Karmatîlik

Karmatilik, İsmailliyye mezhebi içerisinde ortaya çıkmış ve her ne kadar Fatımilerin ortaya çıkısından sonra onlara bağlanmayı reddetmişse de, eski İsmaili öğretiye sadık kalmaya devam etmiş bir harekettir. Adını Kufe’li Hamdan Karmat'tan alan, Bahreyn'nin başkenti Hajr ile Doğu Arabistan'ın Lahsa kentlerinin 899 yılında fethini gerçekleştiren ve aslen İran Buşehr Eyaleti Ganaveh şehristanından olan Ebû-Saʿid Hasan bin Behrâm Cennâbî [2][3] tarafından İsmailî öğretileriyle birlikte Zerdüştlük ve İran milliyetçiliğinini harmanlayarak önceleri Ubeydullah Mehdi Billah’ın Fatımiler Devleti’ne karşı bir tepki olarak kurulan, daha sonra ise 930'da Cennâbî'nin oğlu Ebû Tâhir Süleyman el-Cennâbî’in devlet başkanlığı döneminde Mekke'yi yağmaladıktan sonra Hacerü'l-Esved’i çalan[4][5] ve ardından da bir yıl geçtikten sonra 931'de Ebû’l-Fadl el-İsfahanî[6][7][8][9][9][10] adlı genç bir mahkûmu Mehdi ilân ederek[11] kurdukları Ütopya Cumhuriyetin başına seksen gün süresince geçirerek yüzyıl boyunca devam edecek olan bir terörizm döneminin kıvılcımını ateşleyenlerin ortaya çıkarmış oldukları hareket.[12]

890'de Kûfe'de İsmailîliğin El-Savad (bugünkü Güney Irak) bölgesi temsilcisi "Hamdan Karmat" daha sonra adı "Karmatîlik" olacak olan ilk örgütlenmeyi oluşturmuştur.[13]

899'da Ubeydullah'ın kendisini imâm - halife ilan ederek Fâtımîler hanedanlığını kurduğunda İsmailîliler'in çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir. Fakat, "Hamdan Karmat" ve taraftarları bunu kabul etmeyerek isyan etmiştir.

Karmatîlik, 10. yüzyılın başlarına kadar el-Savad ve Suriye'ye yayılmış ve 903'de Şam'ı kuşatmıştır. Ancak 907'de Abbasiler tarafından bastırılmıştır.

Bahreyn'de ise "Müminî’yye" kentini inşa etmişler, haccın batıl bir itikât olduğunu ileri sürerek 930 yılında Mekke'ye saldırmışlar, 20,000 hacıyı katlederek cesetlerini zemzem kuyusuna doldurmuşlar, Kâbe'den Hacerü'l-Esved'i çalarak geri dönmüşler ve 11. yüzyıla kadar bağımsızlıklarını kormuşlardır.

Türkiye'de ilk defa Karmatiler anması Antikapitalist Müslümanlar tarafından 2019 yılında yapılmıştır. Faik Bulut, Recep İhsan Eliaçık ve Emre Ergül'ün konuşmacı olarak katıldığı anma programında Karmatilik ''İslam'ın özüne dönüş pratiği ve İslam Komüncüleri'' olarak tanımlanmıştır.

İmâmların numaralandırılması (İsnâaşerîyye) ile aynıdır, fakat İmâmet son peygamber, Mehdi ve İmâm olarak kabul edilen Muhammed bin İsmâil el-Mektûm (Yedinci Ali) ile nihâyete erdirilmektedir.