Kütahya Yeşil Cami

Kütahya'da Eski Hükûmet Konağı civarında olan bu camiyi ilk olarak 1689'dan önce Kütahya mütesellimi Receb Ağa ahşap olarak yaptırmıştır. Daha sonra mescit harap olduğundan, vakfı olmamasından dolayı 1749 ve 1752 senelerinde Anadolu Eyaleti Valisi olarak bulunan Yahya Paşa camiyi iki katlı olarak yeni baştan inşa ettirmiş ve yanına da sıbyan mektebi ilave edilmiştir. 1824 senesinde Seyyid Ömer Medresesi müderrisi Ahmed Edip Efendi caminin altındaki arsaya üç mağaza ve iki dükkân yaptırarak camiye vakfetmiştir.[1] Cami daha sonraları bir yangında yanmış olduğundan 1858 senesinde yine ahşap olarak bina edilmiştir.

Receb Ağa Mescidi (Yeşil Cami), en son 1903 senesinde Kütahya Mutasarrıfı Ahmed Fuad Paşa'nın ve halkın yardımlarıyla kâgir olarak güzel bir şekilde yaptırılmıştır. Caminin 1858 senesindeki inşasına âit kitabesi tahta levha üzerine caminin içerisine asılmıştır. Bu kitabe ve vakfiyeden anlaşıldığına göre camiye 1858 senesine kadar Receb Ağa Mescidi denilirken bu tarihten sonra Yeşil Cami denmiştir.

Yeşil Cami'nin mimarisi bizzat Ahmed Fuad Paşa'ya ait olup nakışlarını II. Abdülhamid zamanında Kütahya'da ikamete memur edilmiş olan ve hükûmet dairesinin çinilerini de yapan çini mütahassısı Rıza Bey yapmıştır.[2]

Kubbe kasnağının üstünde 8 pencerenin hizaları işlemeli olarak ayrılmış olarak mihrabın hizasında besmele ile başlayan ayet-el kürsi 7 kısım tamamlanmış ve 8 inci bölümde "bi hürmet -i Seyyid-el Mürselin ve -l hamdü lillahi rabb-il alemin" sülüs yazı ile açık gri renkte yazılmış geniş bir şerit üzerine yazılan bu hattın üstüne altın yaldızla ve küfi harflerle “la ikrah-e fi-ddin" ve diğer ayetler 8 bölümde yazılmıştır. Yine ayet-el kürsi yazısı üzerine bu sefer kırmızı sülüs ile daha ince olarak "eş-şeref-ü nurullah" diye başlayan ve her bölümde (Allahümme) lerle başlayan 8 ayrı dua fevkalade bir sanatla yazılmıştır. Buradaki korkulukların bulunduğu mahale merdivenden çıkılan yerde de 1321 (1903) tarihi yazılıdır. Kubbenin altında ve caminin giriş kapısının üstündeki kemer üstüne çok zarif kabartma işlemeli hilalin ortasında tarikatların alemi olan 7 adet tac-ı şerif ile aynı kemerin tam karşısındaki doğu cephesindeki duvardaki hilal içine de 7 adet tac-ı şerif olmak üzere 14 tarikat temsil edilmiştir. Bu hilallerin geniş olan kısmında batı tarafındakine besmele ve doğu tarafındakine de “İnna fetahna leke feth-an mübina" ayeti küfi yazı ile altın yaldızla yazılmıştır.

Kıble duvarında mihrabın üstünde mihrap ayeti ve mihrabın etrafını süsleyen tezyinatın üstünde “Allah Muhammed” ile sağ pencerenin üstünde "Ebu Bekir", sol pencerenin üstünde "Ömer", batı duvarında "Osman ve Hasan", doğu duvarında "Ali ve Hüseyin" isimleri kubbeli bir daire yapraklar ve çiçeklerle bezenmiş zemin üzerine kabartma altın yaldızla yazılmıştır.

Mihrap çok özel hazırlanmış ve bir metre genişliğinde ve dalgalı yaprak uçlarını andıran bir kompozisyonla ve muhtelif motiflerle süslenmiştir. Keza minber de çok orijinal bir şekilde tezyin edilmiştir. Kubbeye bağlı olan avize de zamanının hususiyetlerini aktaran bir şaheserdir. Eskiden mihrapla minber arasında bulunan duvar saati ise Neyzen Saatçi Mustafa Efendi tarafından her şeyi kendisi tarafından imal edilmiştir.

Cami kare plan üzerine yapılmış olup duvarlar ve pencere kenarları yontma taştan yükseltilmiş ve sekizgen kasnak üzerine kubbe oturtulmuştur. Gerek ana kubbe gerekse giriş kapısı önündeki mermer direkler üzerine oturtulmuş olan küçük kubbe kurşun kaplıdır. Giriş kapısı demirdir. Minare 12 köşeli olarak merhum Ahmet Minareci tarafından yapılmış olup şerefesinin üstü kapalı ve Arap stilindedir. Caminin doğusunda üç ve diğer duvarlarında ikişer pencere vardır.

Caminin kuzeybatı köşesinde mahfile çıkılan ahşap ve yağlı boya ile müzeyyen burma bir merdiveni orijinal dir. Genişliği 3.60 m. olan bu mahfilin de altı yağlı boya motifler ve yıldızlarla bezenmiştir. 24 basamakla çıkılan bu mahfilden minareye ve kubbe kasnağının içindeki demir parmaklıklı kısma çıkılır.[3]

• 
  Caminin mihrabı
• 
  Caminin minaresi
• 
  Cami içindeki süslemeler
• 
  Cami içindeki süslemeler
• 
  Vaaz kürsüsü
• 
  Kubbe
• 
  Caminin mihrabı
• 
  Caminin minberi
• 
  Caminin kapısı ve kitabesi
• 
  Kitabe
• 
  Merdiven