Ödemiş

Ödemiş, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Kiraz ve Beydağ, batısında Bayındır ve Tire ilçeleri, kuzeyinde Manisa, güneyinde Aydın illeri bulunmaktadır. 2019 yılı nüfus verilerine göre toplam nüfusu 132.876'dir.

Başlığın diğer anlamları için Ödemiş (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Ödemiş
İlçe

Ödemiş'in İzmir'deki konumu
Ülke Türkiye
İl İzmir
Coğrafi bölge Ege Bölgesi
İdare
 • Kaymakam Kasım Fikret Dayıoğlu
 • Belediye başkanı Mehmet Eriş (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam 1.019 km² (393 mil²)
Rakım 123 m (403 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 132,511
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 35750
İl alan kodu 0232
İl plaka kodu 35
Resmî site
Odemis.bel.tr

Kökenbilim

Ödemiş ilçesinin ismi hakkında pek çok görüş vardır. Kimi görüşlere göre Ödemiş (Yunanca: Οδεμήσιο) ismi Yunanca Eudaimos (Mutluluk) ya da Adamis (Ana Tanrıça) kelimelerinden gelmektedir. Fransız oryantalist Vital Cuinet'in V.La Turquie d’Asie eserine göre bölgenin ismi Teke Türkmenlerine bağlı Ötemiş oymağından gelmektedir. Ayrıca Refik Ahmet-Anadolu Türkmen Aşiretleri eserinde de bu görüşe yer alır.[1][2]

Coğrafya
İlçenin kuzeyini çevreleyen Bozdağlar

Ödemiş Türkiye'nin batısında Ege Bölgesi'nde İzmir iline bağlı bir ilçedir. Ödemiş'in il merkezine uzaklığı 113 kilometredir. Denizden yüksekliği 123 metre olup en yüksek noktası 2157 metre ile Bozdağlar'dır. Yüzölçümü 1.019 km2'dir.[3] İlçenin doğusunda Kiraz ve Beydağ, batısında Bayındır ve Tire ilçeleri, kuzeyinde Manisa ilinin Turgutlu ve Salihli ilçeleri, güneyinde Aydın ilinin Sultanhisar, Köşk ve Efeler ilçeleri bulunmaktadır. Ödemiş, İzmir ilinin Bergama'dan sonra en geniş yüzölçümüne sahip ilçesidir. Büyük bir kısmı ovalık olan arazinin ortasından Küçük Menderes Nehri akmaktadır. Gölcük Gölü ilçe topraklarında bulunur.

Bölge Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. İlçede yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağmurlu geçer. Bozdağlar ve Aydın Dağları'na kar yağar, nem oranı %64'tür. Ödemiş bitki örtüsü genelde makidir. Dağlarda meşe ağacı türleri, kestane menengiç ve kızılçam ağaçları yetişmektedir. Ovada ise ceviz, incir, kavak, fıstıkçamı, turunçgiller, zeytin ve meyve ağaçları yer almaktadır.

Nüfus
Yıl Toplam Şehir Kır
1965[4]112.90230.58082.322
1970[5]117.84234.63083.212
1975[6]123.93537.36486.571
1980[7]128.67140.73687.935
1985[8]135.67347.47588.198
1990[9]124.96851.62073.348
2000[10]128.25961.89666.363
2007[11]128.25371.21957.034
2008[12]128.79771.48057.317
2009[13]129.21073.31055.900
2010[14]129.69574.05455.641
2011[15]129.96875.29954.669
2012[16]129.00575.57753.428
2013[17]129.295129.295veri yok
2014[18]129.407129.407veri yok
2015[19]132.028132.028veri yok
2016[20]131.728131.728Veri yok
2017[21]132.241132.241Veri yok
2018[21]132.511132.511Veri yok
2019[21]132.876132.876Veri yok
2020[21]133.679133.679Veri yok

