Türk Kurtuluş Savaşı ve Amerika Birleşik Devletleri

I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu İttifak Devletleri yanında ve Amerika Birleşik Devletleri İtilaf Devletlerinde yer aldı ama birbirlerine savaş ilan etmediler. Fakat ABD Çanakkale Savaşı sırasında İtilaf Devletleri'nin savaş malzemelerini taşıyordu.[1]

I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu yenilince ve Mondros Mütarekesi imzalanınca İtilaf Devletleri İstanbul, Marmara ve yeni kurulacak Büyük Ermenistan'nın Amerikan mandasına girmesini istediler.[2][3] Hatta bütün Anadolu'nun ABD'nin kontrolünde tek bir manda halinde olması fikri ortaya konuldu.[3] ABD'nin maskeli savaşma nedeni Türkiye'deki misyoner kuruluşları, Amerikan enstitüleri ve onların faaliyetlerine son verilmemesi içindi.[4]

ABD İtilaf Devletleri'ne Osmanlı'nın Anadolu'da kalan topraklarının işgalinde yardımcı oldu. ABD'nin işgale yardımı lojistik destekle sınırlı kalmadı. ABD İzmir'in işgaline USS Arizona ve üç tane savaş gemisiyle koruma sağladı.[5] 7 Haziran 1922'de Yunan savaş gemileri (aralarında Averof zırhlı kruvazörü bulunuyordu) ve ABD savaş gemileri USS Sands, USS McFarland ve USS Sturtevant Rum çetelerine destek olmak için Samsun ve Trabzon'u bombaladılar.[6] Gemilerin Samsun'a 400 top atışı yapmalarına karşın Türkler tek bir topla sadece 25 atışla karşılık verebildi.[7] Samsun'un bombalanmasında 4 Türk öldü ve 3 Türk yaralandı. Ayrıca şehirde büyük oranda maddi hasar meydana geldi ve onlarca bina da oturulamaz duruma geldi.[7]

Bandırma'da ABD ve Yunan bayraklarıyla işgalcileri karşılama töreni (Temmuz 1920).

Savaş gemileri

1908 - 1923 arası Türk denizlerinde operasyon yapan çok sayıda ABD savaş gemisi oldu. Bunların başlıcaları:[8]

