Metin And
Metin And, (d. 17 Haziran 1927, İstanbul – ö. 30 Eylül 2008, Ankara), Türk tiyatrosu, Türk-İslâm tasvir ve süsleme sanatları hakkındaki araştırmalarıyla tanınmış bilim ve kültür araştırmacısıdır. Asıl adı Metin Tevfik Çavdar'dır. Soyadı, liseyi bitirdikten sonra büyük dayısı Cenab And'ın evlâtlığı olduğundan "And" olarak değişti.[1]
Metin And | |
---|---|
Doğum |
17 Haziran 1927 İstanbul, Türkiye |
Ölüm |
30 Eylül 2008 (81 yaşında) Ankara, Türkiye |
Eğitim | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
Meslek | Bilim insanı, yazar, araştırmacı, hukukçu |
Hayatı
17 Haziran 1927’de İstanbul’da doğdu. 1946’da Galatasaray Lisesi’nden, 1950’de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Lise yıllarında babasının desteğiyle müzik ve tiyatro ile yakından ilgilendi. İstanbul Belediyesi Konservatuvarı’nda Ferdi Ştatzer ve Cemal Reşit Rey’in derslerine dışarıdan devam etti. Yüksek lisans eğitimi için İngiltere’ye gitti, fakat müzik ve tiyatro üzerinde çalışma isteği ağır bastığından bu alanda yoğunlaştı. Bir süre Almanya'da bulundu. 1953'te Türkiye'ye döndü.
Kavaklıdere Şarapları'nda çalışmaya başladı. Müzik, bale, opera, tiyatro ve edebiyat konularında çalışmaya ve yazmaya devam etti. Türk Folklor Araştırmaları (1949-1980), Hisar (1950-1980), Müzik Görüşleri (1951), Pazar Postası (1953-1954), Forum (1954) ve Ulus (1955) gibi yayınlarda yazılara yayınlandı.[2]
Rockefeller Vakfının verdiği bursla New Yorka gitti ve bale, opera ve tiyatro hakkında araştırmalar yaptı.
Metin And, 30 Eylül 2008’de Ankarada kalp krizi sonucu öldü. İstanbul’da Yeni Topkapı Mezarlığına defnedildi.
Meslek hayatı
Yazı hayatına 1954 yılında edebiyat, opera ve bale eleştirmenliği ile başlayan And, Ulus gazetesinde 15 yıl boyunca tiyatro eleştirileri yazdı. Ayrıca Forum, Değişim, Dost, Türk Dili gibi dergilerde yazıları yayınlandı. Kuruluşundan itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümünde (DTCF Tiyatro Bölümü) otuz yıldan uyun bir süre ders verdi. 1969 yılında Meşrutiyet Çağı Siyasal, Hukuksal ve Toplumsal Düzeninin Türk Tiyatrosuna Etkisi başlıklı teziyle doktor, 1975'te Osmanlı Tiyatrosu başlıklı teziyle doçent, 1980'de Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu adlı takdim teziyle profesör oldu. 1994’te emekliye ayrıldı.[2] Emekli olduktan sonra Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesinde üçer yıl "kültür tarihi" dersleri verdi. Milliyet ve Vatan gazetelerinde yazıları yayımlandı.
And, bazıları yabancı dillerde olmak üzere 50 kadar kitap, 1500 kadar bilimsel inceleme, tanıtma-eleştiri yazısı ve ansiklopedi maddesi kaleme aldı.
Metin And, Türk Dil Kurumu Bilim Ödülü (1970), Türkiye İş Bankası Bilimsel Araştırma Ödülü (1980), Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü (1983), Fransız devletinin "Officier de l’ordre des Arts et des Letres" nişânı (1985), İtalya cumhurbaşkanlığı şövalyelik nişânı (1991), Türkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü (1998) gibi ödül ve nişanlar aldı.
Eserleri
Türkçe
- Kırk gün kırk gece
- Türk Köylü Dansları
- 100 Soruda Türk Tiyatrosu
- Tiyatro Kılavuzu
- Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu
- Geleneksel Türk Tiyatrosu
- Atatürk ve Tiyatro
- Türkiye'de İtalyan Sahnesi,İtalyan Sahnesinde Türkiye
- Osmanlı Tiyatrosu
- Türk Tiyatrosunun Evreleri
- Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu
- Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu
- 50 Yılın Türk Tiyatrosu
- Dionisos ve Anadolu Köylüsü
- Oyun ve Bügü
- Ritüelden Drama (Kerbelâ - Muharrem - Ta'ziye)
- Ataç Tiyatroda
- İnsanüstülük Taslayanların İçyüzü
İngilizce
- Magic In Istanbul
- A History of Theatre and Popular Entertainment in Turkey (Forum Yayınları, Ankara, 1964)
- Metin And. Drama at the Crossroads: Turkish Performing Arts link past and present, East and West ISBN 978-975-428-026-5 (İngilizce). Isis Press.
- Metin And. Istanbul in the 16th Century: The City, the Palace, Daily Life ISBN 978-975-7880-03-5 (İngilizce). Akbank.
- Karagöz: Turkish Shadow Theatre (Dost Yayınları, İstanbul, 1975)
- A Pictorial History of Turkish Dancing (Dost Yayınları, Ankara, 1976)
Fransızca
- Metin And, Stathes Damianakos, L. Amoros. Theatres d'ombres: Tradition et modernite ISBN 978-2-85802-642-5 (Fransızca). Institut international de la marionnette.
Dış bağlantılar
- "Metin And hayatını kaybetti". NTV. 8 Ekim 2008.
- "Turkish Dancing. From folk dancing to whirling dervishes, belly dancing to ballet. With 194 illustrations, 101 of them in color. Ankara, Dost Yayinlari 1976, 182 pages" (PDF) (İngilizce). Nanzan Institute for Religion and Culture, Nanzan Üniversitesi, Japonya.
- Fr. Taeschner (1961). "Kırk Gün Kırk Gece: Eski donanma ve şenliklerde seyirlik oyunlan (Vierzig Tage - vierzig Nächte. Schaustellungen bei den alten Illuminationen und Belustigungen)" (Almanca). Brill, Die Welt des Islams, Volume 6, Numbers 3-4.
- "Islamic Arts: A History of Theatre and Popular Entertainment in Turkey by Metin And" (İngilizce). Encyclopædia Britannica.
Kaynakça
- Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı 1978. “Yarım Yüzyıldan Geriye ve İleriye Bakışlar”. Nesin Vakfı. ss. 469-482.
- Metin And'a armağan. And, Metin, 1927-2008., Koz, M. Sabri. Sirkeci, İstanbul: M. Sabri Koz. 2007. ISBN 978-975-01258-0-5. OCLC 166148171.
Önce gelen: Doğan Hızlan |
İstanbul Kitap Fuarı'nda onur yazarı 2007 |
Sonra gelen: Füruzan |