Karşıyaka

Karşıyaka, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin doğusunda Bayraklı, kuzeydoğusunda Bornova, kuzeyinde Menemen, batısında Çiğli ilçeleri, güneyinde İzmir Körfezi bulunmaktadır. Yamanlar Dağı'nın eteği ile deniz arasında kalan kısımda şehir dokusu ile büyük ölçüde bütünleşmiş bir ilçedir.

Başlığın diğer anlamları için Karşıyaka (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Karşıyaka
İlçe
Karşıyaka Çarşı

İzmir'deki konumu
Ülke Türkiye
İl İzmir
Coğrafi bölge Ege Bölgesi
İdare
 • Kaymakam Sadettin Yücel
 • Belediye başkanı Cemil Tugay (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam 51 km² (19 mil²)
Rakım 10 m (30 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 344,140
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 35520
İl alan kodu 0232
İl plaka kodu 35

İNGEV'in araştırmasına göre Karşıyaka Türkiye'nin en gelişmiş 7. ilçesidir.[1]

Köken bilimi

Yerleşim alanı İzmir şehir merkezinin karşısında bulunması sebebiyle "Karşıyaka" adını almıştır. 19. yüzyıl Batı kaynaklarında "Kordelio" adı altında anılmıştır. "Batılı Kordelyo" ismini önceleri Haçlı Seferleri komutanı İngiltere Kralı I. Richard ile bağlantılandırmışlar ise de, buralara hiç gelmemiş olan kralın Kordelyo ismi ile ilişkisi olabileceği tezi daha 19. yüzyıl kaynaklarında reddedilmiştir. 13. yüzyıl Bizans kaynaklarında bölgede yer alan ve yeri tam olarak tespit edilemeyen "Kordeleon" adlı bir yerleşimin bahsi geçmektedir ve ismin kökeninin bu tarihlerden de geriye götürülebileceği savunulmuştur.

Buna göre Kordelyo'nun öz bir Anadolu ismi olabileceği söz konusu edilmekte ve etimolojik olarak Gordion, Gördes, Kardakçı Dağı, Kardamyla gibi benzer Anadolu isimleri ile bağı bulunabileceği öne sürülmüştür.[2]. Sanskrit'teki "grha-", Slav dillerindeki "grad", Latince'deki "hortus" ve Almanca/İngilizce'deki "garden" kelimeleri ile bağlantılı olarak, "herhangi bir amaçla tecrit edilmiş yer, kesik, kale, bahçe" gibi anlamlar taşıyabilen Hititçe/ Luvicedeki "gurta" [3] kelimesi ile Pelasgların/Luvilerin/Lidyalıların dillerinde "geçit, boğaz, vadi" anlamına gelen "ela" bileşmesi ve sonradan eski Grekçe ve çağdaş Yunancada yer isimlerinin sonuna gelen -ieon, -eio son ekinin aktarılmasıyla oluşturulduğu öne sürülmüştür.

Tarihçe

Karşıyaka, 1865 yılında İzmir-Menemen demiryolunun hizmete girmesiyle yerleşime açılmış ve özellikle 1874 sonrasında İzmir merkez (Konak) ile vapur seferlerinin başlatılmasıyla gelişmiş bir yerleşim yeridir. 2008'de ilçenin doğusundaki bazı mahalleler yeni kurulan Bayraklı ilçesine bağlandı.

Coğrafya

Karşıyaka, İzmir Körfezi'nin kuzeyinde yaklaşık 51 km'lik bir alana yerleşmiştir.[4] Rakımı 1 ila 700 metre arasında değişir. Sınırları içerisinde Yamanlar Dağı bulunmaktadır. İlçenin doğusunda Bayraklı, kuzeydoğusunda Bornova, kuzeyinde Menemen, batısında Çiğli ilçeleri, güneyinde İzmir Körfezi bulunmaktadır. 27 mahallesi vardır.

Nüfus

İlçe nüfusu 2018 yılı itibarıyla 344.140 kişidir. İlçe nüfusunun 161.345 kişisi erkek, 182.795 kişisi ise kadındır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[5]96.34482.57413.770
1970[6]141.728120.79420.934
1975[7]203.697171.60032.097
1980[8]272.623227.79044.833
1985[9]348.513342.9445.569
1990[10]424.196418.7245.472
2000[11]438.764438.430334
2007[12]515.184514.917267
2008[13]296.031295.743288
2009[14]304.507304.220287
2010[15]310.061309.790271
2011[16]312.213311.931282
2012[17]315.294315.008286
2013[18]321.870321.870veri yok
2014[19]325.717325.717veri yok
2015[20]333.250333.250veri yok
2016[21]338.485338.485Veri yok
2017[22]342.062342.062Veri yok
2018[23]344.140344.140Veri yok
2019[24]349.290349.290Veri yok
2020[24]350.100350.100Veri yok

Ekonomi

Ege Park Mavişehir Alışveriş Merkezi, Mavibahçe ve Hilltown Karşıyaka ilçede yer alan alışveriş merkezleridir.

