Tekketepe Muharebesi

Birleşik Krallık ve Fransız birliklerince oluşturulan Akdeniz Yurtdışı Sefer Kuvvetlerinin 25 Nisan 1915 tarihinde Gelibolu Yarımadası’nın güney kesiminde gerçekleştirdikleri çıkartmalar, izleyen günlerde mevzi savaşlarına dönüşmüştü. Gerek Seddülbahir Cephesi’nde gerekse Arıburnu Cephesi’nde cephelerin kilitlenmesi üzerine Müttefik kuvvetler üst komutanı General Ian Hamilton İngiltere’den gelen takviye kuvvelerle oluşturulan İngiliz 9. Kolordusu ile 6 Ağustos günü Suvla Koyu’nda bir çıkartma yaparak üçüncü cepheyi açmıştı. Aynı gün Anzak Kolordusu 2. Tümeni, Kocaçimen Tepesi–Conkbayırı hattına karşı, Sarı Bayır Harekatı olarak bilinen genel taarruza girişmişti.

2. Anzak Tümeni’nin taarruzu, Osmanlı tarafının direnci sonucu sırtlara ulaşamamıştır. Anafartalar Grup Komutanlığına atanan Kurmay Albay Mustafa Kemal Bey’in 9 Ağustos 1915 günü Anafartalar Cephesi’nde başlattığı Birinci Anafartalar Savaşı olarak bilinen taarruz, aynı anda ileri harekâta girişen İngiliz 9. Kolordusu birliklerini geri atmıştı. Hemen ertesi gün Mustafa Kemal Bey, Kocaçimen Tepesi–Conkbayırı hattında taarruza kalkmış ve Anzak birliklerini de geri atmıştır. 6 Ağustos – 10 Ağustos tarihleri arasındaki müttefik kayıpları ölü ve yaralı olarak 25.000 i bulmuştur.

General Hamilton, Anzak Kolordusu’nun, diğer günler için artık taarruz kudreti gösteremeyeceğinin farkındadır. Suvla Koyu’na çıkmış olan İngiliz birliklerinin bir kısmıyla takviye edilmediği takdirde Anzak Kolordusu’nun herhangi bir ileri harekâtı söz konusu olamayacaktır. Önerdiği bir tümenlik takviye ise Anzak Kolordusu komutanı General William Birdwood tarafından red edilmiştir. Birdwood, 20.000 kişilik kuvvetinden 12.000 inin kaybetmiş olmasına karşın bir tümeni dahi ikmal edemeyeceği görüşündedir.

Müttefik kuvvetler komutanı General Sir Ian Hamilton, Osmanlı tarafının da kendi birlikleri kadar yorgun ve ağır kayba uğramış olduğu varsayımına dayanarak Tekketepe’ye taarruz etmeye karar vermiştir. Hamilton’un elindeki tek taze birlik, 10 Ağustos’ta karaya çıkmış olan 7 taburlu 54. Tümen’dir. 11 Ağustos sabahı sahildeki 9. Kolordu komutanı General Frederick Stopford’un karargâhına iletilen emirde, 54. Tümenin gece karanlığında taarruz hattına ilerlemesi ve 12 Ağustos sabahı Tekketepe sırtlarına taarruz etmesi emredilmekteydi. Sahildeki diğer üç tümen ise ileri hareketle 54. Tümen’in kanatlarını örtecektir.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde Suvla’ya gelen General Hamilton, hiçbir hazırlık yapılmadığı için harekâtı 24 saat ertelemek zorunda kalmıştır. Ayrıca 9. Kolordu komutanı General F. Stopford’un bir itirazı olmuştur. Tekketepe’nin batı yamaçları sık bitki örtüsüyle kaplıdır ve bu bölgede Osmanlı ileri postaları bulunmaktadır. Bu postalar atılmadan 54. Tümen Tekketepe sırtlarını işgal etmiş bile olsa katılarla yapılan ikmal tehlikede olacaktır. Bunun üzerine Anzak Kolordusu’ndan keskin nişancı 100 er, bölgeye hareket ettirildi. Taarruzun 13 Ağustos sabahı başlanmasına karar verildi.

General F. Stopford, 54. Tümen’in yapacağı gece yürüyüşünü kısaltmak için, bu tümenin 163. Tugayı’nın 12 Ağustos öğleden sonra sırtların eteklerine ilerlemesi emri vermiştir. Taarruz hattı, Binbaşı Münip (Uzsoy) komutasındaki Osmanlı 36. Alayı’nın iki bölüğü tarafından tutulmaktadır. Ayrıca bölgedeki Osmanlı ileri postaları, harekâtı her iki yandan ateş altına alabilecek konumdaydılar. 163. Tugay’ın taarruzu, donanma topçusu ve sahildeki üç top bataryası tarafından açılan hazırlık ateşi ardından saat 16:00 dolaylarında başlamıştır. Harekât alanının büyük bölümü çayırlık ve düz bir arazi idi. 163. Tugay birlikleri ilk yarım kilometrelik bölümde hiçbir direnmeyle karşılaşmadılar. Fakat sonra, özellikle yanlardan yoğun ateş altına alındılar. Bir tabur dışında bütün erat hızla geriye akmıştır. 1/5 Norfolk Taburu, ileri harekâta devam etmiş ve Osmanlı birliklerince kuşatılmıştır. Taburun Sandringham Bölüğü’nün 15 subay ve 250 eratı kurşunlanmış ya da süngülenmiştir. Sandringham Bölüğü mevcudunun büyük bölümü, askere alınmaları öncesinde İngiliz Kraliyet Ailesinin Sandringham Malikanesi çalışanlarıydı. Bölük, İngiliz kamuoyunda yıllar sonra bile konu edilmiş, bir bulutun içinde kaybolduğu, UFO’lar tarafından kaçırıldığı söylenceleriyle meşhur olmuştur. Hatta “Kralın Tüm Adamları” adında, İngiliz BBC yapımı bir filmde, Osmanlı birlikelri tarafından işkenceyle öldürüldükleri anlatılmıştır. Oysa Norfolk Taburu’ndan Çavuş Tom William, harekâttan yaralı olarak kurtulmuş ve söz konusu bölükten 40 kişinin bir samanlığa sığındıklarını, etraflarının Osmanlı birlikleri tarafından sarıldığını ve keskin nişancıların ateşi altında eridiklerini ifade etmiştir.

Bu sonuç, bölgenin gündüz geçilemeyeceğini açıkça ortaya çıkarmıştır. General F. Stopford, 54. Tümen’in ertesi gün şafakta yapılması planlanan taarruzunu da iptal etmiştir. İngiliz kayıpları 30 subay ve 650 erattır.

• Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askerî Harekâtı - General C.F.Aspinall - Oglander (General Ian Hamilton'un karargâh subaylarından)
• Alçıtepe'den Anafartalar'a Çanakkale Kara Muharebeleri - Tuncay Yılmazer