Aksaray

Aksaray, Aksaray ilinin merkez ilçesi ile aynı ada sahip şehir.

Bu madde aynı adlı ilin merkez ilçesi hakkındadır. İl için Aksaray (il) sayfasına bakınız. Başlığın diğer anlamları için Aksaray (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Aksaray
İlçe
Ülke Türkiye
İl Aksaray
Coğrafi bölge İç Anadolu Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanı Evren Dinçer (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam 4,606 km² (1.778 mil²)
Rakım 980 m (3.210 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 295,351
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 68100
İl alan kodu 382
İl plaka kodu 68

Tarihçe

Aksaray şehrinin tarihi antik dönemlere kadar uzanmaktadır. Hititler devrinde "Garsaura" adıyla anılan yerleşim, son Kapadokya kralı Archelaos tarafından yeniden inşa edildi. Şehri yeniden inşa edilen krala nispetende kente "Archaleis" adı verildi[1]. Kapadokya Krallığı'nın son bulmasıyla yerleşim Roma topraklarına katıldı. Claudius döneminde Roma kolonisi olan yerleşimden "Colonia Archelais" adıyla bahsedildi[2]. Roma'nın ikiye ayrılmasıyla Bizans idaresine geçen yerleşim 1078 sonrasında civar yerleşimlerle birlikte Selçuklu hakimiyetine girdi. Selçuklular tarafından Kutalmışoğlu' nun idaresine verilen yerleşim daha sonra yeni kurulan Anadolu Selçuklu Devleti topraklarına katıldı. Sultan II. Kılıç Arslan tarafından 1170 yılında şehir yeniden imar edilmiş ve yaptırdığı saray nedeniyle de yerleşim "Aksaray" adını almıştır. Sultanın çoğunlukla şehirde yaşaması ve sultan tarafından kente askeri tesisler inşa edilmesi nedeniyle de Dârüzzafer, Dârürribât ve Dârülcihâd unvanları da verildi[3].

Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflamasıyla yerleşim Karamanoğulları Beyliği egemenliğine geçti. Bir süre Eretna Beyliği ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi. 1399 yılında Osmanlı idaresine geçen yerleşim 1402 Ankara Muharebesi sonrasında yeniden Karamanoğulları topraklarına katıldı. Karamanoğlu-Osmanlı mücadelesi sonrasında 1468'de kesin olarak Osmanlı hakimiyetine geçti. Yerleşim Osmanlı-Karamanoğlu mücadelesinde büyük tahribata uğradığı gibi Osmanlı'nın egemen olmasıyla nüfusun önemli kısmi İstanbul'a nakledilmiştir. Zorunlu iskana tabi tutulan bu kitlelerin yerleşimiyle İstanbuldaki günümüz Aksaray semti kurulmuştur.

1530 yılı Osmanlı kayıtlarında Karaman Eyaleti'nin Niğde Sancağına bağlı müstakil bir liva olan Aksaray'da 37 mahalle bulunmakta olup, tahminen bu tarihte yerleşimde 5000-6000 arasında nüfus bulunmaktaydı. Osmanlı'nın ilk resmi nüfus sayımı sadece erkek nüfusun tespit edilmesi için yapılmış olup, bu sayıma göre Aksaray merkezde 2.322 erkek bulunmaktaydı. 19. yüzyıl ortalarında yerleşimden Niğde sancağına bağlı bir kaza olarak bahsedilmiştir. 1868-69 tarihli salnamede yerleşimde 1020 hane bulunduğu kayda geçmiştir [4]. Cumhuriyetin ilk yıllarıyla kurulan il teşkilatının merkez ilçesi oldu. 1933 yılında Aksaray ilinin kapatılmasıyla yeniden Niğde ilinin bir ilçesi oldu. 1989’da çıkarılan 3578 sayılı kanunla Aksaray ili yeniden kurulmasıyla bu ilin merkez ilçesi konumuna geldi.

Nüfus
Yıl Toplam Şehir Kır
1990189.25690.69898.558
2000[5]236.560129.949106.611
2007[6]244.036151.16492.872
2008[7]251.628161.32390.305
2009[8]259.469171.42388.046
2010[9]262.581176.50486.077
2011[10]266.962182.33984.623
2012[11]270.528186.59983.929
2013[12]273.999189.97784.022
2014[13]278.171195.99082.181
2014[14]278.171195.99082.181
2015[15]283.063202.33680.727
2016[16]Veri yokVeri yokVeri yok

İklim
 Aksaray iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 19,4 21,6 29 31,8 33,8 36,9 40 38,8 36,5 32,8 26,2 22 40
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 5,4 7,2 12,4 17,9 22,8 27 30,5 30,4 26,5 20,6 13,5 7,6 18,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) −3,6 −2,4 1,2 5,5 9,5 12,9 16 15,6 11,1 6,6 1,7 −1,6 6
En düşük sıcaklık (°C) −26,4 −29 −19 −7,5 −0,2 2,9 6,8 5,9 1 −6 −14 −21,9 −29
Ortalama yağış (mm) 38,6 34 40,2 46,9 40,8 25,2 6,1 3,8 8,4 26,1 32,2 43,4 345,7
Kaynak: Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü [17]

Kaynakça
  1. Şahin, İ., Aksaray. TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, S:291-292, 1989. URL:http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=020291&idno2=c020268#1. Erişim: 2016-12-05
  2. Özkan, S., Aksaray İli Arkeoloji Araştırmalarına Toplu Bir Bakış.Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Tarih İncelemeleri Dergisi, 1994. URL:http://tid.ege.edu.tr/dosyalar/IX_1994/TIDIX-1994-06.pdf 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 2016-12-05
  3. İnbaşı, M., “XVI. Yüzyıl Başlarında Aksaray Şehri”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Edebiyat Bilimleri Dergisi,Sayı:24, Erzurum-1997. URL:http://www.atauni.edu.tr/inbasi-m-xvi-yuzyil-baslarinda-aksaray-sehri-ataturk-universitesi-fen-edebiyat-fakultesi-edebiyat-bilimleri-dergisi-sayi-24-erzurum-1997-s-179-188 27 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2016-12-05
  4. Kaya, M., XX. Yüzyıl Başlarında Niğde Sancağı’nın Nüfusuna Dair. Türkiyat Araştırmaları Dergisi,. URL:https://web.archive.org/web/20180427065033/http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/download/325/315. Erişim: 2016-12-05
  5. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  12. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  13. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
  14. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  15. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  16. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
  17. http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme2016/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=AKSARAY

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.