Sadzlar

Sadzlar veya Asadzvalar, Ciketler olarak da bilinir, Çerkes kökenli bir topluluk olup zaman içerisinde Abhaz dilini kullanmaya başlamışlardır. Gürcistan tarafından bir Çerkes kavmi olarak kabul edilirler ve bu vesileyle Gürcistan Çerkes'leri Gürcistan'ın yerli halkı olarak tanımıştır. Sadzların, Eski Yunan ve Romalı yazarların Sanigler olarak adlandırdığı kavimden geldiği de ileri sürülür. 6. yüzyılda Abhazya Krallığı sınırları içinde değişik kabileler yaşıyordu. Bunlar Abazglar, Apsiller ve Misimianlardı. Ciget adı, Gürcülerin Sadzların ve Ubıhların yaşadığı topraklara verdiği ad olan Ciketi’den (Jiqeti) gelir. Köken olarak Çerkes'lerin Abzah kolunun bir uzantısı olduğu dönemin tarihçileri ve araştırmacıları tarafından ifade edilmektedir. Abhaz'lar tarafından Türkiye'de bu topluluk Çerkes olarak tanımlanmaktadır ve tarihsel olarak Çerkesya bağımsızlık mücadelesinde Ruslar'ın tarafında olan Abhaz'ların aksine Ciget (Sadz)'ler Çerkesler ile birlikte Rusya'ya karşı ve Abhaz'lara karşı savaşmışlardır.

Bu madde Çerkesler ile ilgilidir. Çerkesler (Adığeler) Çerkes Kabileleri Abzehler · Ademıylar · Barakaylar · Bjeduğlar · Besleneyler Çemguylar · Hatukaylar · Janeler · Mahoşlar · Mamhığlar Natuhaylar · Şapsığlar · Ubıhlar · Yecerukaylar · Kabardeyler Dil ve lehçeleri Çerkes dilleri → Adigece (Abzah · Bjeduğ · Şapsığ) · Kabardeyce (Besleney lehçesi) · Ubıhça Kimlik ve millî semboller Adige Habze · Çerkesya · Hase Çerkesçe Çerkes Bayrağı Çerkes kültürü Mutfak · Müzik · Mitoloji Tarih Çerkesya Sindika Adige Cumhuriyeti Karaçay-Çerkesya Kabardey-Balkarya Rus-Çerkes Savaşı Soykırım Kanjal Savaşı Bazı Çerkesler Çerkesler listesi

1864 yılına değin Sadzlar, Gagra'nın kuzeyinde Hosta nehrine kadar uzanan Karadeniz kıyılarında yaşıyorlardı. Sadz olarak adlandırılan bu bölgede Kamiş, Arıdba, Marşan ve Geçba gibi kabileler yaşıyordu ve bu kabileler Tsanba kabilesinin egemenliği altındaydılar. Ubıh prensi Awubla, Çızmaa ve Dziaş, Sdaz kökenli bir aileden geliyordu.

Rus-Kafkas Savaşı'nın son direnişini gerçekleştiren Sadz, Ubıh ve Çerkes ileri gelenleri.

Bir görüşe göre 12-14. yüzyıllarda Sadzların bir bölümü, Ubıhların baskısı sonucunda Büyük Kafkas Dağlarının kuzey eteklerine göç etmek zorunda kaldı. Bu göç eden boylar Abaza halkını oluşturdu. Bu teorilerden birine göre de bugünkü Abazaların atalarının Abhazya'dan göç ettiği varsayımına dayanır. 1864'te son bulan Çerkes-Rus savaşının sonucunda Sadzların çoğu Osmanlı topraklarına sürgün edildi. Sürgün edilenlerin bir bölümü, henüz Osmanlı egemenliği altında olan Acara'ya yerleşti.

Abhazca’nın bir diyalekti sayılan Sadz dili yalnızca Türkiye’de konuşulur. Sadz diyalekti, Ahaltsis ve Tsviji alt diyalektlerine ayrılır.

Sadzlar, Aibgalar ve Ahçipsoular (Açipsiler), Kafkasya Savaşı’nda Ruslara karşı direnen son Abhazyalı kabilelerdi. Ruslar, son olarak Açipsiler ve Aibgaların topraklarını ele geçirdiler. Günümüzde bu topraklar Krasnaya Polyana olarak adlandırılmaktadır.