Yehova'nın Şahitleri

Yehova'nın Şahitleri, binyılcı,[4] restorasyoncu[5] ve teslis karşıtı inanca sahip, ana akım Hristiyanlıktan ayrılan bir Hristiyan mezhebidir.[6][7][8][9][10][11] Topluluk, kendisini bir Hristiyan mezhebi olarak değil, Hristiyanlıktan, Yahudilikten ve diğer dinlerden ayrı bir din olarak görmektedir.[12][13] Hristiyanlıktan farklı oldukları hususunda Yehova'nın Şahitleri ile aynı fikirde Hristiyanlar da vardır.[14] Topluluk, dünya çapında, evanjelizm faaliyeti yürüten 8,68 milyon üyesi bulunduğunu ve Son Akşam Yemeği anmasına toplam yaklaşık 20 milyon yıllık katılımın olduğunu rapor etmektedir.[3] Yehova'nın Şahitleri, Warwick, New York'ta toplanan kıdemlilerden oluşan Yehova’nın Şahitlerinin İdari Organı tarafından yönetilmektedir. Bu idari organ, Kitab-ı Mukaddes'in tevillerine dayanarak, mezhebin öğretilerini kararlaştırmaktadır.[15][16][17] Yehova'nın Şahitlerinin mensupları, Armageddon'un çok yakında gerçekleşeceğine inanırlar ve onlara göre insanlığın karşılaştığı bütün sorunların çözümü ancak Tanrı'nın Krallığı'nın dünyada egemen olması ile gerçekleşecektir.[18]

Başlığın diğer anlamları için Yehova (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Yehova'nın Şahitleri
Gözcü Kulesi Kitab-ı Mukaddes ve Dînî Yayın Topluluğu'nun Brooklyn'deki merkezi
Sınıflandırma Restorasyonculuk
Yönelim Binyılöncesicilik[1]
İlahiyat Teslis karşıtlığı
Yönetim İdari Organ
Teşkilat yapısı Hiyerarşik
Tebliğ alanı Küresel
Merkez Warwick, New York, ABD
Kurucuları Charles Taze Russell[2], Joseph Franklin Rutherford
Köken 1870'ler
Pittsburgh, Pensilvanya, ABD
Kendisinden doğduğu akım Kitab-ı Mukaddes Öğrenci Hareketi
Kendisinden ayrılan akımlar Yehova'nın Şahitlerinden ayrılan akımlar
Kilise cemaatleri sayısı 119.712[3]
Üye sayısı 8.683.117[3]
Resmi websitesi jw.org

Oluşum ilk kez 1870'lerin sonlarında ABD’nin Pensilvanya eyaletine bağlı olan Pittsburgh şehrinde Charles Taze Russell’ın liderliğinde ortaya çıktı. Köken bakımından Amerikalı bir baptist vaiz olan William Miller’in (1782-1849) önderlik ettiği Millercilik grubunun dünyanın sonu ile alakalı teorilerine ve öğretilerine dayanmaktadır (bkz. binyılcılık).[19] 1870'lerde Kitab-ı Mukaddes Öğrenci Hareketi'ni kuran Charles Taze Russell (1852-1916), aynı dönemde 1881’de, topluluğun dînî yayınlarını organize etmek ve yayımlamak için Zion's Watch Tower Tract Society'yi (Siyon'un Gözcü Kulesi Dînî Yayın Topluluğu) kurdu.[2] Yehova'nın Şahitlerinin basım yayım kuruluşu olarak görev yapan Siyon'un Gözcü Kulesi Dînî Yayın Topluluğu'nun günümüzdeki adı Pensilvanya Gözcü Kulesi Kitab-ı Mukaddes ve Dînî Yayın Topluluğu’dur (Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania). Aylık olarak yayımlanan dergilerinin adı The Watchtower’dır (Gözcü Kulesi). Charles Taze Russell'ın vefatının ardından kurduğu toplulukta liderlik krizi yaşandı. Russell'ın haleflerinden birisi olan Joseph Franklin Rutherford, Gözcü Kulesi Kitab-ı Mukaddes ve Dînî Yayın Topluluğu'nu ve mülklerini, kendi takipçileri adına sahiplendi.[20] Topluluk, "Yehova'nın Şahitleri" ismini, kendilerini diğer Russell takipçisi gruplardan iyice ayırt etmek için 1931 yılından itibaren kullanmaya başlamıştır.[21][22][23][24]

Yehova'nın Şahitleri, daha çok, kapı kapı dolaşarak inançlarını tebliğ etme, Gözcü Kulesi ve Uyanış! gibi dergileri dağıtma, askerlik görevini reddetme ve kan nakline karşı çıkma özellikleriyle bilinirler. Tanrı'nın ismini dile getirmenin uygun bir ibadet için hayati öneme sahip olduğunu kabul ederler. Teslisi, ruhun şarta bağlı ölümsüzlüğünü, Cehennem azabını, Kitab-ı Mukaddes'e dayanmadığı savunmasıyla reddederler. Yılbaşı'nı, Paskalya'yı, doğum günlerini ve Hristiyanlıkla ilgisi olmadığını ve pagan kökenli olduğunu savundukları diğer dînî günleri ve gelenekleri ifa etmezler.[25] Dînî referans metni olarak genellikle Kitab-ı Mukaddes'in Yeni Dünya Çevirisi'ni kullanırlar,[26] bununla beraber yayınlarında ve eserlerinde diğer Kitab-ı Mukaddes çevirilerinin alıntılandığı ya da referans gösterildiği de görülmektedir.[27][28] Yehova'nın Şahitlerine mensup olanlar, akidelerini genel olarak "Gerçek" ibaresiyle ifade ederler, kendilerini "Gerçeğe mensup" olarak vasıflandırırlar.[29] Seküler toplumun ahlâkî olarak bozulmuş ve Şeytan'ın etkisi altında olduğuna inanırlar, bu yüzden olabildiğince kendilerini Şahitler dışındaki toplumla etkileşimden uzak tutmaya çalışmaktadırlar.[30] Cemaat içi disiplin uygulamalarının bir parçası olan "kardeşlikten çıkarma" tabiri, cemaatten ihraç ve uzaklaştırma uygulamasını adlandırmak için kullanılır. Bu uygulama, ancak, en ciddi kural ihlallerine karşı kullanılan bir son çaredir.[31][32] Resmî olarak topluluğu terkeden vaftizli üyeler "ilişiği kesilmiş" olarak vasıflandırılır ve uzaklaştırma uygulamasına tabi kılınır. Kardeşlikten çıkarılmış ya da ilişiği kesilmiş üyeler, eğer pişmanlık ifade ederlerse, tekrar topluluğa kabul edilebilmektedir.[33]

