Teişebaini

Teişebaini (Teşebani, modern Karmir-Blur/Kızıl-Tepe; Ermenice: Կարմիր Բլուր) Karmir-Blur'deki antik Urartu Kalesi'nin yer aldığı tepeye verilen isimdir. Urartu Transkafkasyası'nın başkentiydi. Ermenistan'ın Erivan ilinin yakınlarındadır. Kulesi, surları, büyük kapıları, tören alanı olan bir hükûmet merkeziydi. Şehir, kraliyet sarayı ve surların içerisinde kalan kale ile birlikte 110 dönümlük (0.45 km²) arazi üzerindeydi.[2]

Karmir-Blur/Kızıl-Tepe'de bulunan bir tablet.
Teişebaini
Erivan, Ermenistan

Karmir-Blur / Kızıl-Tepe
Tipi Kale
Yapı bilgisi
Bugünkü durumu Kalıntılar
Halka açık mı? Evet
Yapı tarihi
İnşası 600-650
İnşa eden II.Rusa[1]
Garnizon bilgisi

Şehrin bulunduğu yerdeki tepenin renginin kızıllığı nedeniyle Karmir-Blur / Kızıl-Tepe olarak adlandırılmaktadır. Tepenin renginin kırmızımsı olması, vaktiyle şehrin yakılmasıyla neticesinde tüften yapılan üst duvarların ufalanması ve böylece tepenin kızıla bürünmesi nedeniyledir. Şehrin duvarlarının alt kısmı daha güçlü taşlardan yapıldığı için hala ayaktadır.

Arkeolojik sitenin bugünkü durumu

Açık havada kalan sıkıştrılmış kil kütlesinin zamanla yok olması neticesinde kale duvarları kolayca erozyona maruz kalmış, tuğlalar erimiş, aktif aşınma sebebiyle surlar tahrip olmuş ve günümüzdeki manzara ortaya çıkmıştır.

Teişebaini'nin aşınmaya uğramış olan surlarının günümüzdeki görüntüsü
Yerleşkenin genel görünümü Teişebaini surlarının yapısı
Surlar bazalt taşların üzerine tuğla kullanmak suretiyle inşa edilmiştir. Çevre şartlarının etkisiyle günümüzde kale duvarları tamamen yok olmağa yüz tutmuş ve tahrip olmuş vaziyettedir.


Volkanik Bazalt taşlardan oluşan Teişebaini surlarının temel duvarları
Surların volkanik bazalt kaya parçacıklarından oluşan ve arkeolojik çalışmalar sırasında kısmen kurtarılabilen bölümleri


Karmir-Blur (Kızıl-Tepe) arkeolojik kazı alanı

Karmir-Blur, Kızıl-Tepe anlamına gelmektedir. Teişebaini Kalesi'nin yer aldığı tepenin civarları Karmir-Blur mıntıkası olarak adlandırılmakta, antik kalenin yer aldığı tepe ise "Teişebaini Kalesi" olarak adlandırılmaktadır.

Kızıl-Tepe (Karmir-Blur) arkeolojik kazı alanı
Sol taraf: Karmir-Blur (Kızıl-Tepe) mevkii.Orta: Teyşebaini Kalesi kazılarında ele geçirilen yaklaşık olarak I. Argişti dönemine ait olan bronz başlık kalıntısı. Sağ taraf: Kızıl-Tepe (Karmir-Blur) arkeolojik çalışmaları neticesi ortaya çıkarılabilen harabeler.


Teişebaini Kalesi

Bir zamanlar site, büyük kapılara sahip ve yüksek payanda duvarları ile çevrili bulunan Ararat Kalesi ile zemin katı büyük depolama odalarından müteşekkil bir hükûmet merkeziydi. Şehir, kraliyet sarayı ve surlarıyla birlikte toplam 110 dönüm (0.45 km²) bir alan üzerinde konuçlandırılmıştı.[2]

Teişebaini Kale Şeması
Karmiblurskoy arkeolojik keşifine göre.
Semboller:
Tahıl ambarları
Bira ve bira depolama
Susam yağı imâlat atölyesi
Şarap Depoları
➀ Merkez kapısı
➁ Batı kapısı (yardımcı kapı)
➂ Avlu
➃ Komutanın Konutu
➄ Arşiv (Çivi yazılı bir tablet bulundu)
Koordinat: (Gri) hatlarının her bir 50 metre aralıkla çizilmiştir..
Karmir-Blur/Kızıl-Tepe'de bulunan Teişebaini Kalesi. (Mimarî görüntüsü.)

Kale arşivinde bulunan çivi yazılı bir tabletten anlaşıldığı kadarıyla, depolar, sütunlu salonlar, ve küçük evlerden oluşan iç kale, hem valinin ikametgâhı olarak kullanılmakta, hem de üretim atölyeleri de dahil olmak üzere çok sayıda iş binaları, bir susam yağı atölyesi, bira fabrikaları, tahıl ambarları, peynir, et, süt ve diğer başlıca gıda ürünlerini muhafaza edebilmek için yapılmış depolar ile silah, demir ürünleri, seramik, vb. maddelerin depolanabilmesi için yapılmış odaları ihtiva etmekteydi.

Kaynakça
  1. Ian Lindsay and Adam T. Smith, A History of Archaeology in the Republic of Armenia, Journal of Field Archaeology, Vol. 31, No. 2, Summer, 2006:173.
  2. Sir Banister Fletcher, Sir Banister Fletcher's a History of Architecture - Sahife 74.

Bibliografya
  • Chahin, Mack (2001), The Kingdom of Armenia: New Edition (Caucasus World), Richmond, England: Curzon Press, ISBN 0-7007-1452-9
  • Diakonoff, Igor (1988), The Pre-History of the Armenian People, New York, New York: Caravan Books, ISBN 0-88206-039-2
  • Kiesling, Brady (2005), Rediscovering Armenia: Guide, Yerevan, Armenia: Matit Graphic Design Studio
  • Piotrovskii, Boris (1969), The Ancient Civilization of Urartu, London, England: Cowles Book Co., ISBN 0-402-10171-5
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.