Türkiye'deki Kırım Tatarları
Türkiye'deki Kırım Tatarları Kırım, Dobruca, Bulgaristan ve Bucak bölgelerinden Türkiye'ye göç etmiş olan Kırım Tatarları ve Romanya Tatarları'dır.
Tarihçe
1783 yılından sonra ayrı dönemlerde kafileler halinde Osmanlı Devleti topraklarına göç ettiler. Önce Dobruca (günümüzdeki Romanya'nın Karadeniz kıyı bölgesi ve Bulgaristan'ın kuzeydoğusu) ile Bulgaristan ve Balkanların diğer bölgelerine göç ettiler.
1853 - 1856 yılları arasındaki Kırım Savaşı döneminde ikinci, 93 Harbi'nden sonra ise üçüncü bir göç dalgasıyla Anadolu'ya yerleştiler.[1]
Dağılım
Peter Alford Andrews ve Rüdiger Benninghaus'a göre, Kırım Tatarlarının Türkiye'deki dağılımı: Eskişehir'de yaklaşık 36 köy, Ankara'da yaklaşık 4 köy ve Adana'da yaklaşık 3 köy olmakla beraber Anadolu'nun farklı bölgelerine yayılmışlardır. E.J. Klay'e göre, Çorum ilinin Kalecikkaya köyünde 500 kişi. Asimilasyon sonucunda zamanla çoğunluk nüfusuna karıştılar. İlaveten Edirne ili Havsa ilçesi Taptık köyü ile Kırklareli ili Babaeski İlçesi Kofalça (yeni adı Mutlu) köyünde Kırım Tatar göçü ile kurulmuştur.[1] Çorum ilinin Mecitözü ilçesine bağlı Beyözü köyü, 500 kişilik Tatar göçü ile kurulmuştur.
Diller
Türkiye'deki Kırım Tatarları "Kırım Tatarcası" konuşurlar. Kırım Tatarcası ise 3 şiveye ayrılır. Kırım'ın güney sahilinden gelenler Yalıboyu şivesi, Bahçesaray civarında Tat şivesi, steplerdan gelenler ise Çöl şivesini kullanırlardı. Karayca (Karaimce) artık Türkiye'de kullanılmamaktadır.[1]. Türkiye'deki Kırım Tatarları'nın büyük bir bölümü "Çöl şivesi" konuşmaktadırlar.
Dinler
İslamın Sünni mezheplerinden Hanefiliğe bağlıdırlar. Az sayıda Yahudi (Karaim ya da Kırımçak).[1]
Köyler
Aksaray ili
- Hamidiye (Alaca) Kasabası
- Altınkaya ( Çardak ) Köyü
Adana ili
- Ceyhan: Büyükburhaniye mahallesi
- Ceyhan : Çakaldere mahallesi
- Kozan: Pekmezci mahallesi
Ankara ili
- Balâ: Ahmetçayırı[2]
- Elmadağ: Edige mahallesi
- Gölbaşı: Ballıkpınar, Günalan, Taşpınar[2]
- Haymana: Ahırlıkuyu[2]
- Keçiören: Sarıbeyler
- Polatlı: Eskipolatlı, Karakaya, Karakuyu, Karapınar, Karayavşan, Sakarya (eski adı: Tırnaksız), Taşpınar, Tatlıkuyu, Toydemir, Yenidoğan[2]
- Şereflikoçhisar: Akin, Şekerköy (ve bazı Nogaylar), Doğankaya, Karakaya, Abdülgediği[2]
Antalya ili
- Elmalı: Bozhüyük mahallesi
Edirne ili
Eskişehir ili
- Eskişehir: Boyacıoğlu (kısmen Kırım Tatarı), Gökdere, Karaçay (34 hane Kırım Tatarı, Karaçoban, Kireçli, Kalkanlı[2] ==
- Alpu: Çardakbaşı, Çukurhisar (kısmen Kırım Tatarı), Esence (eski adı: Yellice, nüfusun yarısı Nogay ve 40 hane Kırım Tatarı), Fevziye, Gökçeoğlu (kısmen Kırım Tatarı), Güneli (eski adı: Mâmure, 45 hane Kırım Tatarı), Güroluk (eski adı: Kızılsuvat), Yeşildon[2]
- Çifteler: Osmaniye (eski adı: Kuruhöyük), Hayriye (eski adı: Şüngülhöyük), Ilıcabaşı, Yıldızören (eski adı: Mecidiyeköprüsü, kısmen Kırım Tatarı), Zaferhamit (kısmen Kırım Tatarı)[2]
- Mahmudiye: Akyurt (eski adı: Lütfiye), Güllüce (eski adı: Hayriye), Fahriye, Hamidiye (kısmen Kırım Tatarı), Mesudiye (eski adı: Taşlıhöyük), Şerefiye, Tokathan (Tokatmecidiye)[2]