Topluluğun, askerlik hizmetine ve devlet sembollerine (milli marş, bayrak gibi) karşı vicdani retçilik tutumu, Yehova'nın Şahitlerinin bazı hükümetlerle sorunlar yaşamasına sebep oldu.[34][35][36][37][38] Yine bu tutumlarından dolayı, bazı ülkelerde Yehova'nın Şahitleri zulme maruz kaldılar veya kovuşturmaya uğradılar ya da faaliyetleri yasaklandı. Yehova'nın Şahitlerinin kendilerine karşı böyle uygulamalara karşı verdikleri yasal mücadeleler, bazı ülkelerde insan haklarının korunmasına yönelik kanunlar çıkarılması süreçlerine olumlu etkide bulundu.[39]

İsmin kökeni

Bu oluşumun mensupları, Yehova'nın Şahitleri ismini, Kitâb-ı Mukaddes’te Tanrı’ya hitaben Tetragrammaton (יהוה) hâliyle yaklaşık yedi bin kez geçen ve "Rab" veya "ilah" anlamına gelen "Yahve" sözcüğünden almaktadır.[40][41][42][43] Yehova'nın Şahitleri ismin “Yehova” olarak kullanılması gerektiğini savunmakta ve kendilerine "Tanrı'nın şahitleri" manasında "Yehova'nın Şahitleri" demektedirler. Tetragrammaton sözcüğü Kitab-ı Mukaddes'in İbranice metinlerinde Yehova olarak değil dört ünsüz harf olan "YHVH" olarak geçmekte ve genellikle "Yahve" olarak okunmaktadır. Tanah'ta Tanrı'nın ismi olarak zikredilen şu isimler yer almaktadır: Yahve,[not 1] Elohim, [not 2] Ha-Şem, Adonay.[not 3] Bununla birlikte, Yahudiler, Çıkış 20:7'deki buyruk[not 4] sebebiyle Tetragrammaton'u telaffuz etmezler ve bunun yerine Tanrı'nın Rab, Elohim, Adonay gibi diğer isimlerini zikrederler.[44] "Yahve" ya da "YHVH" kelimeleri, Eski Ahit yazarları tarafından İsrailoğullarının kendi milli tanrılarını ifade etmek için kullanılmıştır.[45] Gerçekte, Tetragrammaton'un nasıl telaffuz edildiğine dair kesin bilgi bulunmamaktadır. Bunun sebebi şudur, İsrailoğulları bu dört harfin telaffuzunu hiç kullanmıyor, bunun yerine Rab, Elohim, Adonay gibi Tanrı'nın başka isimlerini telaffuz ediyorlardı, dolayısıyla, Tetragrammaton'un nasıl telaffuz edildiği metinlere geçmedi. Yahudilerin kullanımıyla Yahve, ya da Yehova'nın Şahitlerinin kullanımıyla Yehova telaffuzu dört harfin (יהוה) standart okunuşları göz önünde bulundurularak yapılmaktadır. Sonuç olarak Yehova şahitleri tarafından "Yahve" kelimesi "Yehova" olarak telafuz edilmektedir.[46] 1931 senesine kadar, Yehova'nın Şahitlerinin adı Yehova'nın Şahitleri değildi. Topluluk, Charles Taze Russell'ın kurduğu Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri Hareketi'nin bir parçası idi. 1879-1880 yıllarında Russell'ın destekçilerinden oluşan otuz civarında cemaat oluştu. Russell, bütün bu grupları ziyaret edip seminerler verdi ve onları Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri olarak adlandırdı ve onları İsa'nın gerçek cemiyeti olarak vasıflandırdı.[19] Bu ilk zamanlarında, Russell'ın takipçileri, öngördükleri 1874, 1914 ve 1925 yıllarında İsa Mesih'in kısa zaman içerisinde dünyaya geri döneceğini insanlara tebliğ ettiler.[47][48] Öngörülen tarihlerde İsa'nın dünyaya geri dönüşü gerçekleşmediği için Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri Hareketi içinde bölünmeler yaşandı. Yehova'nın Şahitleri ismi ilk kez, topluluğun lideri Joseph Franklin Rutherford tarafından, 1931 senesinde Yeşeya 43:10'a dayanarak belirlendi.[21][not 5]

Tarihçe

Başlangıç dönemi (1870–1916)
Rahip Russell, Gözcü Kulesi Topluluğunun kurucusu

1870'te, Charles Taze Russell ve başkaları, Pensilvanya'nın Pittsburgh şehrinde Kitab-ı Mukaddes'i incelemek amaçlı bir grup kurdular.[49] Grubun toplantıları boyunca, Russell ana akım Hristiyanlığın birçok inancını sorguladı ve eleştirdi. Bu inançlara örnek olarak ruhun ölümsüzlüğü, Cehennem ateşi, mukadderat, İsa Mesih'in ikinci gelişinin cismani bedenle olması, teslis ve dünyanın sonunda dünyanın ateşle mahvolması inançları gösterilebilir.[50] 1876'da Russell, Nelson H. Barbour ile görüştü. Aynı yıl içinde bu ikisi Three Worlds (Üç Dünya) adında bir kitap çıkardılar. Kitap, ahir zamana dair kehanetler ve dünyanın ahir zaman felaketlerinin ardından onarılması düşüncelerinin bir sentezidir. Kitapta Tanrı'nın insanlık üzerindeki tasarruflarının çağlara ayrılmış surette gerçekleştiği öğretilmektedir, buna göre her Tanrısal çağın sonunda bir hasat gerçekleştirilmektedir. 1874'te[50] İsa Mesih dünyaya, görünmez bir ruh olarak geri dönmüş ve İncil çağının hasatını gerçekleştirmiştir ve 1914 yılı ise 2520 senelik bir devir olan Centil Çağı'nın sonu olacak[51] ve 1914'te dünya toplumu tam manasıyla Tanrısal krallığa dönüştürülecektir.[52][53][54] 1878'den başlayarak Russell ve Barbour Herald of the Morning (Sabah Habercisi) adında bir dînî dergi çıkarmaya başladılar.[55] Haziran 1879'da tercih ettikleri öğreti farklılıklarından dolayı Russell ve Barbour ayrıldılar. Temmuz 1879'da Russell Zion's Watch Tower and Herald of Christ's Presence (Siyon'un Gözcü Kulesi ve Mesih'in Bizimle Oluşunun Habercisi) dergisini yayımlamaya başladı.[56] Dergide esas olarak, şu anda ahir zamanın yaşandığını ve Mesih'in egemenliği altında yeni bir çağın başlamasının çok yakın olduğunu anlatmaktaydı.[57]