Ekonomi

Ödemiş'in ekonomisi tarıma dayalı olup ilçe yüzölçümünün %36'sı tarım arazisidir. 21 binden fazla aile tarımla uğraşmakta ve geçimini böylelikle sağlamaktadır. Başlıca tarım ürünleri patates, incir, zeytin, karpuz, susam, kestane, tütün, üzüm ve yaş sebzelerdir. Yöre verimli topraklara sahip olup, tarlalardan bir yılda üç ürün kaldırılabilmektedir. 2004 verilerine göre Ödemiş'in tarımsal üretim değerinin ülke içindeki payı 0,70675'tir. Bu oranla tarımsal üretim değer sıralamasında ülke içinde 13. sırada yer almıştır.[22] Ayrıca Bademli yöresi meyve fidanı yetiştiriciliği ve kiraz üretimi alanlarında Türkiye ekonomisinde büyük bir paya sahiptir. Ayrıca Ödemiş'te üretilen bir diğer önemli ürün ise Ödemiş Deri Tulum Peyniri'dir. Tüm Ege bölgesinde enfes tadını bilmeyen yoktur. Ege bölgesinde Deri Tulum Peyniri sadece Ödemiş'te yapılmaktadır.

İlçenin ilçe halkı tarafından "kompir" olarak nitelendirilen sarı renkli patatesi sadece Ege Bölgesi'nde değil tüm Türkiye pazarlarında görülebilen en meşhur tarım ürünüdür.

İlçenin hazır yemek kültürünün en meşhur örnekleri Ödemiş Kebabı, Ödemiş Sandviçi ve Töngül Pidesi'dir. Ev yemek kültüründe ise sebze ve et yemeklerine ilaveten birçok bölgede bilinmeyen ebegümeci, ısırgan, iğnelik, sarmaşık gibi çeşitli otlardan yapılan leziz ot kavurmaları mevcuttur.

Ödemiş'in sanayi yapısı da tarımsal hammaddelere dayalıdır. Ayrıca imalat sanayi içinde değerlendirilecek iş makineleri, çelik döküm, elektronik, süt ürünleri, plastik, ağaç ürünleri, zeytinyağı vb. fabrikalar ve işletmeleri bulunmaktadır. Sanayileşme yönünde özellikle son yıllarda önemli adımlar atılmaktadır.

İlçede büyük market olarak 6 tane A101, 5 tane Şok,13 tane Karabıyık Market, 2 tane Pehlivanoğlu, 2 tane UCZ Sistem, 5 tane BİM, 4 tane Migros vardır. Giyim mağazası olarak: Koton, Defacto, LC Waikiki, Şanel, S-Wass teknoloji olarak TeknoSA mağazaları vardır.

Kültür

Türküler
  1. Mezarımın Taşı Bozdağa Karşı
  2. Muhabbetler kuruldu
  3. Yeşil Gey Yeşil Kuşan
  4. Ödemiş Kavakları
  5. Bakırlım Da İnip Gelir İnişten
  6. Demirci Mehmet Efe
  7. Eminemin Duvağı
  8. Ödemiş Dedikleri
  9. Ödemiş'in İçinde Camlı Meyhane
  10. Kaymakçı Kahvesi

Turistik yerler

Ödemiş ilçesinde bulunan turistik yerler şöyledir:

  • Bedia Akartürk Müzesi
  • Kadın El Sanatları Pazarı
  • Tarihi Arasta Çarşısı
  • Yıldız Kent Arşivi ve Müzesi
  • 125.Yıl Kültür Parkı
  • Ödemiş Müzesi
  • İlk Kurşun Anıtı
  • Gölcük Gölü
  • Bozdağ Kayak Merkezi
  • Tarihi Lübbey Köyü
  • Birgi Mahallesi
  • Hypaipa Antik Kenti

Tarihî yerler

Ödemiş bölgesine ait tarihi sit alanları şöyledir; Hypaipa (Günlüce), Dios Hieron (Birgi), Digda (Ovakent), Potamia (Bademli), Ayasurat (Türkönü), Torrhebia (Gölcük), Mesotmolos (Bozdağ), Bazdegümi (Yolüstü), Medeksis (Ortaköy), Adagüme (Konaklı), Bükürgüme (Bademli).