  • USS Scorpion : 1908-1923 arası sürekli İstanbul'da bulunan komuta ve istihbarat gemisidir. Amiral Bristol komutasında 102 kişilik personeliyle Çanakkale Savaşı sırasında bile istihbarat geçtiğini gösteren rapor bulunmaktadır.
  • USS Alden (DD-211): 24 Ekim 1918 ve 14 Mayıs 1919 tarihleri arasında İstanbul ve Samsun limanlarında bulunan Amerikan savaş gemisi.
  • USS Arizona (BB-39): 1918 ve 1919 yıllarında İzmir, İstanbul ve Batum limanlarında bulunmuş Amerikan savaş gemisi.
Dolmabahçe önünde demirleyen Amerikan buharlı yatı USS Noma
  • USS Noma (SP-131): 1918 ve 1919 yıllarında İstanbul limanında bulunmuş Amerikan Filosu'nun buharlı yatı.
  • USS Martha Washington (ID‑3019): 1919 Eylül ve Ekim aylarında İstanbul limanında bulunmuş Amerikan Filosu'na ait askerî yük gemisi. Ünlü Harpord Raporu, 16 Ekim 1919'da bu gemide hazırlanmıştır.
  • USS Dyer (DD-84): 1919 yılında İzmir'in işgalinde ve sonra İstanbul'da bulunan Amerikan savaş gemisi (destroyer).
  • USS Du Pont (DD-152): 1919-1920 yılında İstanbul limanında bulunmuştur.
  • USS Whipple (DD-217): 1920 yılında İstanbul'da bulunmuştur.
  • USS Roper (DD-147): 1920 yılında İstanbul, Samsun, Trabzon ve Batum limanlarında bulunan savaş gemisidir.
  • USS Gregory (DD-82): İşgal sırasında İzmir'de ve 1920 yılında İstanbul, İzmir ve Batum'da bulunan savaş gemisidir.
  • USS Luce (DD-99): İşgal sırasında İzmir'de ve 1920 yılında İstanbul ve Karadeniz'de bulunan savaş gemisidir.
  • USS Manley (DD-74): İşgal sırasında İzmir'de ve 1920 yılında İstanbul ve Karadeniz'de bulunan savaş gemisidir.
  • USS Tattnall (DD-125): 1920 yılında İstanbul limanında bulunan savaş gemisidir.
  • USS Humphreys (DD-236): 1920-1921 yılında İstanbul, Marmara ve İzmit Körfezi'nde bulunan savaş gemisidir.
  • USS Sands (DD-243): 1920-1922 yılında İstanbul, Samsun, Trabzon ve Batum limanlarında bulunan savaş gemisidir. 7 Haziran 1922'de Samsun'u bombalayan işgal gemileri arasında yer aldı. Komutanı R.L.Ghormley.
  • USS Sturtevant (DD-240): 1922-23 yıllarında sularımızdaki Amerikan savaş gemileri Amiral Gemisi. Komutanı Haas, Yardımcısı Lanphier. Öncekilere ek olarak, 28.9.1922 günü ABD Başk. tarafından gönderilen 13 gemiden biridir.3 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bunlar Lozan Antlaşması bitimine kadar bölgemizde kalacaklardır. 1922 Noel kutlamalarının bu gemi İzmit Limanı'nda iken yapıldığı verilen ekteki belgelerde listeyle beraber bulunmaktadır. Zamanın N.Y. Times gazetesindeki haber kupürü de belgede yer almaktadır.
  • USS Fox (DD-234): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS McFarland (DD-237): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Kane (DD-235): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Hatfield (DD-231): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Gilmer (DD-233): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Hopkins (DD-249): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Overton (DD-239): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS King (DD-242): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Barry (DD-248): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Goff (DD-247): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan savaş gemisidir.
  • USS Bainbridge (DD-246): USS Sturtevant ile gelen grupta bulunan Amerikan gemisi. 16 Aralık 1922'de Yeşilköy açıklarında yanan "Vinh-Long" adlı Fransız taşıma gemisinden 482 kişiyi kurtaran Amerikan savaş gemisi. Bunun üzerine geminin kumandanı Binbaşı Walter Atlee Edwards'a ABD'nin en yüksek madalyası olan Onur Madalyası (Medal of Honor) ve Fransız nişanı Légion d'honneur verildi.[9]
  • USS Bridge: USS Sturtevant ile gelen savaş gemileri için destek görevinde olan Amerikan destek gemisi.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Türk Kurtuluş Savaşı ve Amerika Birleşik Devletleri ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Kaynakça
  • Hulki Cevizoğlu, 1919'un Şifresi (Gizli ABD İşgalinin Belge ve Fotoğrafları), Ceviz Kabuğu Yayınları, Aralık 2007, ISBN 9789756613238.
  1. a.g.e. Cevizoğlu, sayfa 54
  2. New York Times (Arşiv), British would keep Sultan in Europe - Want him to retain the semblance of Power in Constantinople, 20 Mayıs 1919
  3. New York Times (Arşiv), Turkish tangle is still unsolved, 26 Mayıs 1919
  4. Mine Erol, Birinci Dünya Savaşı Arifesinde Amerika'nın Türkiye'ye Karşı Tutumu, Bilgi Basımevi, Ankara, 1976, sayfa 67
  5. New York Times, Smyrna is taken away from Turkey, 17 Mayıs 1919
  6. a.g.e. Cevizoğlu, sayfa 66
  7. a.g.e. Cevizoğlu, sayfa 77
  8. a.g.e. Cevizoğlu, sayfa 64-65
  9. Department of the Navy - Naval Historical Center, Burning of the French Transport Vinh-Long, 16 December 1922 18 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.