Kronik böbrek hastalığı

Hastalığın sınıflandırılması hastalığın nedenine, GFR (glomerüler filtrasyon hızı) kategorisine ve albüminüri kategorisine göre yapılır.[1]

Hastalığın risk faktörleri arasında ileri yaş[2], diyabet[3], mikroalbüminüri[4], hipertansiyon[5], akut böbrek hasarı[6], obezite[7], metabolik sendrom[8], sigara ve/veya alkol[9] kullanımı ve nefrotoksisiteyle ilişkilendirilen bazı ilaçlar[10] bulunur.

Hastalığın olası risk faktörleri arasında böbrek taşları[11], nonalkolik karaciğer yağlanması[12], hamilelikte hipertansiyon[13], orak hücreli anemi[14], hepatit C virüsü enfeksiyonu[15], düşük doğum ağırlığı[16] ve aristoloşik asit tüketimi[17] vardır.

Hastalığın nedenleri arasında diyabet (%33), sistemik enfeksiyon ve neoplazi gibi renal hasara yol açan glomerüler hastalıklar[1]; hipertansiyon (%21), ateroskleroz, iskemi, vaskülit, trombotik mikroanjiyopati gibi vasküler hastalıklar[1]; polikistik böbrek hastalığı, Alport sendromu, Fabry hastalığı gibi kistik ve konjenital hastalıklar[1]; böbrek taşı, iyi huylu prostat büyümesi gibi uzun süreli tıkanmalar[18]; nefrotoksik ilaçlara, intravenöz kontrast boyalara ve gadolinyuma maruziyet[18]; renal tübüler asidoz, nefrojenik diyabet insipidus, renal potasyum ve magnezyum kaybı, Fanconi sendromu, nonalbümin proteinüri, sistinüri ve piyelonefrit gibi renal tübüler bozukluklar[1]; böbrek nakli ve renal arter stenozu (%11-14)[19] yer alır.

Hastalık erken dönemde belirti göstermez.[1] Üremi belirtileri arasında uyku bozukluğu, yorgunluk, azalmış zihinsel keskinlik, anoreksi, bulantı, kusma, güçsüzlük, pruritus, nöbet, perikardit veya plevrit nedenli göğüs ağrısı görülür.[20][21] Hastalığın fiziksel bulguları arasında hipertansiyon[20][21], çocukta büyüme geriliği ve üremik frost bulunur.

GFR veya kreatinin klirensi hesabı için serum kreatinin ölçümü önemlidir. Serum sistatin-C, özellikle GFR’si 45-59 olup da böbrek hasarı belirtisi olmayan yetişkinlerde bozulmuş böbrek işlevinin bir diğer belirtecidir. Ayrıca yükselmiş BUN da kronik böbrek hastalığında sık görülür. İdrarda protein analizi için sabah erken saatte alınmış idrar örneği tercih edilmelidir. Bunun nedeni idrarın gece mesanede birikmesi sonucu madde yoğunluğunun artması, ayrıca protein yoğunluğu diyete ve aktiviteye bağlı olarak değiştiği için protein seviyesindeki oynamaların engellenmesidir.[1]

Böbreklerin ultrasonografi ile görüntülenmesi başka bir tanı aracıdır.[22] Sodyum, potasyum, klor, bikarbonat gibi serum elektrolitlerin ölçümü önem arz eder. GFR <60 ise cıva, serum albümin, iyonize kalsiyum, fosfor, PTH ve D vitamini ölçülmelidir. Hemoglobin <12.6 (g/dL) ise tam kan sayımı, retikulosit sayımı, demir, demir bağlama kapasitesi, transferrin saturasyonu, dışkıda gizli kan testi gibi testlerin de yapılması gerekir.[18]

• Anemi[23]
• Mineral ve kemik bozuklukları[24]
• Hipertansiyon ve hipervolemi[23]
• Asit-baz ve elektrolit abnormaliteleri[25]
• Kalp-damar hastalıkları[23]
• Üremi[26]
• Depresyon, üremik ensefalopati, üremik polinöropati, üremik miyopati gibi nörolojik komplikasyonlar[27]
• Pruritus[28]
• Kalsiflaksis[29]

Tedavideki asıl amaç böbreklerin işlev kaybını yavaşlatmaktır. Antihipertansif ilaçlar yardımıyla kan basıncının düşürülmesi gerekir. Diyabet mevcutsa kontrol altında tutulmalıdır.[1]

Ağır kronik böbrek hastalığı bulunanlarda ve metabolik asidozlu hastalarda bikarbonat takviyesi hastalığın gelişmesini yavaşlatıp diyaliz ihtiyacını azaltabilir.[30]

Son evre böbrek yetmezliği hastalarında diyaliz veya böbrek nakli düşünülür.[31]