- Seyitgazi: Aksaklı, Yenikent (diğer adı: Yeniköy, Kırım Tatarcası: Cañköy)[2]
- Sivrihisar: Karakaya (kısmen Kırım Tatarı), Ortaklar (eski adı: Aziziye, kısmen Kırım Tatarı), Paşakadın (eski adı: Burhanettin), Yaverören (Yaverviran)[2]
Kahramanmaraş ili
- Andırın, Tatarlı köyü: (750 hane Tatar)
Kırklareli ili
- Mutlu, Babaeski: (80 hane Kırım Tatarı)
Kırıkkale ili
- Sulubük Köyü
- Keskin
- Polatyurdu Köyü
- Yoncalı Köyü
Konya ili
- Çumra: Seçme , Ahmediye (YIKIK), Süleymaniye (SUSUZ), Fethiye
- Karatay: Yağlıbayat
- Kulu: Ağılbaşı (eski adı: Mandıra), Boğazören (eski adı: Köstengil), Kırkkuyu, Seyitahmetli.[2][6]
- Sarayönü: Sarayönü Merkez ve Konar Köyü (Kirli Kuyu)
- Tuzlukçu: Köklüce Köyü (eski adı: Kaha), Tursunlu Köyü (eski adı: Dursunlu)
Ordu ili
Tekirdağ ili
- Muratlı: Ballıhoca - Köydeki Tatarların çoğunun soyadı Elma ile bitmektedir; Birelma, İkielma, Üçelma şeklinde.
Hayrabolu emiryakup köyü tamamı kırım Tatarı 87 hane köyde üç katı Tekirdağ ve istanbulda yaşıyor
Yozgat ili
- Sorgun: Tuzlacık[8] adındaki köy Kırım ve dolaylarından gelmiş Tatar Türklerinden oluşmuştur. Çok eski dönemde Türk(Osmanlı)-Rus savaşları neticesi Rus işgaline giren Kırım'da yaşayan Türkler Türkiyeye göç etmiştir. Kırım'dan göç etmiş olan Türk topluluklarına Türkiye'de Tatar denilmiştir[9]. Son yıllarda Tuzlacık köyü Tatar Türkleri çevre yerlere göç etmişler ve köydeki Tatar nüfusu hem azalmış hem de yerli Türkmenlerle kaynaşarak erimeye başlamıştır[10].
- Yerköy: Beserek[11] köyü 1861 yılında Kırım Tatar Türkleri tarafından kurulmuştur. Kırım Türkçesi köy halkı tarafından halen konuşulagelmiştir.
Yalova ili
Kaynakça
- Peter Alford Andrews, Rüdiger Benninghaus,Ethnic groups in the Republic of Turkey, Vol. 2, Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1989, Wiesbaden, ISBN 3-88226-418-7, p. 87., Peter Alford Andrews, Türkiye'de Etnik Gruplar, ANT Yayınları, Aralık 1992, ISBN 975-7350-03-6, s.116-118.
- "Henryk Jankowski, "Crimean Tatars and Noghais in Turkey", International Committee for Crimea". 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2010.
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Hac%C4%B1umur,_Edirne
- https://m.facebook.com/pages/category/Author/Bütün-Yönleriyle-Dereli-351382254997007/
- "Arşivlenmiş kopya". 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016.
- "Arşivlenmiş kopya". 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2014.
- https://m.facebook.com/ünye-yavi-köyü-mensupları-246291663423/about/?ref=page_internal&mt_nav=1
- "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2011.
- http://www.bozokyaylasi.com/modules.php?name=Koy&islem=koygoster&koyno=137 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tuzlacık köyü bilgiler
- https://tr-tr.facebook.com/tuzlacikkoyu facebook sayfasında Tuzlacık köyü halkının bilgileri
- "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2011.