1879'dan itibaren Gözcü Kulesi destekçileri özerk cemaatler şeklinde toplanarak Kitab-ı Mukaddes incelemesi yapıyorlardı. Otuz cemaat teşekkül etti ve 1879 ilâ 1880 arasında Russell bütün bu cemaatlerin her birisini ziyaret edip, ne şekilde toplanmaları ve faaliyet yürütmeleri gerektiği konusunda onlara sistemlerini öğretiyordu.[58][59][60] 1881'de Siyon'un Gözcü Kulesi Dînî Yayın Topluluğu, William Henry Conley'nin başkanlığında faaliyet yürütüyordu. Russell bu topluluğu dînî yayınlar ve Kitab-ı Mukaddes dağıtan, bir kâr amacı gütmeyen kuruluşa dönüştürdü.[61][62][63] 1900 civarında Russell, tam zamanlı ya da yarı zamanlı çalışan binlerce seyyar kitap satıcıları organize eder hâle geldi.[56] O, ABD dışındaki ülkelere misyonerler atayıp yabancı şubeler açmaya başladı. 1910'larda, Russell'ın örgütünde yaklaşık yüz tane seyahat eden vaiz vardı (Örgüt, kendi içinde bu dolaşan vaizleri "hacı" olarak vasıflandırıyordu).[64] Russell, kendi dönemi boyunca küresel yayıncılık faaliyetlerine ciddi teşebbüs gösterdi.[65][66] 1912 yılında o, ABD'de en çok dînî yayınları dağıtılan Hristiyan yazardı.[67][68]

Russell, 1912'de, Gözcü Kulesi Topluluğu'nun merkezini New York, Brooklyn'e taşıdı, matbaacılık binasını bir ibadethane binası ile birleştirdi. Gönüllü çalışanlar, yakınlarda ve adı Bethel konulan bir binada kalıyorlardı. Russell kurduğu bu dînî hareketi "Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri" olarak adlandırdı. Resmî olarak ise Uluslararası Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri Derneği ismi kullanılıyordu.[69] 1910'larda, hareketin dünyâ nüfusu 50 bin civarında kişiden oluşuyordu.[70] Topluluğu oluşturan cemaatler, Russell'ı her yıl yeniden baş rahip olarak seçiyordu.[71] Russell 31 Ekim 1916'da, bir vaaz seyahatinden dönerken, 64 yaşında öldü.[72]

Yeniden örgütlenme (1917-1942)
Joseph F. Rutherford, Yehova'nın Şahitlerinin kurucusu

Ocak 1917'de, Gözcü Kulesi Topluluğu'nun yasal temsilcisi, Joseph Franklin Rutherford, Russell'ın ardından topluluğun lideri olarak seçildi. Seçilişi tartışmalı oldu ve topluluğun yönetim kurulu Rutherford'u istibdat uygulamakla ve gizli saklı davranmakla suçladı.[73][74] Destekçileri ve muhalifleri arasındaki ihtilaf, gelecek on yıl boyunca topluluğun üyeleri içinde yeniden örgütlenmeler ve gruplaşmalar doğurdu.[17][75] Rutherford, Haziran 1917'de, Russell'ın Studies in the Scriptures (Kutsal Metin Çalışmaları) serisinin yedinci cildi olarak The Finished Mystery (Tamamlanmış Gizem) adlı kitabı yayımladı. Russell'ın ölümünden sonra yayımlanan bir eseri olan kitapta Russell'ın Hezekiel kitabı ve Vahiy kitabı üzerine yaptığı tefsirler ve Kitab-ı Mukaddes Öğrenci Hareketi üyelerinden Clayton Woodworth'un ve George Fisher'ın yazdığı birçok ek metinler yer almaktadır.[76][77][78][79] Kitap, Katolik ve Protestan din adamlarını ve Hristiyanların Birinci Dünya Savaşı'na girişini şiddetle eleştirmektedir.[80] Bu yüzden, Gözcü Kulesi Topluluğu'nun yöneticileri, 1918'de 1917 Casusluk Kanunu kapsamında, isyana teşvik suçlamasıyla tutuklandılar. Topluluğun üyeleri halk kalabalıkları tarafından saldırılara uğradılar. Yöneticiler, Mart 1919'da serbest bırakıldı ve aleyhlerinde açılan davalardan 1920'de aklandılar.[81]

Rutherford, Gözcü Kulesi Topluluğu'nun örgütsel denetimini merkezileştirdi. 1919'da, her kilise cemaati için bir yönetici atadı ve bir yıl sonra da her cemaatin liderinin, vaaz faaliyetleri hakkında Brooklyn'deki merkeze haftalık bilgilendirmede bulunması talimatı verildi.[82] Eylül 1922'de Ohio'daki Cedar Point parkında gerçekleştirilen uluslararası kurultayda, kapı kapı vaaz faaliyetlerinin ifa edilmesine vurgu yapıldı.[83] Rutherford'un yirmi beş senelik başkanlığı döneminde topluluğun öğretilerinde ve yönetim yapısında düzenli bir şekilde önemli değişiklikler yürürlüğe kondu. Buna ek olarak, İsrailoğullarının İbrahim ve İshak gibi atalarının 1925'te dirileceği ve bu dirilişin, Mesih'in bin yıllık dünya krallığının başlangıcı olacağı duyuruldu.[84][85][86][87] Toplulukta uygulanan değişiklikler ve gerçekleşmemiş kehanetlerden dolayı yaşanan hayal kırıklıklarının neticesinde, Rutherford'un görevinin ilk yarısı boyunca on binlerce üye, Gözcü Kulesi Topluluğu'ndan ayrıldı ve başka bağımsız Kitab-ı Mukaddes öğrenci hareketleri kurdular.[88][89][90][91] Bu akımların çoğu hâlen varlığını sürdürmektedir.[92] 1919'un ortalarında, Russell zamanında üyeliği olanlardan yedide biri, Topluluk ile ilişkisini kesti ve bu sayı 1920lerde dörtte üçe ulaştı.[90][93][94][95][96]

26 Temmuz 1931'de, Columbus, Ohio'da toplanan bir kurultayda Rutherford, Yeşaya 43:10'a dayanarak, resmî kararla topluluk için benimsenmiş olan yeni ismi üyelere sundu: Yehova'nın Şahitleri. Rutherford, bu ismi, kendi Kitab-ı Mukaddes Öğrenci Hareketi grubunu, kendileri ile bağlantıyı kesmiş olan diğer Kitab-ı Mukaddes Öğrenci Hareketi kolları ile aralarında bir fark belirginleşmesi için ve toplulukta yeni bir anlayış oluşumunu ve topluluğun yeni evanjelizm yöntemlerini vurgulamak için seçti.[21][22][23] 1932'de Rutherford, yerel olarak seçilen cemaat liderleri uygulamasını tamamen sona erdirdi ve 1938'de topluluğa, Tanrı tarafından yönetilen anlamına gelecek şekilde "teokratik" vasıflandırmasını yaptığı bir örgütlenme biçimi sundu, bu sistemde bütün yerel cemaatlerin liderliği Brooklyn'deki merkez kurul tarafından atanacak hâle getirildi.[82]