Kültür
Latife Hanım Köşkü Anı Evi'nin restorasyon sonrasındaki görünümü (2008)

Karşıyaka, burada vefat eden Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım'ın adıyla anılan ve söz konusu tarihlerde Atatürk'ün eşi Latife Hanım'ın ailesi Uşşakizadelere ait olan ve yakın geçmişte bir anı evi olarak restore edilmiş Latife Hanım Köşkü Anı Evi ve bunun dışında İzmir Levanten köşkleri tanımına giren birkaç tarihî yapı ile tanınır. İlçede ayrıca Bilim Müzesi, Bostanlı Açıkhava Arkeoloji Müzesi, Deprem Müzesi, Haberleşme Müzesi ve Hamza Rüstem Fotoğraf Müzesi yer almaktadır.[25] 1905'te açılan St. Helen Kilisesi, ilçedeki en eski Katolik kilisesidir.[26] Türkiye'nin ilk opera binası Opera İzmir, ilçe sınırları içerisindedir.[27]

Spor

İlçede Karşıyaka SK adındaki bir spor kulübü faaliyet göstermektedir. Bu kulüp; tenis, futbol, basketbol, yelken, voleybol, karate, judo, masa tenisi, kürek, golf, atlı spor, ragbi ve hokey alanlarında faaliyet gösteren bir kulüptür.

Basketbol takımı 2014 yılında Cumhurbaşkanlığı Kupası ve Türkiye Kupası şampiyonu olmuştur. Ayrıca yine aynı yıl Basketbol Süper Ligi şampiyonudur. 6.500 kişi kapasiteli Mustafa Kemal Atatürk Karşıyaka Spor Salonu basketbol ve voleybol maçlarına ev sahipliği yapmaktadır.

Yönetim
Karşıyaka Belediyesi Hizmet Binası (2020)

Karşıyaka İzmir kentinin parçasıdır ve 1984 yılına kadar belediye hizmetleri İzmir belediyesince yürütülmüştür. Büyükşehir belediyeleri kurulunca Karsiyaka'da da ikinci kademe belediyesi kurulmuştur.

Belediye başkanları
Belediye başkanları, partileri ve aldıkları oy oranları
Yıllar Belediye Başkanı Parti Oy oranı (%)
2019 Cemil Tugay Cumhuriyet Halk Partisi 70.85
2014 Hüseyin Mutlu Akpınar Cumhuriyet Halk Partisi 70.47
2009 Cevat Durak Cumhuriyet Halk Partisi 64.16
2004 Cevat Durak Cumhuriyet Halk Partisi 49.21
1999 Şebnem Tabak Demokratik Sol Parti 34.56
1994 Ahmet Kemal Baysak Doğru Yol Partisi 23.84
1989 Cihan Türsen Sosyaldemokrat Halkçı Parti 55.63
1984 Nevzat Çobanoğlu Anavatan Partisi 44.48

Eğitim

İlçede yer alan eğitim kurumları; Ankara İlköğretim Okulu, İzmir Karşıyaka Lisesi, Karşıyaka Necip Demir Anadolu Ticaret Lisesi, Karşıyaka Cihat Kora Anadolu Lisesi, Karşıyaka Atakent Anadolu Lisesi, Gazi Anadolu Lisesi, Emlakbank Süleyman Demirel Anadolu Lisesi ve Karşıyaka Şemikler Anadolu Lisesi'dir.

Altyapı

İlçede İZBAN ve Karşıyaka tramvayı ile demiryolu, ESHOT otobüsleri ile karayolu ulaşım hizmeti verilmektedir. İZBAN istasyonlarının bazıları Karşıyaka Demiryolu Tüneli içerisindedir. Karşıyaka Vapur İskelesi'nden şehrin çeşitli yerlerine vapur seferleri düzenlenmektedir. İzmir Çevre Yolu ilçeden geçmektedir.

Kaynakça
  1. http://m.hurriyet.com.tr/yazarlar/ertugrul-ozkok/gizli-vatandaslara-gore-en-gelismis-30-ilce-hangisi-41015388
  2. Prof. Bilge Umar. "Kordelio (şimdiki Karşıyaka) isminin kökeni ve anlamı üzerine" (PDF). Dokuz Eylül Üniversitesi. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
  3. David Michael Weeks (1985). "Hittite Vocabulary" (PDF) (İngilizce). Kaliforniya Üniversitesi.
  4. "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
  5. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  18. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  19. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
  20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  21. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
  22. "2017 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 10 Mart 2018.
  23. "2018 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 15 Mart 2019.
  24. "Karşıyaka Nüfusu - İzmir". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
  25. Umurbilir, Emre (11 Şubat 2015). "Latife Hanım Köşkü Anı Evi'ne 600 bin ziyaretçi". Hürriyet. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018.
  26. "Kordelya'nın ilk Katolik Kilisesi: St. Helen". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018.
  27. "Türkiye'nin Opera Sanatına Özel İlk Yapısı Geliyor". Milliyet. 20 Eylül 2018. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2018.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.