İpek, Kosova

İpek sokaklarından görünüm

Bayraklı Camii ve önü

İpek, 1219 yılında Sırp Ortodoks Kilisesi’nin patrikhanesinin kurulduğu yer olması bakımından Sırp tarihinde özel bir önem taşır. 6. ve 7. yüzyıllarda başlayan Sırp göçleri ile Slavlaştırılmaya başlanan bölge, 1200’lü yıllarda Ortodoksluk bakımından hatırı sayılır bir konuma ulaşmıştır. Sırplar, bölgenin o zamanki hâkimleri olan Bizans’la mücadeleleri neticesinde kurmaya muvaffak oldukları devletlerinin temelinde patrikhanelerin önemli yeri olmuştur.

Osmanlı Devleti’nin 1389 senesindeki 1. Kosova Savaşı sonrasında iyice genişleyen ve kökleşen hâkimiyetiyle beraber İpek ve havalisinin Türkleşme ve Müslümanlaşması da başladı denebilir. Bölgede, Osmanlı idaresi öncesinde de (genelde Müslüman olmayan) Türk öbeklerinin bulunduğunu, çeşitli Macar ve Doğu Roma kaynaklı göstermektedir. Dolayısıyla, 1. Kosova Savaşı ile beraber sözü edilen Türkleşme, Oğuz Türkleri ağırlıklı Müslüman Türk yapılanmasının yoğunlaşmasıdır.

Türk şair Mehmet Âkif Ersoy'un babası İpekli Tahir Efendi, burada doğup büyümüş, daha sonra İstanbul'a gelmiş ve Fatih Medresesi'nde uzun yıllar müderrislik yapmıştır. Tahir Efendi'nin doğup büyüdüğü yıllarda Osmanlı Devleti sınırları içinde yer alan İpek, Balkan Savaşı'ndan sonra, 22 Mart 1913 Londra Sefirler Toplantısı sonucu Sırbistan sınırları dâhilinde kaldı.

Kosova’nın kuzeybatısında yer alır. Sırbistan’ın Müslüman nüfusunun en yoğun olduğu bölgelerden Sancak bölgesi (Sırbistan) ile komşudur. Ayrıca, batısıyla da Karadağ’a yakın bir konumdadır.

Priştine’den sonra gelen Prizren, Yakova, Ferizovik, Gilan ve Mitroviça gibi, Kosova'nın büyük şehirlerinden biri olan İpek, ülkenin mamur yerleri içinde yer alır. Türkçede İpek olarak adlandırılan şehrin özgün adının da İpek/Peja/Peć şekillerinden hangisine dayandığı konusu kesinlik kazanmamıştır. Üç şekil de birbirinin varyantı gibi durmaktadır.

2011 yılında Kosova genelinde yapılan nüfus sayımında İpek’in nüfusu 95.723 çıkmıştır.[1]

• Kale, Türkiye[5]