1932'den itibaren, 144.000 kişilik "küçük sürü"nün, Armageddon'dan kurtulan tek grup olmayacağı öğretilmeye başlandı. Rutherford'a göre, Mesih ile birlikte gökten dünyayı yönetecek olan 144.000 kişilik "meshedilmiş"lerden başka, "büyük kalabalık" denilen büyük bir grup, dünyada tesis edilmiş olan cennette yaşayacaktı. 1935 senesinden itibaren topluluğa yeni katılan inançlılar, bu ikinci gruptan sayıldılar.[97][98] 1930ların ortalarında, Mesih'in gelişi (Yunanca parousia olarak bilinir), kral olarak hükmetmeye başlaması ve ahir zamanın başlangıcı, 1914 senesi olarak kabul edilmeye başlandı.[99] Topluluğun Kitab-ı Mukaddesi yorumlayışı zamanla evrildi. Yehova'nın Şahitleri'nin yayınlarında milli bayraklara saygı göstermenin putperestlik olarak görüldüğü beyan edildi. Bu tavır, ABD'de, Kanada'da, Almanya'da ve diğer ülkelerde Yehova'nın Şahitlerine karşı muhalefet ve yeni bir linç dalgasına yol açtı.[100][101]

Ocak 1942'de Rutherford öldüğünde, Yehova'nın Şahitlerinin dünya genelinde üye sayısı 5.323 cemaatte toplam 113.624 kişi olmuştu.[102][103]

Sonraki gelişmeler (1942'den günümüze)
Nathan H. Knorr, Gözcü Kulesi Kitab-ı Mukaddes ve Dînî Yayın Topluluğu'nun üçüncü başkanı.

Nathan Knorr, 1942'de Gözcü Kulesi Kitab-ı Mukaddes ve Dini Yayın Topluluğu'nun üçüncü lideri olarak seçildi. Knorr, Kutsal Kitap Yeni Dünya Çevirisi adı verilen yeni bir Kitab-ı Mukaddes çevirisi yapılmasına karar verdi. Bu tercümenin bütünü, 1961 yılında tamamlanıp yayımlandı. Knorr, geniş katılımlı uluslararası toplantılar organize etti, üyeler için yeni eğitim programları oluşturulmasına karar verdi ve dünya genelinde şubeler açılması için ve tebliğ faaliyetlerinin genişletilmesi için çaba gösterdi.[104] Knorr'un başkanlığı döneminde, Şahitlerin yaşam tarzları ve davranışları hususunda üyelere verilen talimatlarda ve çizgileri kesin olarak belirlenmiş bir ahlaki yaşam için uygulanan kilise disiplininde de artış görüldü.[105][106]

1966'dan itibaren Şahitlerin yayınlarının içeriği ve toplantılarında yapılan konuşmaların içeriği, Mesih'in bin yıllık hükümdarlığının 1975'te[107][108] ya da bundan kısa süre sonra başlayacağı beklentisini üyelerde uyandırdı.[109][110][111] Bu yüzden, 1966'da 59 bin olan vaftiz edilmişlerin sayısı, 1974'te 297 bine kadar yükseldi. 1975 yılı geldiğinde toplam üye sayısı iki milyona erişti. 1975 kehanetinin yanlış çıkması üzerine 1970lerin sonlarına doğru üye sayısında düşüş meydana geldi.[112][29][113][114] Gözcü Kulesi Topluluğu'nun yayınlarında 1975 senesinde dünyanın sonunun geleceğine dair kesin bir ifade kullanılmamıştı. Bununla birlikte, 1980 yılında Gözcü Kulesi Topluluğu, 1975 senesine dair insanları umutlandıran ifadelerin kullanıldığını itiraf etti.[115][116]

1972'de Şahitler cemaatlerinde kilise mütevelli heyeti makamı ve rahiplik makamı, bu makamlara yerleştirmeler merkezden yapılmak üzere, yeniden tesis edildi.[117] Daha sonra şube yönetici heyetleri tarafından da bu yerleştirmelerin yapılmasına karar verildi. Eylül 2014'te başlamak üzere, tayinlerin seyyah denetçiler tarafından yapılacağı duyuruldu. 1976 yılında gerçekleştirilen esaslı bir örgütsel değişiklik ile, Gözcü Kulesi Topluluğu'nun başkanının iktidarı sınırlandırıldı ve öğretisel ve örgütsel kararları verme yetkisi Yehova'nın Şahitlerinin İdari Organı'na devredildi.[118] Knorr'un 1977'de ölümünden sonra, başkanlık makamında sırasıyla Frederick Franz (1977-1992) ve Milton Henschel (1992–2000) yer aldı. 2000'den bu güne ise idari organın üyesi olmayan başkaları tarafından başkanlık ifa edildi. 1995'te Yehova'nın Şahitleri, Armageddon'un 1914'te hayatta olan neslin ömürlerinin bir döneminde gerçekleşeceği inancını terketti ve 2010 yılında, "Armageddon nesli" kavramı ile ilgili öğretilerini değiştirdiler.[119][120][121][122]

Eleştiriler

Yehova'nın Şahitleri, anaakım Hristiyan toplulukları, tıp camiası ve eski üyeleri tarafından inançları ve uygulamaları neden gösterilerek eleştirilmiştir. Topluluk, doktrinleri içerisindeki tutarsızlıkları ve doktrinlerin değiştirilmesi,[123] gelecek hakkındaki tahminlerinin gerçekleşmemesi,[123] kutsal kitapların taraflı çevirisi,[124][125] eski üyelerine uyguladıkları kötü muamele ve topluluk içerisindeki otokratik, baskıcı liderlik yapısı ile suçlanmıştır.[126] Acil durumlarda bile kan bağışını reddetmeleri[127] ve cinsel istismar vakalarını yetkililere bildirmemeleri konularında da eleştirlere maruz kalmıştır.[128] Bu iddialar Yehova'nın Şahitleri tarafından reddedilmektedir.[129]

Galeri
  • Yehova’nın Şahitleri Sofya'da ev ziyareti yaparken
  • Yehova’nın Şahitleri
  • Ukrayna, Lviv’de Yehova’nın Şahitleri toplantısı
  • Kişisel Kitab-ı Mukaddes incelemesi
  • Yehova’nın Şahitlerinin Bölge Toplantısı

Ayrıca bakınız

Notlar
  1. Yaratılış, 15:2: "Avram, "Ya Rab Yahve, bana ne vereceksin?" dedi, "Çocuk sahibi olamadım. Evim Şamlı Eliezer'e kalacak."
  2. Çıkış 20:3: "Benden başka tanrın olmayacak."
  3. Hezekiel 20:39: ""'Ey İsrail halkı, Rab Yahve şöyle diyor: Her biriniz gidip putlarınıza tapının! Ama sonra beni dinleyeceksiniz ve armağanlarınızla, putlarınızla bir daha kutsal adımı kirletmeyeceksiniz."
  4. Çıkış 20:7: "" Tanrın Yahve'nin adını boş yere ağzına almayacaksın. Çünkü Yahve, adını boş yere ağzına alanları cezasız bırakmayacaktır.' "
  5. Yeşeya 43:10: "."Tanıklarım sizlersiniz" diyor Rab, "Seçtiğim kullar sizsiniz. Öyle ki beni tanıyıp bana güvenesiniz, Benim O olduğumu anlayasınız. Benden önce bir tanrı olmadı, Benden sonra da olmayacak."

