Grigor Areşyan

Grigor Yevgeni Areşyan 13 Mayıs 1949 tarihinde Sovyetler Birliği'ne bağlı Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti Erivan'da doğdu. Areşyan'ın arkeolojiye ilgisi; erken yaşta, beş yaşındayken Teişebaini'ye yaptığı ilk arkeolojik sit ziyaretiyle başladı.[1] 11 yaşındayken arkeolog Boris Piotrovski ile yakın ailesel bağı nedeniyle her yaz arkeolojik kazılarda çalışmaya başladı ve 14 yaşında ilk kez bir kazı çalışması yönetti. 1966-1973 yılları arasında Erivan Devlet Üniversitesi'nde lisans ve yüksek lisans derecesini aldı. 1973-75 yılları arasında Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi Arkeloji Enstitüsü'nde Boris Piotrovski gözetiminde “Antik Batı Asya'da Demir” tez çalışması ile doktorasını tamamladı ve 26 yaşında PhD derecesi ile mezun olan en genç öğrenci oldu.[1]

Areşyan aralarında Los Angeles'daki Kaliforniya Üniversitesi, Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi, Ermenistan Amerikan Üniversitesi, Irvine Kaliforniya Üniversitesi, Chicago Üniversitesi, Wisconsin Üniversitesi ve Amherst College'ın da olduğu 14 yüksek öğretim kurumunda tarih, arkeoloji ve antropoloji alanlarında çeşitli lisans ve yüksek lisans dersleri verdi.[1][2] 1991-1992 yılları arasında Ermenistan'da devlet bakanlığı ve başbakan yardımcılığı görevlerinde bulundu.[1][3]

Uzun kariyeri boyunca 12 ülkede 5 farklı dilde 150'den fazla bilimsel makalesi yayımlanan Areşyan, ilk makalesini 20 yaşında kaleme aldı. Neolitik Çağ'dan Yüksek Orta Çağ'a uzanan çalışmaları, çoğunlukla Neolitik Çağ'dan Orta Çağ'a kadar Yakın Doğu, Doğu Akdeniz, Güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya arkeolojisi de dahil olmak üzere sosyal bilimler ve beşeri bilimler alanlarında disiplinlerarası çalışmalara yoğunlaştı.[1] Ayrıca antik Yakın Doğu ve Hint-Avrupa mitolojilerinin disiplinlerarası dilbilimsel-arkeolojik-folklorik ve sanat-tarihsel rekonstrüksiyonlarına, antik teknolojilerin gelişiminin sosyal bağlamlarının disiplinlerarası çalışmalarına, doğa bilimlerinin arkeolojideki uygulamalarına odaklandı. Areşyan; göçebeler ve Avrasya'nın yerleşik medeniyetleri arasındaki etkileşimler, tarihin uzun vadeli eğilimleri ve sosyal karmaşıklığın yörüngeleri, Eski Yakın Doğu'nun görsel sanatları ve mimarisi, Ermeni tarihi ve Yakın Doğu ile Avrasya'nın eski ve ortaçağ imparatorlukları hakkında yazılar kaleme aldı.

İngilizce, Rusça, Ermenice, Almanca, Fransızca, Latince, Türkçe, Grabar ve Urartu çivi yazı dili bilen Grigori Areşyan; Ermenistan, Gürcistan, Suriye, Mısır ve Orta Asya'da bir dizi arkeolojik saha projesini yönetti veya bunlara katıldı. Bunlardan en bilineni Vayots Dzor bölgesinin Nahçıvan sınırındaki Arpa şehrinde bulunan, 5,500 yıllık tarihi ile dünyanın en eski ayakkabısı ve 6,100 yıllık geçmişi ile Ermenistan'ın ve dünyanın bilinen en eski şarap imalathanesinin kalıntılarının keşfedildiği Areni-1 mağarası arkeoloji kazılarının Boris Gasparyan ile birlikte başkanlığını yürüttü.[4][5]

Grigori Areşyan bütün dünyaya yayılan ve Ermenistan'da da etkisini gösteren COVID-19 nedeniyle Erivan'daki Astghik Tıp Merkezi'nde tedavi görürken 71 yaşında hayatını kaybetti.[6]