Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi)

Kökeni[3] ve gerçek adı[1][3] hiçbir Osmanlı kaynağında geçmediğinden dolayı bilinmemektedir.[4] İsminin Halime Sultan olduğu 1878 tarihli el yazması bir silsile mecmuasında geçmektedir ancak başka bir kaynakla teyit edilememektedir.[5] Bazı yazarlar Abaza asıllı olduğunu belirtmiştir.[1] Nedeni bilinmemekle birlikte bazı kaynaklarda adı geçmediğinden dolayı kendisinden Fuldâne Sultan diye bahsedilmiştir.

III. Mehmet'in Haseki Sultan'larından biridir. Hareme girişinin ardından ilk olarak Şehzade Mahmud'u doğurdu. Daha sonra da I. Mustafa'yı 1601'de[5] dünyaya getirdi.

Oğlunun tahta çıkabilmesi için çalışan Valide Sultan'ın çabaları öğrenilip bir de üstüne Şehzade Mahmud'un III. Mehmed'in iktidarını tehdit edebilecek sözleri bardağı taşıran son damla oldu.[6] Safiye Sultan'ın da etkisiyle şehzade bir gece dairesinde gizlice boğduruldu.[7] Valide Sultan da bu olaydan sonra Eski Saray'a gönderildi. Haremde Safiye Sultan'dan sonra gelen Haseki Handan Sultan Şehzade Mustafa ile ilgilendi. I. Ahmed tahta çıktıktan sonra da Handan Valide Sultan, Valide Sultan'ın tek oğlunun öldürülmesine engel oldu.[8] Valide Sultan'ın ölümünden sonra da uzun bir süre bu konu kapalı kaldı. Ancak 1612 yılında Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi fikri canlandıysa da Kösem Sultan'ın etkisiyle bu fikirden padişah vazgeçirildi.[9]

I. Mustafa tahta geçtiğinde Valide Sultan da Eski Saray'dan gelerek yıllardır boş kalan Valide Sultan dairesine yerleşti. Ancak bir sorun vardı, kayınvalidesi Safiye Sultan hala hayattaydı. Safiye Sultan hem eşi III. Murat hem de oğlu III. Mehmed zamanında saray politikasında çok etkili olmuş bir Valide Sultan'dı. İki torununun da padişahlığını gördü. Fakat Osmanlı geleneğine göre padişahın babaannesi değil, annesi Valide Sultan olarak devletin en güçlü kadını oluyordu. Her ne kadar Valide Sultan etkili olmak istese de oğlunun akli dengesinde oluşan problem onun da yaşamını etkiledi. Güçlü olabilecekken tıpkı Handan Sultan gibi kısa süren bir dönem Valide Sultan olduğundan yeterince parlayamadı.

Oğlu I. Mustafa'nın ilk saltanatında iktidar Valide Sultan ve kızı Dilruba Sultan'la evli olan damadı Kara Davut Paşa elindeydi. 1618 senesinde oğlu tahttan indirildi ve yerine II. Osman çıktı, fakat 1622'de yeniden tahta çıktı ve ertesi yıl tekrar indirildi. Valide Sultanlık makamını kaybetti. II. Osman'ın öldürülmesinde payı vardır.

Leslie Peirce'ye göre I. Mustafa'nın annesinin maaşı oğlu tahttan indirilir indirilmez 3.000 akçeden 2.000 akçeye indirildi. Oysa Safiye Sultan oğlunun ölümünden sonra kendi ölümüne kadar düzenli olarak 3.000 akçe maaş almaya devam etmişti. Oğlu tahttan indirildikten sonra sakin bir yaşam sürdü. 1623 yılında öldü.

• Şehzade Mahmud (1587-1603)
• I. Mustafa (1591-1639)

12 Kasım 2015'te Star TV'de yayınlanmaya başlayan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Aslıhan Gürbüz canlandırmıştır.

https://www.academia.edu/259542/Inkirazin_Esiginde_Bir_Hanedan_III._Mehmed_I._Ahmed_I._Mustafa_ve_17._Yuzyil_Osmanli_Siyasi_Krizi_A_Dynasty_at_the_Threshold_of_Extinction_17th-Century_Ottoman_Political_Crisis_