Kaynakça
  1. Chryssides 2008, s. 164
  2. Miller, Glenn T. (2003). "Jehovah's Witnesses". Stanley I. Kutler (Ed.). Dictionary of American History (İngilizce) (3 bas.). New York: Charles Scribner's Sons. ISBN 978-0-684-80533-7. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.
  3. "2019 Grand Totals". Watchtower Bible and Tract Society. 2019. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.
  4. Beckford 1975, s. 118–119, 151, 200–201
  5. Stark & Iannaccone 1997, s. 133–157
  6. "Who is a Christian?". Ontario Consultants on Religious Tolerance. 11 Mayıs 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  7. "Religious Landscape Study". Pew Research Center. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  8. World Almanac and Book of Facts. New York, NY: Infobase Learning. 2011. ss. 704-705. ISBN 978-1-60057-133-6.
  9. "Jehovah's Witnesses at a glance". BBC. 29 Eylül 2009. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  10. "Jehovah's Witness". The American Heritage Dictionary. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  11. "Imprisoned for Their Faith: Jehovah's Witnesses in Auschwitz". Auschwitz-Birkenau State Museum. 5 Şubat 2004. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  12. "Yehova'nın Şahitleri Nasıl İnsanlardır?". Gözcü Kulesi. Eylül 2015. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  13. "Yehova'nın Şahitleri Kimlerdir?". Gözcü Kulesi. Eylül 2015. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  14. "Yehova Şahitleri Kimdir? Neden Hristiyanlık'tan Farklıdır?". Kutsalkitap.org. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020.
  15. Beckford 1975, s. 221: "Öğretiler daima topluluğun Brooklyn'deki kıdemlileri tarafından neşredildi ve topluluğun diğer bireyleri tarafından herhangi bir tartışma yoluyla veya tavsiye yoluyla öğretileri etkileme olmadı."
  16. Paul Lagasse, (Ed.) (2000). "Jehovah's Witnesses". The Columbia Encyclopedia (6 bas.). New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-7876-5015-5. Yehova'nın Şahitleri öğretilerini Kitab-ı Mukaddes'e dayandırmaktadır.
  17. Penton 1997, s. 58, 61–62
  18. "Jehovah's Witness". Britannica Concise Encyclopedia. Encyclopædia Britannica, Inc. 2007. ISBN 978-1-59339-293-2.
  19. Tınaz, Nuri. "Yehova Şahitleri". TDV İslam Ansiklopedisi. 43. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 391-396. ISBN 9789753894586. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  20. Hill, Michael, (Ed.) (1972). "The Embryonic State of a Religious Sect's Development: The Jehovah's Witnesses". Sociological Yearbook of Religion in Britain, 5. ss. 11-12. Joseph Franklin Rutherford, Siyon'un Gözcü Kulesi Dînî Yayın Topluluğu'nun başına, Russell'ın halefi olarak geçti. Fakat bunun bedeli ağır oldu, Gözcü Kulesi okuyucularının büyük bir kısmı kendisine karşı tavır aldılar ve onları kaybetti. Yine de, kendisi, topluluğa, sistematik merkezi kontrol altında evanjelizm faaliyeti programını yerleştirdi. Böyle yaparak, günümüz Yehova'nın Şahitleri topluluğunun idari yapısını şekillendirmeyi başardı.
  21. Rogerson 1969, s. 55: "1931 yılında, topluluğun tarihinde bir kilometre taşı olacak bir gelişme yaşandı. Birçok senedir, Rutherford'un takipçileri birkaç değişik isimle anılıyorlardı: "Uluslararası Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri", "Russellcılar" ya da "Binyıl Şafakçıları". Kendi grubunu, 1918'de ayrılmış oldukları diğer gruplardan açıkça ayırt etmek için Rutherford tamamen yepyeni bir isim belirledi: Yehova'nın Şahitleri."
  22. Beckford 1975, s. 30: "Yeni adlandırma, Russell'ın miras bıraktığı gelenek ile bir ayrılığı ve evanjelizmin tebliğinde yeni yöntemlerin kullanılmasını ve yeni bir tarzın teşvikini sembolize etmekteydi."
  23. "A New Name". The Watch Tower. 1 Ekim 1931. s. 291. Charles T. Russell'ın vefatından bu yana, onunla birlikte yol alanlardan çeşitli fırkalar oluştu. Bu topluluklardan her birisi hakikati tebliğ ettiğini savunmaktadır ve her birisi kendilerine bir isim izafe etmektedir. Örneğin, "Rahip Russell'ın Takipçileri", "Rahip Russell'ın yorumladığı hakikatin yanında yer alanlar", "Birleşmiş Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri", ve bazıları da liderlerinin adıyla anılmaktadır. Bütün bu vaziyetler, bir karışıklığa yol açmakta ve hakikatin bilgisine erişmemiş olan iyi niyet sahiplerinin önünde engel meydana getirmektedir.
  24. Chall, Leo P. (1978). "Sociological Abstracts". Sociology of Religion. 26 (1-3). s. 193. Rutherford, Gözcü Kulesi Topluluğu yoluyla, 1919'dan 1932'ye kadar olan süreçte, hâlihazırdaki topluluğunu her bakımdan değiştirip, Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri Hareketi'nden karizmatik bir kol ortaya çıkardı.
  25. Franz 2007, s. 274-275
  26. Edwards 2001, s. 438: "Yehova'nın Şahitlerinin Hristiyanlığı yorumlama biçimi ve ortodoks Hristiyanlığı reddedişi, onları yeni bir Kitab-ı Mukaddes tercümesi yapmaya yöneltti: 'Yeni Dünya Çevirisi'. "
  27. "When Was Ancient Jerusalem Destroyed?—Part One". The Watchtower. 1 Ekim 2011. s. 26. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020. Yehova'nın Şahitleri, 'Kutsal Metinlerin Yeni Dünya Çevirisi' adında, güvenilir bir Kitab-ı Mukaddes çevirisi yayımlamaktadır. Bununla birlikte, eğer Yehova'nın Şahitlerinin bir mensubu değilseniz, başka Kitab-ı Mukaddes çevirilerini tercih edebilirsiniz. Bu makale, yaygın olarak kullanılan çeşitli Kitab-ı Mukaddes çevirilerinden alıntılar yapmaktadır.
