Mitanni

Mitanniler, MÖ 1500 ile MÖ 1200[1] yılları arasında Anadolu'da hüküm sürmüş bir devlettir. Halk Hurrilerden oluşmaktayken, yönetici sınıf büyük oranda taşıdığı isimlerden dolayı Hint-Aryan olduğu düşünülen elitlerden oluşmaktaydı. Mitanni, Hititler'in yıkılışından sonra bölgesel bir güç oldu. Son krallarının adı II. Şattuara idi. Kayıp prens (veya kral) Jiar-Jiara (Mitanni kral listesinde adı geçmez ve II. Şattuara'nın oğludur) efsanevî bir kişiliğe sahiptir.

Mezopotamya
Fırat · Dicle
Asuroloji · Sümeroloji
İmparatorluklar / Şehirler
Sümerler
Eridu · Kiş · Uruk · Ur
Lagaş · Nippur · Girsu
Akad İmparatorluğu
Akad · Mari
Amoriler
İsin · Larsa
Babil İmparatorluğu
Babil · Kalde
Asur İmparatorluğu
Asur · Nemrut
Horsabad · Ninova/Nineveh
Elam
Susa
Mezopotamya tarihi
Sümer (kral listesi)
Asur kralları listesi
Babil kralları listesi
Hitit kralları listesi
Sümerce · Akadca
Elam dili · Aramice
Hurrice · Hititçe
Enuma Eliş · Gılgamış
Ziggurat · Nibiru
Marduk · Asur-Babil dinleri
M. Ö. 1400 yılında Mitanni Krallığının sınırlarının en geniş olduğu dönemdeki haritası.

Kültür mirası
Ana madde: Urartular

Washshukanni'nin Asurlularca ele geçirilmesinden birkaç asır geçtikten sonra Mitanni tamamıyle Asurlulaştı. Hurricenin kullanımı ise bütün Yeni Asur İmparatorluğu'nun hudutları içerisinde caydırılmaya başlandı ve netice olarak konuşulan dil bu zamanla yerini Semitik dillerden olan Akadca, sonrasında da Aramiceye bıraktı. Bununla beraber Hurricenin bir lehçesi olan Urartuca, kuzeyde dağlık araziler üzerinde kurulan yeni Urartu Devleti hudutları içerisinde yaşamaya devam etti.[2] MÖ X ve IX. yüzyıllardaki Asur kralları II. Adad-Nirari ve III. Şulmanu-Aşared'in yazıtlarında Hanigalbat ismi coğrafî bir bölgenin adı olarak kullanılmaya devam etti.

Mittani hükümdarları
Hükümdarlarİktidar dönemiAçıklamalar
Kirta~M.Ö. 1500 (Antik Yakın Doğu Kronolojisi)Adı bilinen ilk Mitanni hükümdarıdor. Oğlu I. Şuttarna ile birlikte Alalah’da bulunan iki yazıt üzerindeki mühür baskılarından bilinirler.
I. ŞuttarnaKirta'nın oğludur. Babası ile birlikte adının geçtiği Alalah’da bulunan iki yazıt üzerindeki mühür baskılarından bilinirler.
Parshatatar veya ParrattarnaKirta'nın oğludur. Nuzi ve en Halep’te bulunan yazıtlarda adı geçen Parratarna, ülkede siyasal birliği sağlayan ilk kraldır.
ŞauştatarAlalah kralı İdrimi'nin akranı. Asuru yağmaladı.
I. ArtatamaMısır Firavunu IV. Thutmose ile antlaşma imzaladı, Mısır Firavunu II. Amenhotep'in akranıdır. Diplomatik sebeplerle kızını IV. Tutmosis ile evlendirdi.
II. Şuttarnaİktidarının onuncu yılında kendi kızını Mısır Firavunu II. Amenhotep ile evlendirdi.
ArtaşumaraII. Şuttarna'nın oğlu. İktidarı kısa sürdü.
Tuşratta~ M.Ö. 1350 (Antik Yakın Doğu Kronolojisi)Hitit kralı I. Şuppiluliuma ve Mısır Firavunları III. Amenhotep ile IV. Amenhotep'in akranı. Devrinde Amarna mektupları yazıldı. Diplomatik sebeplerle kızını III. Amenophis ile evlendirdi. Mısır firavunu III. Amenophis’i Hititlere karşı kazandığı bir başarıdan haberdar etmektedir. Hititlerden elde ettiği bazı ganimetleri Mısır’a hediye olarak göndermiştir.
II. ArtatamaHitit kralı I. Şuppiluliuma ile antlaşma imzaladı. Tuşratta ile aynı dönemde hüküm sürdü.
III. ŞuttarnaHitit İmparatoru I. Şuppiluliuma'nın akranı.
Şattiuvaza veya KurtiuvazaMittani Krallığı Hitit İmparatorluğu'nun himayesi altına girdi.
ŞattuaraMittani Krallığı, I. Adad-Nirari'nin yönetimindeki Asur İmparatorluğu'nun himayesi altına girdi.
UvasaşattaŞattuara'nın oğlu;
JiarŞattuara'nın oğlu olan kayıp şâh-zâdeh.

Kaynakça
Mitanni hudutlarını gösteren harita.
  • Gaal, E. "The economic role of Hanilgalbat at the beginning of the Neo-Assyrian expansion." In: Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 349–354.
  • Harrak, Amir "Assyria and Hanilgalbat. A historical reconstruction of the bilateral relations from the middle of the 14th to the end of the 12 centuries BC." Studien zur Orientalistik (Hildesheim, Olms 1987).
  • Kühne, Cord "Politische Szenerie und internationale Beziehungen Vorderasiens um die Mitte des 2. Jahrtausends vor Chr. (zugleich ein Konzept der Kurzchronologie). Mit einer Zeittafel." In: Hans-Jörg Nissen/Johannes Renger (eds.), Mesopotamien und seine Nachbarn. Politische und kulturelle Wechselbeziehungen im Alten Orient vom 4. bis 1. Jahrtausend v. Chr. Berliner Beiträge zum Vorderen Orient 1 (Berlin, Reimer 1982), 203–264.
  • Novák, Mirko: "Mittani Empire and the Question of Absolute Chronology: Some Archaeological Considerations." In: Manfred Bietak/Ernst Czerny (eds.): "The Synchronisation of Civilisations in the Eastern Mediterranean in the Second Millennium BC III"; Österreichische Akademie der Wissenschaften Denkschrift Band XXXVII; Wien, 2007; ISBN 978-3-7001-3527-2; pp. 389–401.
  • Starr, R. F. S. Nuzi (London 1938).
  • Weidner, "Assyrien und Hanilgalbat". Ugaritica 6 (1969)
  • Thieme, P., The 'Aryan Gods' of the Mitanni Treaties, Journal of the American Oriental Society 80, 301–317 (1960)
  • Wilhelm, Gernot: The Hurrians, Aris & Philips Warminster 1989.
  • Von Dassow, Eva Melita. Social Stratification of Alalah Under the Mittani Empire. [S.l: s.n.], 1997.

Notlar
  1. "8.1. Hurri-Mitanni Devleti" (PDF). 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  2. Jacquetta Hawkes, The First Great Civilizations "Yet the Hurrians did not disappear from history. Away to the North in their Armenian homeland, they entrenched themselves and build up the kingdom of Urartu."; M. Chahin, The Kingdom of Armenia, "The new kingdom of Urartu, which proved to be the stronghold of the Hurrian race."

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.