolaylı olarak Musul ve Kerkük'ün kaybına sebep oldu, öte yandan da Mustafa Kemal Paşa'nın İskenderun ve Antakya üzerindeki ısrarlı tutumunun kaynağı olarak daha sonra bu bölgelerin Hatay olarak Türkiye'ye katılmasını sağladı.

Osmanlı muharebe düzeni

Yıldırım Ordular Grubu

Müşir Otto Liman von Sanders Paşa, Kurmay Başkanı: Miralay Kâzım Bey (İnanç)

Kaynakça

Notlar
  1. Cutlack 1941 p. 168
    • J. Blanco Villalta, Atatürk, Çey. Fatih Özsu, Ankara, 1982, Syf. 225.
  3. a.g.e.
  4. Mango, Andrew: "Atatürk / Modern Türkiye'nin Kurucusu", Remzi Kitabevi, 2007, Syf,309
  5. Tezer, Şükrü, "Atatürk’ün Hatıra Defteri", Ankara 1972, s. 172; Atay, F. Rıfkı, "Çankaya", İstanbul 1984, s. 108-109. İnönü, İsmet, "Hatıralar", c. 1. Ankara 1985, s. 126 vd.
  6. “Atatürk Maddesi, İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, syf. 728-729.
  7. A.g.e.
  8. Altuğ,Yılmaz; Türk İnkılap Tarihi, İstanbul, 1985, Syf 26-27.
    • J. Blanco Villalta, Atatürk, Çey. Fatih Özsu, Ankara, 1982, Syf. 225.
  10. Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 313
  11. Mango, Andrew: "Atatürk / Modern Türkiye'nin Kurucusu", Remzi Kitabevi, 2007, syf. 221.
  12. “Atatürk Maddesi", İslam Ansiklopedisi, Cilt 1, syf. 727-728.
  13. Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 201.
  14. Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 202.
  15. Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968, Syf. 203-204
    • a.g.e. Syf. 352.
  17. Kinross, "Atatürk / Bir Milletin Yeniden Doğuşu",Çeviren:Necdet Sander, Altın Kitaplar, Syf. 150.

Anılar
  • Sanders,Liman von, "Türkiye’de Beş Yıl", Çev., M. Şevki Yazman, İstanbul 1968.
  • a.g.e.
  • a.g.e. Syf. 352.
  • İnönü, İsmet,"Hatıralar",c. 1. Ankara 1985, syf.126
  • Ahmet İzzet Pascha, Denkwürdigkeiten des Marschalls Izzet Pascha, Kösler, Leipzig, 1927.
  • Ahmet İzzet Paşa, Feryadım, C.I-II, Nehir Yayınları, İstanbul, 1992.
  • Erkilet, Hüseyin Hüsnü Emir, Yıldırım, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2002.
  • Gündüz, Âsım, Hatıralarım, Kervan Kitapçılık, İstanbul, 1973.
  • Lawrence, T.E., Revolt in the Desert, Doubleday, Garden City, 1927.
  • Lawrence, T.E., Seven Pillars of Wisdon - a Triumph, Alb. Bonniers, Stockholm, 1946.
  • Liman von Sanders, Otto, Fünf Jahre Türkei, Verlag von August Scherl, Berlin 1920.

Araştırmalar
  • Kinross, "Atatürk / Bir Milletin Yeniden Doğuşu",Çeviren:Necdet Sander, Altın Kitaplar, Syf. 150.
  • J. Blanco Villalta, Atatürk, Çey. Fatih Özsu, Ankara, 1982, Syf. 225.
  • a.g.e.
  • Atay, F. Rıfkı, "Çankaya", İstanbul 1984, s. 108-109
  • Tezer, Şükrü, "Atatürk’ün Hatıra Defteri", Ankara 1972, s. 172
  • Mango, Andrew: "Atatürk / Modern Türkiye'nin Kurucusu", Remzi Kitabevi, 2007
  • Bruce, Anthony, The Last Crusade - The Palestine Campaign in the First World War, John Murray, *London, 2003.
  • Falls Cyril, Armagedon 1918, J.B.Lippincott, Philadelphia, 1964.
    • İbranice'de Har Megido (הר מגידו), Megiddo Tepesi (Kıyamet Savaşının yapılacak yer) demektir.
  • Erickson, Edward J., Order To Die - A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwood Press, Westport, 2001. (Türkçesi: Size Ölmeyi Emrediyorum, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2003.)
  • Erickson, Edward J., Ottoman Army Effectiveness in World War I - A comparative study, Routledge, New York, 2007.

(Türkçesi: "Birinci Dünya Savaşında Osmanlı Ordusu",İş Bankası Kültür Yayınları,2009)

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.