  28. Chryssides 2008, s. 100: "Her ne kadar Şahitler tarafından tercih edilen tercüme buysa da, Şahitler, ev ev dolaşarak yaptıkları dînî tebliğ faaliyeti esnasında ya da Yeni Dünya Çevirisi'nin henüz yapılmamış olduğu ülkelerde, diğer Kitab-ı Mukaddes tercümelerini de kullanmaktadırlar."
  29. Singelenberg, Richard (1989). "The '1975' prophecy and its impact among Dutch Jehovah's Witnesses". Sociological Analysis. 50 (1). ss. 23-40. doi:10.2307/3710916. JSTOR 3710916. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2020.
  30. Penton 1997, s. 280–283: "Şahitler'in çoğu, kendi toplulukları dışındaki toplumun çöküntü halinde ve bozulmuş olduğunu düşünmektedirler... Dolayısıyla, bu tarz bir bakış açısı, kendilerini Şeytan'ın yıkıma uğrattığı nesneler sisteminden uzak tutmalarına yol açmaktadır. Bu yüzden, üyelerin çoğu sosyalleşme faaliyetini Şahitler topluluğunun kendi içerisinde gerçekleştirmektedir."
  31. Chryssides 1999, s. 5: "Yehova'nın Şahitleri, burnunun dikine giden üyelerini "kardeşlikten çıkarma" uygulamasıyla ün salmıştır."
  32. Chryssides 2016, s. 139-140: "Kuralları ihlal eden kişiye, sistematik olarak, pişmanlık gösterme ve hataları konusunda danışma desteği alma fırsatı verilmektedir. Kardeşlikten çıkarma, son bir çare olarak uygulanmaktadır, ihraç edilen üyenin kendisini kabul edilemez bir duruma soktuğu ve örgütün uygulamalarını ve temel öğretilerini benimsemediği anlamına gelmektedir."
  33. Shepherd the Flock of God (PDF). Brooklyn, New York: Watch Tower Society. 2010. s. 119. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020. Komite, kardeşlikten çıkarılan kişinin pişmanlık ifadesinin samimi olup olmadığına karar verirken birkaç ay, bir sene, hatta daha fazla süre gerekirse beklemeli, dikkatli davranmalıdır.
  34. "Tanzania: Dons Fault Court Over Suspension of Students (Page 1 of 2)". allAfrica.com. 17 Haziran 2013. 26 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
  35. Kibakaya, Esther (18 Ağustos 2013). "How much of our religion must we bring to school?". The Citizen. allAfrica.com. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2014.
  36. "Flag Salute, Voting, and Civilian Service". Watchtower Online Library. 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
  37. "Flag Salute, Anthems and Voting". Watchtower Online Library. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
  38. Mannix 1958, s. 135
  39. Botting 1993, s. 1-13
  40. "Yehova İsmi İncil'de Yer Almalı mı?". Gözcü Kulesi. jw.org. Ağustos 2008. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  41. "İbranice ve Yunanca Kutsal Yazılarda Tanrı'nın İsmi". jw.org. 9 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  42. "Tanrı'nın Bir İsmi Var mı?". jw.org. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020.
  43. "Tanrı'nın İsminin Kullanılması ve Anlamı". Gözcü Kulesi. jw.org. 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
  44. Paşaoğlu, Sarkis (1999). Tarih ve Kutsal Kitap Işığında "Yehova Şahitleri" İddiaları ve Yanılgıları. Lütuf Yayıncılık. s. 157. ISBN 9789755570211.
  45. Şarkavi, Cemaleddin (2012). Yehova'nın Ahit Sandığı. Ocak Yayıncılık. s. 14. ISBN 9786054659005.
  46. Tanyu, Hikmet (2006). Yehova Şahitleri. Elips Kitap. s. 11. ISBN 9789756132135.
  47. Wilson, Bryan (2004). Dini Mezhepler. İz Yayıncılık. s. 134. ISBN 9753555504.
  48. Penton 1997, s. 280-283
  49. Rogerson 1969, s. 6
  50. Beckford 1975, s. 2
  51. Crompton 1996, s. 37-39
  52. "Gentile Times: When Do They End? (Ekim 1876)". Bible Examiner. ss. 27-28. Yedinci çağ 1914'te sona erecek, bu tarihte Kudüs sonsuzluk boyunca sürecek şekilde kurtulacak... Centil hükümetler parçalara ayrıldığında; Tanrı öfkeyle milletler üzerine indiğinde milletler O'nu Krallar Kralı ve Rabler Rabbi olarak kabul edecekler.
  53. Studies in the Scriptures. IV The Battle of Armageddon. Watchtower Bible and Tract Society. 1897. s. xii.
  54. Russell, Charles (1889). The Time is at Hand. Watchtower Bible and Tract Society. s. 101.
  55. Botting 1984, s. 36
  56. Holden 2002, s. 18
  57. "Prospectus". Zion's Watch Tower. 1 Temmuz 1879. s. 1. Bu, Siyon'un Gözcü Kulesi'nin ilk cildinin ilk sayısıdır, bu yüzden derginin kapsamını anlatmak burada ihmal edilmemelidir. O da şudur, biz ahir zamanda yaşıyoruz, son günlerde, Rabbin gününde yaşıyoruz. Bu, İncil çağının sonu ve yeni bir çağın başlangıcıdır.
  58. "Part 1 – United States of America". 1975 Yearbook of Jehovah's Witnesses. Watchtower Bible and Tract Society. 1975. s. 38.
  59. "The Ecclesia". Zion's Watch Tower. Eylül 1884. ss. 7-8.
  60. Russell, Charles (1904). Studies in the Scriptures. VI The New Creation. Watchtower Bible and Tract Society. ss. 195-272.
  61. Russell, Charles (25 Nisan 1894). "A Conspiracy Exposed". ss. 55-60. Bu sadece bir ekonomik şirket... herhangi bir akidesi ya da doktrini yok... bu sadece, hakikati yaymak için kurulmuş bir iş ortaklığı.
  62. Chryssides 2008, s. xxxiv: "Russell, kurduğu topluluğu bir birlik hâline getirmeye çalışıyordu. [...] 1880'de Allegheny'de Kitab-ı Mukaddes Evi denilen dört katlı bir bina tamamlandı, bu binada matbaa bölümü, toplanmalara uygun gereçler vardı. Bina, örgütün merkezi hâline geldi. Kurumsallaşmanın diğer bir aşaması olarak, yasal bir kuruluş hâline gelmek vardı. 1884'de Russell Pensilvanya'da Siyon'un Gözcü Kulesi Dînî Yayın Derneği'ni kurdu. [...] Russell, takipçilerinin, kendilerini birleşik bir unsurun parçaları olarak hissetmelerini istiyordu."
