Hatay Devleti

Hatay Devleti (Fransızca: État du Hatay, Arapça: دولة هتاي Devlat Hatay), İskenderun Sancağı'nın 2 Eylül 1938'de[1] bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan Türk devleti. 29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisinin aldığı karar gereği Türkiye'ye katılmış ve Hatay ili olmuştur.

Başlığın diğer anlamları için Hatay (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Hatay Devleti
État du Hatay
دولة هتاي
1938-1939
Bayrak
Fransız mandası altındaki Suriye haritasında turuncu (kuzeybatı) gösterilmiş Hatay Devleti/İskenderun Sancağı.
Başkent Antakya
Yaygın diller Türkçe (resmî), Fransızca, Arapça
Hükûmet Cumhuriyet
• Devlet Başkanı
Tayfur Sökmen
• Başbakan
Abdurrahman Melek
• Meclis Başkanı
Abdülgani Türkmen
Yasama organı Hatay Devleti Millet Meclisi
Tarihçe  
• Kuruluşu
1938
2 Eylül 1938
• Türkiye'ye ilhak
29 Haziran 1939
• Dağılışı
1939
Yüzölçümü
• Toplam
 4.700 km2 (1.800 sq mi)
Nüfus
• Sayılan
 234379
Para birimi Suriye lirası, daha sonra Türk lirası
Öncüller		Ardıllar
Fransız Suriye ve Lübnan Mandası
İskenderun Sancağı
Hatay (il)
Türk tarihi
İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ

1937'de Milletler Cemiyeti kararıyla Hatay sorununun çözümü için kurulmuştur. Devletin kuruluşu Hatay Millet Meclisi'nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla ilan edilmiştir. Devlet Başkanlığına Tayfur Sökmen, Meclis Başkanlığı'na Abdülgani Türkmen, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçilmiştir. Devletin resmî dili Türkçe, ikinci dili ise Fransızca olmuştu ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam edeceklerdi. Kuruluş taslağında iç işlerinde bağımsız olarak düşünülmüş; dış ilişkiler, mali ilişkiler, gümrüklerin ve toprak bütünlüğünün Fransa ve Türkiye tarafından denetim ve güvence altına alınmasına karar verilmişti.

Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği Fransız Suriye mandasına olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye'ye bağlanmaya doğru giden Hatay, II. Dünya Savaşı'nın yaklaşması nedeniyle Fransa'nın da ısrarcı olamamasından ve Türkiye ile savaşmayı göze alamaması sonucunda, Fransa ile Türkiye arasında 23 Haziran 1939 tarihinde Ankara'da, “Türkiye ile Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesinlikle Çözümüne İlişkin Antlaşma”nın imzalanması[2] ile Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmesiyle, 29 Haziran 1939'da Hatay Devleti Millet Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı. Türkiye ise, 7 Temmuz 1939 günü çıkarılan bir yasa ile "Hatay" ilini kurarak katılma işlemini sonuçlandırdı. 23 Temmuz 1939 tarihinde de Fransız birlikleri Hatay'ı terk ettiler.[2]

Demografik yapı
Fransız nüfus sayımına gore Hatay'ın 1936'daki nüfus yapısı[3]
Etnik grup Sayı %
Arap Alevîleri61,60028%
Sünni Araplar22,00010%
Yunanlar ve diğer Hıristiyanlar17,6008%
Türkler85,80039%
Ermeniler24,20011%
Çerkesler, Yahudiler, Kürtler8,8004%
Toplam220,000100%

Popüler kültürde

Indiana Jones: Son Macera filminde Hatay Devleti, başında sultanın bulunduğu bir monarşi olarak yansıtılmakta olup filmde Kutsal Kâse'nin Hatay'ın sınırlarında olduğu iddia edilmektedir.[4]

Galeri
  • Temsil heyeti: soldan sağa Cemil Yurtman (Adliye), Cemal Baki (Maliye), Abdurrahman Melek (Başbakan), Kemal Alpar (Nafia, Ziraat), Faik Türkmen (Maarif, Sıhhat, Kültür)
  • Bir Hatay Devleti pulu

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
  2. Hatay'ın Anavatana Katılma Süreci. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, Temmuz 2015
  3. Brandell, Inga (2006). State Frontiers: Borders and Boundaries in the Middle East. I.B.Tauris. s. 144. ISBN 978-1-84511-076-5. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013.
  4. Indiana Jones and the Last Crusade (1989) - IMDb, erişim tarihi: 27 Mart 2020
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.