Mutfak
Ödemiş köftesi

Ödemiş ilçesine ait yöresel yemekler şöyledir: Ödemiş Kebabı, Töngül Pidesi,[23] Keşkek, Ekmek Dolması, Yağlı Sulu Akıtma, Kestirme Çorbası, Höşmerim, Heybeli Çorba, Yağlı Ekmek, Sinkonta, Isırgan Avukması, Dibile, Kabakaşı Tatlısı, Kalburbastı Tatlısı.

Yönetim

Belediye başkanları
05.03.1923-31.03.1923 Dönemi Ödemiş Belediye Başkanı Şükrü Saraçoğlu
Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları
Yıllar Belediye Başkanı Parti Oy oranı (%)
2019 Mehmet Eriş CHP 52,93
2014 Abdurrahman Mahmut Badem AK Parti 39,06
2009 Bekir Keskin CHP 46,47
2004 Abdurrahman Mahmut Badem AK Parti 37,42
1999 Mehmet Eriş CHP 28,92
1994 Münir Bezmez DYP 25,93
1989 Gülen Köymen DYP 39,26
1984 Hüseyin Son ANAP 28,80
1977 Tahir Çaylı CHP 52,09
1973 Fuat Kılcı AP 47,38

Genel seçimler
Yıl Kazanan Parti Oy Oranı
1973 CHP %48
1977 CHP %52
1983 HP %42
1987 SHP %30
1991 DYP %34
1995 DYP %35
1999 DSP %38
2002 DYP %22
2007 Ak Parti %32
2011 Ak Parti %45
2015 CHP %39
2015 CHP %38
2018 Ak Parti %38.6

Eğitim

Okullar
  • Ödemiş Anadolu İmam Hatip Lisesi
  • Ödemiş Ticaret Odası Anadolu Öğretmen Lisesi
  • Ödemiş Anadolu Lisesi
  • Ödemiş Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi
  • Ödemiş Hulusi Uçaçelik Anadolu Lisesi
  • Ödemiş Fen Lisesi
  • Ödemiş Kaymakçı Lisesi
  • Ödemiş Anadolu Meslek ve Endüstri Meslek Lisesi
  • Prof. Dr. Muzaffer Kula Anadolu Lisesi
  • Ödemiş İlk Kurşun Mesleki Teknik Ve Anadolu Lisesi
  • Ödemiş Ovakent Çok Programlı Anadolu Lisesi
  • Birgi Fazlı Alpay M.T.A.L
  • Ödemiş Ortaokulu

Ulaşım

İzmir'den Aydın Otoyoluna girip Torbalı-Ödemiş kavşağından çıkarak Bayındır-Ödemiş yoluna girerek Ödemiş'e varılır. Ankara-İzmir yolundan geliyorsanız Salihli ilçesinden Bozdağ-Ödemiş yönüne sapılır ve Ödemiş'e varılır.

Denizli'den geliyorsanız Buldan ilçesinden Alaşehir Yoluna girilir ve Alaşehir'den Kiraz-Ödemiş yönüne sapılarak Ödemiş'e varılır.

Demiryolu ile İzmir (Basmane)-Torbalı-Bayındır-Ödemiş istasyonları arası günde 7 kez karşılıklı 100 dk süren modern tren seferleri düzenlenmektedir.

Torbalı (İZBAN) - Ödemiş arasında 795 numaralı düzenli ESHOT seferleri düzenlenmektedir.

İzmir, Balıkesir, Bursa, İstanbul, Uşak, Afyon, Ankara ve Antalya otogarından karşılıklı otobüs seferleri de düzenlenmektedir.

Ayrıca ilçe merkezinden Tire, Bayındır, Kiraz, Aydın, Nazilli, Beydağ, Alaşehir, Salihli ve Kuşadası’na karşılıklı minibüs seferleri vardır.

Kaynakça
  1. Refik Ahmet-Anadolu Türkmen Aşiretleri, 1930,S.206
  2. Vital Cuinet- V.La Turquie d’Asie, cilt:3, Paris-1894,s.515
  3. "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
  4. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  17. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  18. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
  19. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  20. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
  21. "Ödemiş Nüfusu - İzmir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
  22. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016.
  23. "Ödemiş mutfağının klasiği Tongül Pide". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.