  63. Ferm 1948, s. 383: "Bir kuruluş olarak tescil edilmemiş olan Gözcü Kulesi Topluluğu genişledikçe, onu yasal olarak tescillenmiş hâle getirmek ve daha örgütlenmiş bir topluluğa dönüştürmek gerekli olmaya başladı. 1884'te devlet tarafından, topluluğun dînî ve kâr amacı gütmeyen bir topluluk olarak tescillendiğini gösterir bir ruhsat verildi."
  64. Holden 2002, s. 19
  65. Nelson 1996, s. 35: "Russell doğal bir medya okuryazarıdır ve dolaşıma soktuğu eserlerin miktarı insanı şaşkına çevirecek boyuttadır. Kitaplar, kitapçıklar ve diğer dînî yayınlar yüzlerce milyon tarafından dağıtılıyor. Buna ilaveten, iyi kamusal ilgi toplamış vaaz turları ve ustaca basın yayın teşebbüsler Russell'a genel halka geniş bir surette ulaşma imkanı sağlamaktadır."
  66. Penton 1997, s. 26-29
  67. "The Divine Program". The Overland Monthly. Ocak 1910. s. 130.
  68. W. T. Ellis; The Continent; McCormick Publishing Company; vol. 43; no. 40; 3 Ekim 1912; s. 1354
  69. Conser & Twiss 1997, s. 136: "Yehova'nın Şahitleri... tarihe yönelik olarak oldukça farklı bir tutum sergilediler. 1870'lerde Charles Taze Russell tarafından Uluslararası Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri Derneği olarak kurulan bu örgüt...
  70. The New Schaff–Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge. 7. 1910. s. 374.
  71. Penton 1997, s. 26
  72. Rogerson 1969, s. 31
  73. Penton 1997, s. 53
  74. Pierson et al. 1917, s. 4
  75. Crompton 1996, s. 101
  76. The Bible Students Monthly; Cilt 9; Sayı 9; s. 1, 4: "Sıradaki makalenin büyük kısmı, Rahip Russell'ın ölümünden sonra yayımlanan eseri olan ve Studies in the Scriptures serisinin yedinci kitabı kabul edilen The Finished Mystery kitabından yapılan alıntılardan oluşmaktadır."
  77. Lawson, John D.; American State Trials; Cilt 13; Thomas Law Book Company; 1921; s. viii: "Ölümünden sonra ve biz savaştayken, bu serinin yedinci cildi olan The Finished Mystery kitabını yayımladılar. Bu eser, Rahip Russell'ın ölümünden sonra yayımlanan bir eseri görünümü altında savaşın ve vatanseverliğin aleyhinde saldırılar içeriyordu ve Rahip Russell tarafından yazılmamıştı ve onun tarafından yazılmış olamazdı."
  78. Crompton 1996, s. 84-85: "Başkan olarak Rutherford'un yaptığı ilk işlerden birisi [...] diğer yöneticilere ya da editör kuruluna hiç danışmadan, Studies in the Scriptures serisinin yedinci kitabı olacak bir kitap yayımlatması oldu. Bu cildin, Russell'ın çalışma arkadaşlarından George H. Fisher ve Clayton J. Woodworth'un sorumluluğunda ve katkılarıyla hazırlandığı belirtildi. Bu ikisinin yaptıkları, Russell'ın bıraktığı notları yayıma hazır hale getirmekti [...] ve daha önce yayımlanmış olan eserlerinden faydalanarak bir çalışma ortaya koymaktı [...] Şu oldukça barizdi ki [...] bu eser, Russell'ın notlarının düzenlenmesinin bir neticesi değil, daha çok Woodworth ve Fisher'ın, yeni başkanın buyruğuyla orijinal bir eser ortaya koymalarıydı."
  79. "Publisher's Preface". The Finished Mystery. Watchtower Bible and Tract Society. 1917. Gerçek şu ki, o bunu yazdı. Bu kitap için, uygun bir şekilde, Rahip Russell'ın ölümünden sonra yayımlanan bir eseri denebilir. Neden?... Bu kitap, büyük oranda, onun yazdığı notların bir derlemesidir ve Kilise'ye açıkladığı sembollerin uyumlu bir surette bir araya getirilmesi ile hazırlanmıştır.
  80. Penton 1997, s. 55
  81. Rogerson 1969, s. 44
  82. Franz 2007 "Chapter 4"
  83. "7. Advertise the King and the Kingdom! (1919-1941)". Jehovah's Witnesses—Proclaimers of God's Kingdom. Watch Tower Bible & Tract Society. 1993. ss. 72-77.
  84. Rutherford, Joseph F. (1920). Millions Now Living Will Never Die!. Brooklyn, New York: International Bible Students Association. ss. 89-90. ISBN 9781411628984.
  85. Chryssides, George D. (2010). "How Prophecy Succeeds: The Jehovah's Witnesses and Prophetic Expectations". International Journal for the Study of New Religions. 1 (1). ss. 27-48. doi:10.1558/ijsnr.v1i1.27. ISSN 2041-952X.
  86. Franz 2007, s. 144
  87. Salvation. Watchtower Bible and Tract Society. 1939. s. 76.. Bu referans, Jehovah's Witnesses — Proclaimers of God's Kingdom kitabında yapılan alıntılara dayanmaktadır.
  88. Rogerson 1969, s. 39, 52
  89. Stroup, Herbert H. (1945). The Jehovah's Witnesses. New York: Columbia University Press. ss. 14, 15. Başkan seçilmesinin ardından, daha önce hiç yaşanmamış seviyede, topluluğun mevcudiyeti tehlikeye girdi. Russell Bey'in liderliğinin mesut günlerini hasretle hatırlayan birçokları, yeni seçilen başkanın aziz ruhlu bir lider beklentilerini karşılamadığı kanaatine sahip oldular. Ana gruptan birçok unsur ayrıldı ve bu parçalanma süreci, Rutherford'un başkanlığı boyunca devam etti.
  90. Penton 1997, s. 58, 61
  91. Gruss, Edmond C. (2001). Jehovah's Witnesses: Their Claims, Doctrinal Changes, and Prophetic Speculation. What Does the Record Show?. Xulon Press. s. 218. ISBN 9781931232302.
  92. Reed, David (Yaz 1993). "Whither the Watchtower?". Christian Research Journal. s. 27. 9 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yerel olarak seçilmiş kıdemli üyeleri, kendi atadığı atanmışlarla değiştirerek, yarı özerk ve demokratik şekilde yönetilmekte olan kilise cemaatlerini, kendi ofisinden bir makina gibi kontrol edilen sıkı örgütlenmiş bir topluluğa dönüştürdü. Bunun üzerine, bazı yerel cemaatler topluluktan ayrıldılar ve Chicago Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri (Chicago Bible Students), Şafak Kitab-ı Mukaddes Öğrencileri (The Dawn Bible Students) ve Avamın Evi Misyonerlik Hareketi (Laymen's Home Missionary Movement) gibi bugün hâlen varlığını sürdürmekte olan topluluklar kuruldu.
  93. Schnell, William J. (1956). Thirty Years a Watchtower Slave. Baker Publishing. s. 52.. Alan Rogerson, Millions Now Living Will Never Die eserinde, Schnell'i referans göstermekte ve ne kadar çok kişinin ayrıldığı bilgisinin muğlak olduğunu belirtmektedir. Ayrıca, Rutherford'un 1934'te yayımlanan Jehovah adlı eserinden (s. 277) diğer dinleri terkeden oldukça az kişinin artık Tanrı'nın örgütünde yer aldığını yazdığını alıntılamaktadır.
  94. Johnson, P. S. L. (1927). The Present Truth and Herald of Christ's Epiphany. s. 66.. Johnson, 1923'ün sonları ile 1927'nin başları arasında 20 bin ilâ 30 bin kişinin topluluğu terk ettiğini belirtmektedir.
  95. Wills, Tony. A People For His Name. s. 167.. 1 Aralık 1927 tarihli Gözcü Kulesi’nden alıntı yaparak (s. 355), Rutherford'un Kitab-ı Mukaddes öğrencilerinin büyük yüzdesinin topluluktan ayrıldığını yazdığını alıntılamaktadır.
  96. Gruss 1970, s. 265
  97. Beckford 1975, s. 31
  98. Penton 1997, s. 71–72
  99. Crompton 1996, s. 109-110
  100. Beckford 1975, s. 35
  101. Garbe 2008, s. 145
  102. 1943 Yearbook of Jehovah's Witnesses (1942); Watch Tower Bible & Tract Society; s. 221–222.
  103. Jehovah's Witnesses in the Divine Purpose (1959); Watch Tower Bible & Tract Society; s. 312–313.
  104. Beckford 1975, s. 47–52
  105. Beckford 1975, s. 52–55
  106. Penton 1997, s. 89–90
  107. "'They keep changing the dates': Jehovah's Witnesses Changing Chronology - Cryssides". www.cesnur.org.
  108. Chryssides 2008, s. 19
  109. Penton 1997, s. 95
  110. Botting 1984, s. 46
  111. "How Are You Using Your Life?". Our Kingdom Ministry. Mayıs 1974. s. 63. Kardeşlerimizin evlerini ve mülklerini sattıkları ve bu eskimiş düzenin geri kalan günlerini birer öncü olarak geçirmeyi planladıkları bilgisi bize ulaşıyor. Hiç şüphesiz, bu kötü dünyanın sonundan önce bir kimsenin vaktini bu şekilde geçirmesi çok iyi bir yoldur.
  112. Franz 2002, s. 237–253
  113. Stark & Iannaccone 1997, s. 142-143
  114. Dart, John (30 Ocak 1982). "Defectors Feel 'Witness' Wrath: Critics say Baptism Rise Gives False Picture of Growth". Los Angeles Times. s. B4. Yayınlarda gösterilen istatistiklere göre dünya genelinde 1971'den 1981'e kadar tebliğci sayısı 737.241, vaftiz edilenlerin sayısı ise toplam 1,71 milyona ulaştı.
  115. Hesse 2001, s. 296, 298
  116. "Choosing the Best Way of Life". The Watchtower. 15 Mart 1980. ss. 17-18. Life Everlasting—in Freedom of the Sons of God (Sonsuz Yaşam - Tanrı'nın Oğullarının Özgürlüğü Adına) isimli kitabın yayımlanmasından bu yana, ... 1975 yılı hakkında büyük beklenti oluştu. ... Bu kitap dışında başka yayınlarda dile getirildiği üzere, bu umutlu beklentiler bir olasılıktan ziyade bir mümkün oluşa işaret etmektedir. Üzülerek belirtmek gerekir ki, bu mümkün oluşa dair beyanlar, bu konuda dikkatli davranılması gerektiğine dair uyarıları bastırdı ve bir beklentinin inşasına yol açtı. ... bilginin yayımlanması ile vazifeli kişiler ... bu tarih hakkında umutların büyümesine katkıda bulundu.
  117. Chryssides 2008, s. 32, 112
  118. Chryssides 2008, s. 64
  119. Engardio, Joel P. (18 Aralık 1995). "Apocalypse Later". Newsweek. 236 (3146). ss. 24-25. Bibcode:2017NewSc.236Q..24L. doi:10.1016/S0262-4079(17)31969-3.
  120. Penton 1997, s. 317
  121. "Jehovah's Witnesses Abandon Key Tenet : Doctrine: Sect has quietly retreated from prediction that those alive in 1914 would see end of world". Los Angeles Times. 4 Kasım 1995.
  122. ""Let Your Kingdom Come"—But When? - Study". Watchtower Bible and Tract Society of Pennsylvania.
  123. Penton, M. James (1997) Apocalypse Delayed, University of Toronto Press; Franz, Raymond, In Search of Christian Freedom (2007) Commentary Press; Watters, Randall (2004) Thus Saith Jehovah's Witnesses, Common Sense Publications; Reed, David A. (1990) Index of Watchtower Errors, 1879 to 1989, Baker Books Watchtower Information Service 2006-08-26 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Quotes-Watchtower.co.uk; Reexamine.Quotes.
  124. Gilmour, MacLean (September 1966). "The Use and Abuse of the Book of Revelation". Andover Newton Quarterly. 7 (1): 25-26. Yeni Dünya Çevirisi, üyelerinin kimler olduğu hiçbir zaman açıklanmayan ve sıradışı bir şekilde Grekçe yeterliliğe sahip olduğu görülen bir heyet tarafından yapıldı. ... Öğretisel tercihlerin birçok ibarenin seçilmesinde etkili olduğu açıktır. Bununla birlikte, bu çalışma bir deli saçması ya da sözde tarihsel bir sahtekarlık değildir. ... bkz. Robert M. McCoy 'Jehovah's Witnesses and Their New Testament', Andover Newton Quarterly, Jan., 1963, Vol. 3, No. 3, pp. 15–31
  125. G. HÉBERT/EDS, "Jehovah's Witnesses", The New Catholic Encyclopedia, Gale, 20052, Vol. 7, p. 751.
  126. Franz, Raymond (2007). In Search of Christian Freedom. Commentary Press. s. 359. ISBN 978-0-914675-17-4.
  127. Muramoto, O (August 1998). "Bioethics of the refusal of blood by Jehovah's Witnesses: Part 1. Should bioethical deliberation consider dissidents' views?". Journal of Medical Ethics. 24 (4): 223-30. doi:10.1136/jme.24.4.223. PMC 1377670 $2. PMID 9752623.
  128. Goodstein, Laurie (11 Ağustos 2002). "Ousted members say Jehovah's Witnesses' policy on abuse hides offenses". The New York Times. Erişim tarihi: 1 Ekim 2015.
  129. "Why So Many False Alarms?". Awake!. 22 Mart 1993. ss. 3-4. footnote

Bibliyografya

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.